بازار آتی چیست و چگونه در آن معامله کنیم؟
بازار آتی بورس به علت ویژگی‌ها و امکانات ویژه خود توانسته در سراسر دنیا افراد بسیاری را به سرمایه گذاری ترغیب کند. این بازار برای اشخاصی که قصد دارند ریسک سرمایه‌گذاری خود را کاهش دهند بسیار مناسب است. در این مقاله قصد داریم بازار آتی و مزایا و ویژگی های آن را برای مشتاقان سرمایه‌گذاری در این حوزه معرفی کنیم.
قرار داد آتی چیست؟
به قراردادی که دو طرف قرارداد با یکدیگر توافق می‌کنند که مقدار معینی از کالا را با قیمتی معین و در زمان و مکان معین معامله کنند قرارداد آتی گفته می‌شود.
به تعبیر ساده قرارداد آتی به این معناست که در حال حاضر کالایی را به قیمت مشخصی خریداری کنیم اما تاریخ تحویل آن را زمان دیگری قرار دهیم و هزینه آن را نیز در زمان دیگری بپردازیم. در واقع چند ماه بعد از این که کالایی را خریداری کرده‌ایم، آن را تحویل گرفته و پولش را پرداخت کنیم. به این نوع قرارداد به علت آن که تحویل و پرداخت وجه آن در آینده صورت می‌گیرد، قرارداد آتی میگویند.
به علت این که پرداخت وجه در این نوع قرارداد، در تاریخ مشخصی در آینده صورت می‌گیرد، باید تضمینی وجود داشته باشد. برای تضمین انجام شدن تعهد، خریدار و فروشنده هر کدام مبلغی را نزد شخص امینی که همان سازمان بورس کالا است قرار می‌دهند.
به طور کلی سه گروه از افراد در بازار آتی بورس فعالیت دارند:
1. خریداران کالا
2. فروشندگان کالا
3. نوسان‌گیرها
همان طور که اشاره کردیم این بازار مناسب کسانی است که قصد دارند ریسک خود را به حداقل برسانند مانند کشاورزانی که می‌خواهند مطمئن باشند در فصل برداشت، نوسان قیمتی را تجربه نمی‌کنند. به همین منظور محصول را با تعیین کردن میزان و زمان و قیمت مشخص به کارخانه‌دار می‌فروشند و در زمان معین مقدار توافق شده را به قیمت مورد توافق تحویل داده و وجه خود را دریافت می‌کنند. به غیر از کشاورزان و تولید کنندگان محصولات غذایی حتی نوسان‌گیران نیز از بازار آتی سود کسب می‌کنند. نوسان‌گیران با پیش‌بینی قیمت محصولات آنها را خرید و فروش می‌کنند. زمانی که پیش بینی کنند کالایی قرار است در آینده افزایش پیدا کند، آن را می‌خرند و در زمان مناسب با قیمت بالاتر می‌فروشند. به این صورت عملا کالایی را ارزان‌تر خریداری و گران‌تر می‌فروشند و از مابه‌التفاوت قیمتی سود کسب می‌کنند.
می‌توان گفت بازار آتی بورس به رونق اقتصادی کمک فراوانی می‌کند و منافع خریدار و فروشنده کالا را تامین می‌کند و فرصت سودسازی برای افرادی را دارد که حتی در گروه اول و دوم یعنی تولید کنندگان و خریداران نیستند.
ویژگی‌های بازار آتی چیست؟
• وجود اهرم در معاملات:
در مواقعی که بخواهیم با وارد آوردن نیرویی اندک، نتیجه‌ایی بزرگ به دست آوریم از اهرم مالی استفاده می‌کنیم. اهرم در معاملات باز آتی یعنی می‌توانیم با چندین برابر پول خود در این بازار کالا معامله کنیم. همواره کسانی که هوش مالی خوبی دارند به دنبال یافتن اهرم در سرمایه‌گذاری‌های خود هستند تا بتوانند با مواد اولیه اندک و با کمک اهرم نتیجه بسیاری بگیرند و سود زیادی ببرند. اما به یاد داشته باشید که با یک اشتباه کوچک در وضعیت‌های اهرمی ممکن است شکست‌های مالی غیر قابل جبرانی را تجربه کنید.
• دو طرفه بودن بازار:
در بازار دوطرفه هم از بالا رفتن قیمت و هم از پایین آمدن آن می‌توان سود کرد. در بازارهای نقدی و فیزیکی خریداران کالا به امید افزایش قیمت، آن کالا را خریداری می‌کنند تا در صورت افزایش قیمت آن را بفروشند و سود کسب کنند. در واقع تنها زمانی‌که قیمت‌ها رشد کنند می‌توان سود به دست آورد و وقتی که قیمت کالاهای مورد نظر در حال کاهش است عملاً نمی‌توان انتظار سود داشت. این درحالی است که برخلاف بازار نقدی در معاملات بازار آتی کالا، معامله‌گر هم می‌تواند در راستای افزایش قیمت و هم در راستای کاهش قیمت سود کسب کند. به این ترتیب که وقتی قیمت افزایش دارد، افراد در قیمت پایین خرید خود را انجام می‌دهند و در قیمت بالاتر آن را به فروش می‌رسانند و از طرف دیگر زمانی که حدس می‌زنند که قیمت‌ها کاهش خواهد یافت، در قیمت بالاتر اقدام به پیش‌فروش کالا کرده و پس از کاهش قیمت‌ها اقدام به خرید می‌کنند. در این شرایط بدون توجه به شرایط اقتصادی و تنها با تشخیص حرکت قیمت‌ها می‌توان سود کسب کنند.
محصولات مورد معامله در بازار آتی کدامند؟
ابزاری که قیمت و ارزش آن از یک نوع دارایی پایه مشتق می‌شود، ابزار مشتقه نام دارند. در بورس‌های کالایی دنیا، دارایی‌های مختلفی مانند محصولات کشاورزی، انواع فلزات، انواع فرآورده‌های نفتی و باقی محصولات به عنوان دارایی پایه در قراردادهای آتی تعیین می‌شوند.
هم اکنون نیز در بورس کالای ایران محصولاتی چون زیره سبز، زعفران و پسته در قالب قرارداد آتی معامله می‌شوند و امید است با به وجود آمدن شرایط مطلوب‌تر شاهد محصولات بیشتری در این بازار باشیم. البته چنانچه دارایی مورد نظر، کالا باشد قبل از ورد آن به بازار بایست شرایط قبول کالا توسط سازمان بورس مشخص شود. زیرا کالاهای مختلف با شرایط کمیتی و کیفیتی متفاوت در بازار وجود دارند. به عنوان مثال در بورس کالا اقلام کالایی مختلفی نظیر فلزات، کالاهای کشاورزی، محصولات صنعتی و معدنی قابل معامله و پذیرش در بازار آتی هستند به شرط آن که استانداردها و شرایط مورد نظر بورس را کسب کنند. این استانداردها عبارتند از کیفیت کالا، نحوه تحویل، اندازه قراردادها، کارمزدها، جریمه‌ها و… .
مزیت‌ها و منافع بازار آتی چیست؟
در ابتدای مقاله گفتیم که بازار آتی بورس طرفداران بسیاری دارد زیرا منافع آن بسیار است. به طوری که سودهای کلانی را نصیب فعالان این بازار می‌کند.حضور در بازار آتی به شرح زیر است:
• معافیت‌های مالیاتی
• تخصیص سود بانکی به وجه موجود درحساب مشتریان
• امکان برداشت یک روزه موجودی از حساب توسط مشتریان
• واریز روزانه سود و زیان به حساب مشتریان
• کارمزدهای بسیار پایین
• امکان خرید و فروش نامحدود روزانه
• و…
علاوه بر منافع ذکر شده، این بازار مزیت‌هایی برای معامله‌گران خود دارد که در زیر به آنها اشاره می‌کنیم:
1. به کشف قیمت کمک می‌کند.
در روند معاملات در بازار آتی، بر اساس تعریفی که از این بازار ارائه شد، قیمت کالای مورد معامله کاملا شفاف و عادلانه و مشخص است. این از ویژگی‌های بسیار مثبت بازار آتی است که با کشف قیمت در این بازار هیچ شک و شبهه‌ایی، نه برای خریدار و نه برای فروشنده به وجود نمی‌آید و در نهایت این شرایط هم به نفع تولیدکننده و هم مصرف‌کننده است.
2. ریسک معامله را کم می‌کند.
ریسک در بازار آتی کمتر از بازار سهام است زیرا در معاملات بازار آتی سرمایه‌گذار می‌تواند دارایی خود را با خرید و فروش به موقع قراردادهای آتی، از قرار گرفتن در معرض نوسانات قیمت بازار حفظ کند و میزان زیان احتمالی خود را کاهش دهد.
3. معاملات توسط اتاق پایاپای بورس تضمین می‌شود.
اتاق پایاپای بورس، پیشتوانه معاملات بورس است و نقش مهمی در تضمین عملکرد مالی قراردادهای آتی معامله شده در بورس را بر عهده دارد. در واقع اتاق پایاپای بورس پشتوانه قابل اطمینانی برای هر دو طرف معامله است و به این صورت عمل می‌کند که در مقابل خریدار نقش فروشنده و در مقابل فروشنده نقش خریدار را اجرا می‌کند و با این کار می‌تواند ریسک طرف مقابل را حذف کند. اتاق پایاپای بورس تمامی قراردادهای آتی معامله شده در بورس را تضمین کرده و اطمینان خاطری رابرای سرمایه‌گذاران در قراردادهای بازار آتی فراهم می‌آورد.
4. سرعت نقد شوندگی
هر گاه در بازاری خرید و فروش روال روان‌تری داشته باشد این به آن معناست که آن بازار نقد شونده است. یعنی فروشندگان بدون نگرانی و به سرعت می‌توانند کالای خود را بفروشند و خریداران نیز هرگاه بخواهند می‌توانند کالای مورد نظر خود را یافته و خریداری کنند. با این تعریف می‌توان گفت بازار آتی به روند نقدشوندگی در بازار و افزایش نقدینگی در آن سرعت می‌بخشد زیرا در قراردادهای آتی برای آن که سرمایه‌گذاران قادر به فروش قرارداد آتی باشند نیاز به مالک بودن آن کالای مشخص ندارد و با پیش فروش می‌توانند یک قرارداد آتی را در بازار بفروشند و در صورت نیاز آن را از بازار فیزیکی تهیه کنند.
5. استاندارد شدن قراردادها
بازار بورس، بازار قانون‌مندی است یعنی تمامی قراردادهایی که در بورس پذیرفته می‌شوند الزاما استانداردهای لازم را دارند. همچنین در واحد پذیرش و استاندارد کالا، که از ارکان بورس کالاست محصولات از نظر کمیت و کیفیت با استاندارد تعریف شده توسط بورس تایید می‌شوند. بنابراین محصولاتی که وارد بازار آتی می‌شوند به نوعی به قراردادی استاندارد تبدیل خواهند شد.
6. هزینه اندک معاملات نحوه خرید وفروش قرار داد آتی
در فرآیند خرید و فروش و برای آن که میزان سوددهی یک سرمایه‌گذاری بیشتر باشد میزان هزینه‌ها نقش حیاتی دارد. هر چه هزینه‌ها کمتر باشد سرمایه‌گذاری دلچسب‌تر است. بر همین اساس و طبق تحقیقات نشان داده شده، هزینه معاملات در بازار آتی معادل یک دهم هزینه معاملات سهام است.
سخن آخر
در این نحوه خرید وفروش قرار داد آتی مقاله به زبان ساده بازار آتی بورس را معرفی کردیم و مزایا و منافع آن را توضیح دادیم تا شما بتوانید با مطالعه آن با روند سرمایه‌گذاری در این بازار بیشتر آشنا شوید. اما دقت داشته باشید که بازار آتی ماهیتی رقابتی دارد و به همین منظور داشتن دانش کافی و آگاهی از قوانین و دستورالعمل‌‌های آن و توانایی تدوین استراتژی صحیح معاملاتی مختص به این بازار، برای ورود به آن مهم است. مطلع بودن از خطرات و ریسک‌‌های موجود برای اشخاصی که قصد دارند در بازار آتی سرمایه‌گذاری کنند بسیار ضروری است.
نحوه خرید وفروش قرار داد آتی
اکثر شرکت‌هایی که در رابطه با ساخت، تولید یا ارائه خدمات فعالیت می‌کنند، در زمینه پیش‌بینی قیمت‌های کالا نیاز به مشاوره‌های تخصصی دارند؛ بنابراین منطقی است که اقدام به پوشش ریسک ناشی از نوسان قیمت‌ها کنند. یکی از روش‌های پوشش ریسک استفاده از قراردادهای آتی است که در سال‌های اخیر اهمیت روزافزونی پیدا کرده است. کارگزاری فارابی نیز خدمات متنوع و کاملی را در بازار آتی به متقاضیان ارائه می‌دهد. در حال حاضر کالاهایی مثل زیره، زعفران و پسته بازار آتی ایران مورد معامله قرار می‌گیرند.
اولین قرارداد آتی در بورس کالای ایران با راه‌اندازی قرارداد آتی بر روی شمش طلای یک اونسی، در اسفندماه 1387 آغاز شد و رفته‌رفته طی سال‌های اخیر حجم فعالیت سرمایه‌گذاران در این بازار افزایش یافت.
ویژگی معاملات آتی
از جمله ویژگی‌های این معاملات می‌توان به تضمین معاملات توسط اتاق پایاپای و نبود ریسک اعتباری، معامله در بورس و شفافیت قیمت، هزینه اندک معاملات، استفاده از اهرم مالی برای خریدوفروش، نقدشوندگی بالای معاملات، استانداردسازی و معافیت مالیاتی نام برد. قراردادهای نحوه خرید وفروش قرار داد آتی آتی به‌دلیل ویژگی‌های خاص خود معمولاً دارای بازار ثانویه پررونق و با نقدشوندگی بالا هستند. معاملات بسیاری از کالاها در بورس‌های کالایی کشورهای پیشرفته از طریق این نوع قرارداد انجام می‌شوند.
نحوه خرید وفروش قرار داد آتی
اوراق بهادار
- معرفی اوراق بهادار
- فرم اوراق
- سجام و احراز هویت
- کد بورسی
ضوابط اجرایی
- ضوابط اجرایی سنجش شرایط مشتری
- کارمزد
- اعتبار
بورس کالا
- معرفی بورس کالا
- فرم‌های بورس کالا
- رینگ‌های معاملاتی
- معاملات آتی
لینک‌ها
بورس انرژی
- معرفی بورس انرژی
- فرم‌های بورس انرژی
- شماره حساب بورس انرژی
معاملات
- معاملات بورس انرژی
عرضه و پذیرش
سامانه معاملات
- پشتیبانی سامانه معاملات
- منابع آموزشی سامانه‌های معاملاتی
- راهنمای سامانه‌های معاملاتی
اطلاعات بازار
- وبلاگ تحلیل‌ها و گزارشات
- گزارش روزانه
- تحلیل بنیادی
- بولتن هفتگی
آمار و اخبار و تحلیل‌ها
درباره ما
تماس با ما
- راه‌های ارتباطی
- شماره حساب‌ها
- دعوت به همکاری
- اخبار ویژه کارگزاری
معاملات آتی
آشنایی با قراردادهای آتی
تعریف قراردادهای آتی: قرارداد آتي قراردادي است كه فروشنده بر اساس آن متعهد می شود در سررسيد معين، مقدار معيني از كالاي مشخص را به قيمتي كه الان تعيين می‌كنند، بفروشد و در مقابل طرف ديگرقرارداد متعهد می شود آن كالا را با آن مشخصات، خريداري كند.در این قراردادها، براي جلوگيري از امتناع طرفين از انجام قرارداد، طرفين به صورت شرط ضمن عقد متعهد می شوند مبلغي را به عنوان وجه تضمين نزد اتاق پاياپاي بگذارند و متعهدمی شوند متناسب با تغيیرات قيمت آتی، وجه تضمين را تعديل كنند و اتاق پاياپاي بورس کالا از طرف آنان وكالت دارد متناسب با تغييرات، بخشي از وجه تضمين هر يک از طرفين را به عنوان اباحه تصرف در اختيار طرف دیگر معامله قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سر رسيد با هم تسويه كنند.
معاملات آتي در بورس کالاي ايران
با توجه به اينکه اولين معاملات قراردادهاي آتی در دنيا به صورت استاندارد در بور سهاي کالايی انجام شده است.در کشور ما نيزمعاملات اولين قرارداد آتی در بورس کالای ايران با راه اندازی قرارداد آتی بر روی شمش طلاي يک اونسی که در سال1387مورد پذيرش قرار گرفته بود آغاز شد.اما با راه اندازی قراردادهای آتی بر روی سکه طلای بهارآزادی و آغاز معاملات آن هم اکنون تقریبا تمام معاملات آتی بورس کالا به قراردادهای سکه طلای بهارآزادی اختصاص پیدا کرده است که روز به روز نیز بر متقاضیان حضور در این بازار افزوده می شود نگاهی به آمار معاملات قراردادهای آتی در بورس کالای ایران نشان می‌دهد طی مدتی که از راه اندازی این قراردادها می گذرد، حجم و ارزش این معاملات هر سال نسبت به سال قبل افزایش بسیار چشمگیری راتجربه کرده است.
برخي اصطلاحات مهم در قراردادهاي آتي
دارايی پايه، کالا يا آن دارايي که قرارداد آتی بر روي آن منتشر می شود را دارايی پايه می گويند. معمولاً در بورس هاي کالايی دنيا دارايی‌هاي مختلفی از جمله محصولات کشاورزی،انواع فلزات، انواع فراورده های نفتی و سايرمحصولات به عنوان قرارداد آتي منتشر می شوند و به عنوان دارايی پايه قراردادهای آتی مطرح می نحوه خرید وفروش قرار داد آتی گردند.
موقعيت تعهدي فروش، شخصی که در بورس، قرارداد آتی را به فروش می رساند و خود را به تحويل دادن دارايي پايه بر اساس ضوابط استاندارد بورس در تاريخ معينی در آينده متعهد می نمايد، اصطلاحآ موقعیت فروش اختیار کرده است. دارنده موقعيت تعهدی فروش، اگر تا تاريخ سررسيد قرارداد، اين موقعيت را حفظ نمايد ضرورتاً بايد دارايی پايه را تحويل دهد.
موقعيت تعهدی خريد،شخصی که در بورس قرارداد آتي را می خرد و خود را متعهد به خريد دارايی پايه بر اساس ضوابط استاندارد بورس درتاريخ معينی می نمايد، اصطلاحاً موقعيت خريد يا موقعيت تعهدی خريد اختيار کرده است و اگر تا تاريخ سررسيد قرارداد اين موضع را حفظ نمايد ضرورتاً باید کل ارزش دارایی پایه را پرداخت نماید.
سررسيد قرارداد، تاریخی که درآن قرارداد به طور کامل تسویه و بسته می‌شود.تاريخ سررسيد قراردادهای آتی بر روي يک کالا به صورت استاندارد و مشخص توسط بورس تعيين می‌شود و فقط براي سررسيدهای معينی که تعيين می شود امکان انجام معاملات آتی وجود دارد.مثلاً در قراردادهای آتی سکه طلای بورس کالا سررسيد قراردادها پایان تمامی ماه هاي سال می باشد.
اندازه قرارداد،در قراردادهاي آتي اندازه هر قرارداد توسط بورس تعيين می شودو سرمایه گذاران فقط می توانند مضرب‌هاي صحيحي از اين مقدار را مورد معامله قرار دهند.به طور مثال در قراردادهاي آتي سکه طلاي بورس کالا، اندازه قرارداد 10 عدد سکه طلاي بهارآزادي می باشد.
مشخصات قرارداد آتی سکه بهار آزادی
معمولا تعداد زیادی از قراردادهای آتی قبل از رسیدن به دوره تحویل فیزیکی، با اتخاذ یک موقعیت معکوس بسته و تسویه می شوند ولی مشتریانی که به نحوه خرید وفروش قرار داد آتی قصد تحویل کالا وارد بازار آتی می‌شوند بایستی دو روز کاری قبل از آخرین روز معاملاتی، فرم “گواهی آمادگی تحویل” را تکمیل و به کارگزار خود ارائه دهند.عدم ارائه این فرم، نکول محسوب می شود و موقعیت‌های آنها به قیمت تسویه همان روز تسویه شده و جریمه‌ای معادل با 2 سرکارمزد و1 درصد ارزش قرارداد با قیمت تسویه آن روز محاسبه شده و از حساب آنها کسر می‌شود.
در بازار آتی سکه پس از ارائه فرم گواهی آمادگی تحویل در اولین روزکاری پس از آخرین روز معاملاتی فروشنده سکه‌های خود را به یکی از شعب بانک عامل که توسط بورس تعیین می‌شود،تحویل و پس نحوه خرید وفروش قرار داد آتی از پرداخت هزینه کارشناسی برای هر قرارداد پرداخت می‌کند و خریدارنیز وجهی معادل با قیمت تسویه آخرین روز معاملاتی برای هر سکه،واریزمی‌کند و در روز بعد خریدارسکه های خود را تحویل می‌گیرد و وجه به حساب فروشنده واریزمی شود.کارمزدتسویه و تحویل برای هر قرارداد 50،000ریال می‌باشد و در صورت نکول هریک از طرفین جریمه‌ای معادل با دو سرکارمزد،1درصدارزش قرارداد با قیمت تسویه آخرین روز معاملاتی و مابالتفاوت قیمت نقدی نسبت به قیمت آتی(اگر به نفغ مشتری نکول کننده باشد) ازحساب وی کسر و به حساب طرف مقابل واریز می‌شود.اگرخریدارنکول کند هزینه کارشناسی سکه‌ها نیز ازحساب وی کسرمی‌شود.
هر قرارداد معادل با 10 سکه که براساس استاندارد بانک مرکزی با عیار 900 در هزار با وزن 133 / 8 گرم می باشد.سررسید قراردادها تمام ما ه‌های سال می باشد و حداکثر دامنه نوسان قیمتی 5 % نسبت به قیمت تسویه روز قبل می باشد آخرین روز معاملاتی قرارداد نیز از تاریخ مندرج در اطلاعیه معاملاتی قرارداد تا 5 روز قبل از پایان ماه قرارداد و حداقل تغییر قیمت سفارش 5،000ریال می باشد همچنین وجه تضمین اولیه هر قرارداد طبق آخرین بخش نامه اعلامی از طرف بورس کالای ایران می‌باشد که با نوسانات قیمتی توسط بورس تعدیل می‌شود. همچنین میزان وجه تضمین مورد نیاز برای مشتریانی که موقعیت خرید و فروش هم‌زمان در سرسیدهای متفاوت می گیرند معادل با وجه تضمین لازم برای حداکثر موقعیت های تعهدی باز خرید یا فروش آنها می‌باشد وکارمزد معاملات برای هرقرارداد 30،000ریال می باشد.همچنین تسویه قراردادها به صورت روزانه بوده و نیم ساعت پس از پایان معاملات عملیات تسویه توسط اتاق پایاپای انجام می شود.
بازار مشتقه (Derivative) چیست؟ + نحوه خرید و فروش در بازار مشتقه
بازار مشتقه (Derivative Market)، یکی از ارکان مهم بورس کالا به شمار می‌رود. اگر در بازار سرمایه فعالیت داشته باشید یا اینکه قصد سرمایه‌گذاری در این بازار پرطرفدار را داشته باشید، قطعا نام بازار مشتقه به گوش شما رسیده است.
در واقع بازار مشتقه یک بازار جدید در بورس کالا به حساب می‌آید که آپشن‌های به‌روز دارد و بر اساس بازارهای روز دنیا طراحی گشته است. به‌صورت کلی این بازار بر اساس یک دارایی پایه که جزو کالاهای اساسی است، طراحی گشته است و عرضه و تقاضا در این بازار، نقش زیادی در کشف قیمت اوراق مشتقه ندارد.
بازار مشتقه چیست؟
به‌طورکلی، بورس کالای ایران، شامل چهار زیر مجموعه به نام بازار فیزیکی، بازار مشتقه، بازار مالی و فرعی است. معمولا در بازار فیزیکی، با توجه به نام آن، کالاهای اساسی مانند محصولات پتروشیمی، فلزات اساسی و محصولات پالایشگاهی به‌صورت فیزیکی معامله می‌شوند. در کنار این معاملات، بازار جدیدی به نام بازار مشتقه نیز وارد این عرصه بورس کالا گشته و علاقه‌مندان زیادی را نیز به خود جلب کرده است.
بازار مشتقه، در واقع بازار مدرنی است که بر این اساس، خریدار و فروشنده، با توجه به قیمت توافقی کالای مورد نظر خود را پیش خرید یا پیش فروش می‌کنند. همچنین در زمان حال کالایی نقل و انتقال پیدا نمی‌کند و زمان تحویل آن در آینده است. در این بازار، اوراق مشتقه مانند قراردادهای آتی و اختیار معامله خرید و فروش، مورد معامله قرار می‌گیرند. این اوراق در ابتدا تنها بر روی دارایی پایه زعفران، خرید و فروش می‌شد اما با گذشت زمان، کالاهایی مانند زیره و پسته نیز وارد بورس کالا و بازار مشتقه شدند.
یکی از مهم‌ترین جذابیت‌های معاملات مشتقه، دو طرفه بودن آن‌هاست. بر همین اساس معاملات به صورت اهرمی عمل می‌کنند و می‌توانید بیش از سرمایه خود سود کنید یا اینکه به‌صورت کلی نحوه خرید وفروش قرار داد آتی تمام سرمایه خود را از دست دهید. علاوه بر این، دو طرف خریدار و فروشنده می‌توانند پیش از پایان قرارداد، از معامله خارج شوند و زیان یا سود خود را شناسایی کنند.
انواع اوراق مشتقه
به‌صورت کلی، با توجه به آنچه گفته شد، اوراق مشتقه به دو صورت قرار دادهای آتی و قرارداد اختیار معامله خرید و فروش وجود دارند و تمامی کالاها یا دارایی‌های پایه بر اساس همین دو نوع اوراق مشتقه، معامله می‌شوند.
• قراردادهای آتی (Future Contract)
در واقع قرارداد آتی در بازار مشتقه، با یک قیمت مشخص و حجم معامله تعیین شده بر اساس قوانین سازمان بورس اوراق بهادار تهران، مورد معامله قرار می‌گیرند. در ابتدا لازم به ذکر است که در زمان شروع معامله، هیچ یک از طرفین خریدار و فروشنده اقدام به نقل و انتقال کالا یا پول نقد نمی‌کنند و این قرارداد تنها به‌صورت یک قرار داد در بورس کالا ثبت می‌شود تا موعد تحویل آن فرا رسد. البته برای اینکه دو طرف خریدار و فروشنده، از انجام قرارداد خیالشان راحت شود، مبلغی را بر حسب قانون اوراق بورس بهادار تهران (۱۰-۲۵ درصد قیمت کل معامله)، به اتاق پایاپای پرداخت می‌کنند.
لازم به ذکر است که اتاق پایاپای حکم نظارت بر انجام معاملات بورس کالا و بازار مشتقه را بر عهده دارد و واسطه‌ای میان خریدار و فروشنده است. این نوع قرار دادها، معمولا زمانی شکل می‌گیرند که خریدار به این نتیجه برسد که در آینده کالای مورد نظر او گران خواهد شد و اقدام به انجام قرار دادهای آتی می‌کند. لازم به ذکر است که در اصطلاح به قرار داد آتی خرید شورت پوزیشن (Short Position) و به قرار داد آتی فروش، لانگ پوزیشن (Long position)، میگویند.
همچنین فروشنده اگر به این نتیجه برسد که کالای او در آینده ممکن است ارزان شود، اقدام به پیش فروش کالای خود (سکه، زعفران، پسته یا زیره) می‌کند. اگر سری به سایت معاملات بورس کالا بزنید، متوجه خواهید شد که بیشتر تمرکز بازار مشتقه بر روی قرار دادهای آتی سکه یک روزه و طلا است و سایر کالاها مانند زعفران و پسته، تنها در فصول خاصی معامله می‌شوند.
در بازار مشتقه، دارایی پایه بر اساس قیمت توافق شده بین خریدار و فروشنده تعیین می‌شود و موجب کاهش نوسان شدید قیمتی در بورس کالا خواهد شد.
• قراردادهای اختیار معامله خرید یا فروش
به‌صورت کلی، قراردادهای اختیار معامله نیز بر روی کالاهایی مانند سکه، زعفران، پسته و زیره قابل انجام است. در نوع قرارداد نیز قیمت قطعی واگذاری یا خرید کالا، در زمان انجام معامله ثبت خواهد شد و قیمت کالا در زمان تحویل (پس از چند ماه یا یک سال)، همان قیمت تعیین شده در ابتدای ثبت معامله است.
معمولا قراردادهای اختیار خرید و فروش، توسط خریدارها کنسل می‌شوند، زیرا همان طور که از اسم این نوع قراردادها مشخص است، خریدار، اختیار این را دارد که معامله را انجام دهد یا خیر.
به عنوان مثال می‌توان گفت که اگر خریدار قرارداد اختیار سکه تمام بهار آزادی، در تیر ماه سال ۹۹ که قیمت سکه ۹ میلیون تومان است، قراردادی را ثبت کند که در سر رسید اسفند سال ۹۹، همین سکه را با قیمت ۱۰ میلیون تومان خریداری کند، اگر سکه در اسفند ماه ۹۹ به بیش از ۱۰ میلیون تومان نرسد، طبیعتا خریدار اختیار معامله، از این معاملات مشتقه انصراف می‌دهد، زیرا سودی را در این معامله کسب نکرده است و می‌تواند همین سکه را ارزان‌تر در بازار پیدا کند. همچنین خریدار قرارداد معامله، باید مبلغی را جهت اتاق پایاپای پرداخت کند که معمولا بسیار ناچیز است.
نحوه دریافت کد معاملاتی در بازار مشتقه
برای این که بخواهید معاملات آتی یا اختیار معامله را در کالای مورد نظر خود انجام دهید، در ابتدا نیاز دارید تا کد معاملاتی را از کارگزاری خود تهیه کنید. حال ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید که آیا با کد بورسی می‌توان در بازار مشتقه فعالیت کرد؟ برای پاسخ به این سوال باید بگوییم که خیر، زیرا بازار مشتقه به‌صورت کلی قوانین دیگری دارد و مانند بورس اوراق بهادار تهران نیست.
پیش نیاز دریافت کد معاملاتی در بازار مشتقه، دریافت کد بورسی است، زیرا در فرم اینترنتی که باید اطلاعات خود را وارد کنید، در محلی نیز باید کد بورسی خود را وارد کنید. حتما قبل از درخواست این کد، استعلام کنید که آیا کارگزاری شما مجوز رسمی برای صدور کد معاملاتی را داشته باشد.
در برخی از کارگزاری‌ها مانند کارگزاری مفید و آگاه، دریافت کد معاملاتی به‌صورت اینترنتی قابل دریافت است. به همین راحتی می‌توانید تا مدارک خود شامل تصویر شناسنامه و کارت ملی را در صفحه کارگزاری خود وارد کنید تا پس از ۲-۳ روز معاملاتی، کد معاملاتی بازار مشتقه برای شما صادر شود. حالا می‌توانید به راحتی وارد معاملات خرید یا فروش اختیار معامله یا قرارداد آتی شوید.
مشخصات قراردادها در بازار مشتقه
• دارایی پایه: دارایی پایه در واقع مبلغ کلی است که برای کالا در زمان تحویل پرداخت خواهید کرد.
• وجه تضمین اولیه: در واقع همان مبلغی است که باید در زمان ثبت قرارداد، به اتاق پایاپای تحویل داده شود.
• حداقل وجه تضمین: حداقل وجه تضمین توسط قانون بورس کالا تعیین می‌شود.
• نماد معاملاتی: هر یک از دارایی‌های مالی در بورس کالا و بازار مشتقه، دارای نمادی هستند که باید حتما توجه کنید تا نام آن را به درستی وارد کنید.
• ساعت معامله
• تاریخ تحویل
• واحد قیمت
• کارمزد معاملات
• حد نوسان قیمت روزانه
در واقع بازار مشتقه، یک بازار جدید در بورس کالا به حساب می‌آید که ویژگی‌های منحصر به فرد خود را دارد و بر اساس بازارهای روز دنیا طراحی گشته است. بازار مشتقه، در واقع بازار مدرنی است که بر این اساس، خریدار و فروشنده، با توجه به قیمت توافقی، کالای مورد نظر خود را پیش خرید یا پیش فروش می‌کنند. یکی از مهم‌ترین جذابیت‌های معاملات مشتقه، دو طرفه بودن آن‌هاست. اوراق مشتقه به دو صورت قرار داد آتی و قرار داد اختیار معامله خرید و فروش وجود دارند و تمامی کالاها یا دارایی‌های پایه بر اساس همین دو نوع اوراق مشتقه، معامله می‌شوند.
نحوه معامله بیت کوین با استفاده از اهرم و بدون نگرانی از نقدینگی!
این ابزارها با وجود اینکه بسیار پیچیده تر هستند، به معامله گران این امکان را می دهد که دستاوردهای مستقلی از آنچه که قرار است در طی هفته ها یا حتی ماه های آتی رخ دهد، به دست آورند که برای رسیدن به عملکرد مطلوب و ایجاد آرامش خاطر برای معامله گران ضروری است.
معامله گران خرده فروشی اخیراً استفاده از مشتقات را آغاز کرده اند، اگرچه آنها تقریباً به طور انحصاری بر روی قراردادهای آتی ارائه شده توسط صرافی بیتمکس،اوکی اکس و بایننس و بسیاری دیگر متمرکز شده اند. مشکل اصلی در اینجا خطر انحلال است، زیرا ارزهای دیجیتال بسیار بی ثبات هستند.
آیا قرارداد اختیار خرید دارید؟ در اینجا هزینه ها و مزایای آن را برای شما ذکر کرده ایم
خریدار قرارداد اختیار خرید می تواند بیت کوین را با قیمت یک ثابت در تاریخ از پیش تعیین شده به دست آورد. برای این امتیاز، خریدار حق بیمه مقدماتی را برای فروشنده قرارداد اختیار خرید پرداخت می کند. قراردادها دارای تاریخ سررسید مشخص و بهای مورد پذیرش هستند به طوری که همه سود و زیان احتمالی را از قبل می دانند.
اگر بیت کوین طی ساعات یا روزهای بعدی افزایش کند، قیمت پرداخت شده برای این اختیار خرید باید افزایش یابد. خریدار می تواند این قرارداد را بفروشد و سود کسب کند یا منتظر انقضاء قرارداد باشد.
در تاریخ مشخص شده قرارداد و زمان سررسید، خریدار قرارداد اختیار خرید قادر خواهد بود که بیت کوین را در قیمتی که قبلا توافق شده است، بدست آورد. به یاد داشته باشید، خریدار این حق را از قبل خریداری کرده است. اگر قیمت بیت کوین در حال حاضر زیر قیمت قرارداد است، خریدار می تواند از این کار منصرف شود، به همین دلیل است که در وهله اول آن را “اختیار” می نامند.
هر صرافی حداقل میزان معامله را برای خود تعیین می کند، اگرچه پایین ترین قیمت قرارداد ۰٫۱ بیت کوین است.
مزایای قراردادهای اختیار بیت کوین در مقایسه با قراردادهای آتی
مزیت اصلی برای خریدار یک اختیار این است که آنها از قبل حد ضرر را می دانند و همچنین نیازی به نگرانی در مورد بسته شدن موقعیت خود ندارند.
بیایید سناریویی را تصور کنیم که در آن یک سرمایه گذار ۵۰۰ دلار داشته باشد و انتظار داریم که قیمت بیت کوین طی ماه آینده بطور قابل توجهی افزایش یابد. با استفاده از قراردادهای آتی می توان موقعیت آنها را لوریج کرد و سود را ۲۰ برابر یا حتی ۵۰ برابر افزایش داد.
همچنین باید عنوان کرد که با این استراتژی یک خطر وجود دارد. چه اتفاقی می افتد اگر طی روزهای بعد بازار به طور ناگهانی ۲ درصد یا ۵ درصد کاهش یابد، اتفاقی است که به طور مکرر برای بیت کوین رخ می دهد. اگر این اتفاق بیفتد موقعیت از بین می رود یا به اجبار خاتمه می یابد. یعنی حتی اگر بازارها اندکی پس از آن بهبود یابند، هیچ فرصتی برای دارنده اختیار وجود ندارد.
مثال بالا نشان می دهد که خریدار قرارداد اختیار خرید، مبلغ ۴۵۰ دلار پیش پرداخت را برای قرارداد اختیار خرید بیت کوین با قیمت ثابت ۷۵۰۰ دلار در ۲۴ آوریل پرداخت کرده است. خریدار برای خرید کمتر از مبلغ ۴۵۰ دلار دارای محدودیت است، در حالی که برای خرید بیشتر از این مقدار محدودیتی ندارد.
این موضوع به این معناست که حداکثر زیان سرمایه گذاری در قراردادهای اختیار معامله در زمان خرید این قراردادها مشخص بوده و از طرف دیگر میزان منفعت قراردادهای قرارداد اختیار معامله نا محدود است.
حق بیمه پرداخت شده برای قرارداد اختیار خرید به عوامل زیر بستگی دارد:
قیمت فعلی بیت کوین: اگر بیت کوین به قیمت ۵۰۰۰ دلار معامله شود و انقضا طی ۱۰ روز انجام شود، قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال ۹۰۰۰ دلار به احتمال زیاد کمتر از ۴۰ دلار هزینه خواهد داشت. از طرف دیگر، در قیمت اعمال ۴۰۰۰ دلاری خریدار باید ۱۱۰۰ دلار یا بیشتر ا بازگرداند.
روزهای باقی مانده تا زمان رشد و بلوغ: هرچه تعداد روزهای بیشتری تا زمان رشد و بلوغ طول بکشد، قیمت قرارداد اختیار خرید بیشتر خواهد بود.
نوسانات اخیر: اگر قیمت طی ۳۰ یا ۶۰ روز گذشته خیلی تغییر نکرده است، احتمال افزایش قابل توجه قیمت، کم است. نوسانات کم باعث می شود که قیمت قرارداد اختیار معامله در مقایسه با نوسانات زیاد کمتر باشد.
نرخ بهره: نرخ بهره بالا منجر به حق بیش از حد اختیار معامله می شود. خوشبختانه تا چنین نبوده است، زیرا در حال حاضر هزینه وام گرفتن پول نزدیک به صفر است.
تصویر قیمت قراردادهای اختیار خرید در تاریخ ۲۶ مارس. منبع: Deribit
از آنجا که بیت کوین در تاریخ ۲۶ مارس با قیمت ۶،۷۳۰ دلار معامله شد، باید انتظار یک قیمت اعمال ۶۰۰۰ دلاری برای اختیار معامله را داشته باشید که ۸۰۰ دلار یا بیشتر هزینه دارد. از سوی دیگر، به نظر می رسد قیمت اعمال ۱۱ هزار دلاری در مدت ۲۸ روز کاملاً بعید به نظر می رسد.
فروش قرارداد اختیار خرید با افت نامحدود با یک پیش فرض ثابت، غیرمنطقی است. البته، اگر سرمایه گذار در حال حاضر صاحب بیت کوین باشد، اینگونه نیست. بر اساس این دیدگاه جدید، فروشنده قرارداد اختیار خرید به طور بالقوه بیش از انجام فروش معمولی، سود دریافت می کند.
خرید قراداد اختیار فروش
با توجه به اینکه بیت کوین در حال حاضر نزدیک به ۶۷۳۰ دلار معامله می شود ، قرارداد اختیار فروش ۶۰۰۰ دلاری منقضی شده طی ۲۷ روز ۴۴۰ دلار هزینه دارد. اگر بیت کوین به قیمت ۵۰۰۰ دلار کاهش یابد، این سرمایه گذار می تواند با قیمت از پیش تعیین شده ۶۰۰۰ دلار یک فروش داشته باشد و در نتیجه ضرر خالص آن تنها ۱۷۰ دلار است.
سرمایه گذاران تمایل دارند این استراتژی را به عنوان بیمه در نظر بگیرند. اگر قیمت بیت کوین به زیر قیمت اعمال ۶۰۰۰ دلاری کاهش پیدا نکند، سرمایه گذار ۶٫۵ درصد حق بیمه برای هیچ پرداخت می کند. از طرف دیگر، روند صعودی آنها ۴۴۰ دلار کاهش یافته است، اگرچه نامحدود است.
قراردادهای اختیار معامله تقریباً استراتژی های سرمایه گذاری بی پایانی را ارائه می دهند
این واقعیت که خریدار قرارداد اختیار خرید دارای روند صعودی نامحدود است و برخلاف قراردادهای آتی، نمی تواند در طول معامله به اجبار نقد شود، باید یک انگیزه عالی باشد که معامله گران خرده فروشی را ترغیب به استفاده بیشتر از آن می کند.
گفتنی است که علاوه بر روش های اساسی که در بالا توضیح داده شد، راهکارهای قراردادهای معامله اختیار بیشتری وجود دارد، از جمله راهکارهایی که هزینه اعمال و سررسیدهای مختلف را با هم ترکیب می کنند. معامله گران نهادی از مدتها پیش از این ابزارها استفاده کرده اند و این به آنها امکان می دهد تا با پوشش ریسک موقعیت های خود، سناریوهای مختلف سرمایه گذاری را آماده کنند.
دیدگاه شما