تامین مالی با اوراق قرضه یا مضاربه؟

اوراق صکوک (Sukuk) چیست؟ +5 تفاوت با اوراق قرضه

به گزارش بانک اول صکوک چیست؟ سوالی که یافتن جوابش آنقدرها هم سخت نیست و تنها یک ابتکار از سوی کشورهای اسلامی است. اوراقی که جنبه مناسبتی و منطقه‌ای دارد و اغلب بین کشورهای مسلمان و شرکت‌هایی که توسط مسلمین تاسیس شده است به جای اوراق قرضه که بیشتر جنبه امریکایی دارد، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اما تفاوتش تنها در همین موارد هم خلاصه نمی‌شود و از شما دعوت می کنیم تا برای یافتن جواب این سوال تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

صکوک چیست؟

عبارت صکوک از ریشه واژه عربی ص به معنای نوشته بدهکار، چک، قبض بدهی و سفته استخراج شده است. به طور کلی می‌توان گفت نام اوراق قرضه اسلامی، اوراق صکوک توصیف می شود.
تفاوتی که بین این دو توصیف وجود دارد بسیار مهم و اساسی است. به این دلیل که با تاکید بر این تفاوت هدف از استفاده اوراق صکوک تحت عنوان ابزاری نوین در بانکداری اسلامی، به تقلید از اوراق قرضه رایج در کشورهای غربی با پشتوانه بهره در بانکداری معمول نیست، بلکه تخصیص ابزاری خلاق برابر با قوانین و شریعت اسلامی است.

اوراق صکوک همان اوراق بهادار است که دارای پشتوانه مالی است که این پشتوانه بایستی دارای ارزش باشد؛ البته این توانایی را هم ندارد که برطبق فعالیت‌های سوداگرایانه و سفته ‌بازی و در اصل فعالیت‌هایی که بدون ایجاد کار یا خلق ارزش صورت می پذیرد، سودآوری نماید. این قبیل از اوراق منابع مالی را به پشتوانه دارایی های فیزیکی و ترازنامه شرکت‌های ویژه جذب می‌نمایند.

اوراق صکوک چیست و چه تفاوتی با اوراق قرضه دارد؟

استفاده از ابزارهای مالی مطرح مثل اوراق قرضه در کشورهایی که از جمعیت مسلمان فراوانی برخوردارند، مقبولیت و کارایی خاصی ندارد. به همین جهت شرکت‌های اسلامی، دولت‌ها یا شرکت‌های اسلامی فعال در سایر کشورهای غیر اسلامی در جست و جوی مدیریت و تامین مالی بدهی‌هایشان هستند نیازمند جایگزین‌هایی برابر با اصول و قوانین اسلامی هستند. اوراق صکوک هم ابزاری است که در کلیه کشورهای اسلامی به جای انواع اوراق قرضه مورد استفاده واقع می‌شود.

در سالیان پیش رشد ابزارهای مالی اسلامی که به شکل اوراق صکوک مشهور شده و بسیار هم درخشان عمل کرده است برطبق آمار و ارقام، تا انتهای سال ۲۰۰۶ گریگوری ارزش ل معاملات این اوراق چیزی در حدود ۵۰ میلیارد دلار اعلام شده است. کشورهای قطر، بحرین، مالزی و آلمان تحت عنوان پیشروان این اوراق شناخته می‌شوند.

در حالت کلی می‌شود اوراق صکوک را اوراق بهاداری دانست که مبتنی بر دارایی، همراه با درآمد متغیر یا ثابت، مبتنی بر اصول شریعت و به همراه قابلت معامله در بازار ثانویه دانست.

انواع اوراق صکوک

بهره‌ برداری از واژه صکوک برای ابزارهای مالی اسلامی ابتدا در سال ۲۰۰۲ میلادی طی جلسه فقهی بانک توسعه اسلامی مطرح شد. پس از آن سازمان حسابرسی و حسابداری نهادهای مالی اسلامی به معرفی انواع گوناگون این قبیل از اوراق اقدام کردند که شامل موارد ذیل می‌شود:

• اوراق صکوک مضاربه
• اوراق صکوک نماینده سرمایهگذاری
• اوراق صکوک مزارعه
• اوراق صکوک مساقات
• اوراق صکوک ارائه خدمات
• اوراق صکوک صلم
• اوراق صکوک استصناع
• اوراق صکوک مرابحه
• اوراق صکوک مشارکت
• اوراق صکوک حقالامتیاز
• اوراق صکوک مالکیت داراییهایی که در آینده ایجاد می‌گردد
• اوراق صکوک مالکیت منافع داراییهای حال حاضر
• اوراق صکوک مالکیت منافع داراییهایی که در آینده ایجاد می‌گردد

از بین صکوک فوق فقط بهره‌برداری از صکوک سلم، استصناع و اجاره و تا اندازه‌ای مرابحه، مضاربه و مشارکت رایج است. در یک طبقه‌ بندی دیگر می‌شود این اوراق را به دو دسته ابزار بدهی و ابزار حقوق صاحبان سهام تقسیم کرد. صکوک استصناع، مرابحه، اجاره و سلم زیر مجموعه ابزار بدهی واقع می‌شوند و صکوک مضاربه و مشارکت هم زیر مجموعه ابزار حقوق صاحبان سهام واقع می‌شود.

یکی از اصلی‌ترین انواع صکوک مطرح شده در این جا صکوک اجاره است. صکوک اجاره در اصل نوعی از اوراق بهادار است که فرد دارنده آن به شکل مشاع، مالک قسمتی از دارایی به حساب می‌آید که منافع حاصل شده از آن برطبق قرارداد اجاره به بانی یا مصرف‌کننده می‌رسد.

برای منتشر کردن اوراق اجاره حداقل سه نهاد مالی بایستی تا حضور داشه باشد که این سه نهاد ضروری عبارتند از امین واسط و بانی.

• امین: یک شخص حقوقی که در حقیقت به نمایندگی از کلیه سرمایهگذاران فعال در بازار و به جهت نگهداری منافع کلیه آن‌ها در چارچوب قوانین و مقرارت اجرایی انتشار صکوک اجاره وظیفه نظارت همه جانبه‌بر پروسه عملیاتی صکوک اجاره را بایستی به عهده بگیرد.
• واسط: نهاد مالی که به وکالت از دارندگان صکوک اجاره تنها برای نقل و انتقال دارایی وهمین طور انتشار صکوک اجاره ایجاد می‌گردد.
• بانی: باز هم شخصی حقوقی که با هدف تأمین مالی در اصل صکوک اجاره را منتشر می‌کند و این توانایی را دارد تا اقدام به اجاره کردن دارایی مبنای انتشار این اوراق از شخص واسط به نمایندگی از کلیه سرمایهگذاران کند.

ریسک موجود در اوراق صکوک

ریسک موجود در اوراق صکوک را به شکل‌های گوناگونی می‌شود دسته‌بندی کرد. اصلی‌ترین ریسک‌هایی که برخورداران اوراق صکوک با آن رو به رو می‌شوند را می‌شود به شکل زیر اظهار داشت:

• ریسک مربوط به کاهش قیمت دارایی
• ریسک مربوط به از بین رفتن داراییها
• ریسک مربوط به نرخ سود

مزایای اوراق صکوک

بعضی از فاکتورهای مثبت انتشار این اوراق را می‌شود به طریق زیر دانست :

۱. صکوک منجر به افزایش نقدینگی بانی می‌شود.
۲. داراییهایی که غیرنقد هستند یاب عبارتی نقدینگی بسیار پایینی دارند و از ترازنامه هم بنابردلایلی این چنینی خارج شده جایگزین آن‌ها وجوه نقد می‌شود.
۳. با اینکه بخشی از داراییها از شرکت بانی تفریق داده می‌شود، ولی با این وجود باز نیز بانی این توانایی را دارد تا از داراییها بهره‌برداری کند.
۴. از آن‌جا که این اوراق با پشتوانهی دارایی انتشار داده می‌شود لذا دارای از ریسک کمتری هم برخوردار است و هزینهی تأمین مالی را هم کم می‌کند. یک روش دیگر هم کم نمودن هزینهیمربوط به تأمین مالی جهت بهره‌برداری از افزایش اعتبار است.
۵. این اوراق با فراهم نمودن توانایی تبدیل داراییها به انواع گوناگون اوراق بهادار می‌تواند تا به توسعهی بازار سرمایه کمک فراوانی نماید.
۶. اگرچه برای دادوستد این اوراق یک بازار ثانویه تشکیل می‌گردد، آن زمان توانایی نقدشوندگی این اوراق نیز زیاد می‌شود.

تفاوت مهم اوراق قرضه با صکوک مرسوم در بازارهای مالی

۱. اوراق قرضه تنها در مورد تعهد بدهی صحبت می‌کنند در حالی که صکوک توصیف مالکیت یک دارایی معین است. به عبارتی رابطه بین خریدار اوراق قرضه و صادرکننده آن یک رابطه وامگیرنده و وامدهنده را تشکیل می‌دهد که نرخ بهره یا سود وام نیز ثابت است و این باعث ربا میگردد.
۲. دارایی مورد بحث صکوک از لحاظ شرعی می‌بایستی صحیح و مجاز باشد. در حالی که در اوراق قرضه داراییهایی که از نظردولت‌ها و شرع اسلامی مورد قبول نیست هم این توانایی را دارد تا پشتوانه اوراق باشد.
۳. اعتبار اوراق قرضه در واقع بستگی به اعتبار ناشر یا صادرکننده وابسته است و با آن مورد سنجش واقع می شود و این در حالی است که اعتبار صکوک به ارزش دارایی پشتوانه‌ ای که دارد بستگی دارد نه به ناشر اوراق.
۴. فروش اوراق قرضه در بازار ثانویه فروش بدهی است اما فروش صکوک فروش مالکیت یک دارایی به حساب می آید.
۵. در صکوک توانایی بالا بردن اصل دارایی و در نهایت ارزش خود ورقه صکوک هم موجود است و این در حالیست که اصل بدهی در اوراق قرضه این توانایی را ندارد که ارزشش بالا برود.

همانطور که در جواب پرسش اوراق صکوک چیست؟ بیان شد، اوراق صکوک همان اوراق بهادار است که دارای پشتوانه مالی است که این پشتوانه بایستی دارای ارزش باشد. هدف از استفاده اوراق صکوک تحت عنوان ابزاری نوین در بانکداری اسلامی، به تقلید از اوراق قرضه رایج در کشورهای غربی باپشتوانه بهره در بانکداری معمول نیست، بلکه تخصیص ابزاری خلاق برابر با قوانین و شریعت اسلامی است.

یکی از اصلی ترین انواع صکوک مطرح شده در این جا صکوک اجاره است. صکوک اجاره در اصل نوعی از اوراق بهادار است که فرد دارنده آن به شکل مشاع، مالک قسمتی از دارایی به حساب می‌آید که منافع حاصل شده از آن برطبق قرارداد اجاره به بانی یا مصرف‌کننده می‌رسد. امیدوریم که توانسته باشیم در این مقاله به کلیه سوالات شما درباره این که صکوک چیست؟ پاسخ داده باشیم.

تامین مالی با اوراق قرضه یا مضاربه؟

آزمون آنلاین فصل 2 از بخش چهارم (بودجه و امور مالی دولت) | اقتصاد دهم…

تیم مدیریت گاما

آزمون مجازی بخش دوم اقتصاد دهم انسانی | نهادهای پولی و مالی

تیم مدیریت گاما

آزمون تستی بخش 1 اقتصاد دهم انسانی و معارف | فصل دوم: تولید

تیم مدیریت گاما

آزمون نوبت دوم اقتصاد پایه دهم دبیرستان شهید مفتوحی | خرداد 1396

آزمون نوبت دوم اقتصاد دهم رشته ادبیات و علوم انسانی دبیرستان محمد رسول الله (ص)…

ارزشیابی مستمر نوبت دوم اقتصاد پایه دهم دبیرستان شهید مفتوحی | اردیبهشت 97

رویکرد نوین اسلامی در تامین مالی

همزمان با گسترش بازارهاي مالي اسلامي، طيف وسيعي از ابزارهاي مالي منطبق با قوانين و مقررات اسلامي نيز طراحي شد که يکي از رايج‌ترين آنها، صکوک (Sukuk) نام دارد.

«گواهی‌هایی با ارزش اسمی یکسان که پس از اتمام عملیات پذیره‌نویسی، بیانگر پرداخت مبلغ اسمی مندرج در آن توسط خریدار به ناشر است و دارنده آن مالک یک یا مجموعه‌ای از دارایی‌ها، منافع حاصل از دارایی و یا ذی‌نفع یک پروژه یا یک فعالیت سرمایه‌گذاری خاص می‌شود.»

در فرآيند انتشار اوراق صکوک يک دارايي ملموس مورد معامله قرار مي‌گيرد که اين معامله مي‌تواند بر اساس يکي از عقود اسلامي باشد. سازمان حسابداري و حسابرسي موسسه‌هاي مالي اسلامي، با در نظر گرفتن عقود اسلامي، استانداردهايي را براي ۱۴ نوع صکوک تعريف کرده است که با توجه به شرايط و نياز مالي از تنوع لازم برخوردار است و از اوراق با سود ثابت تا متغير را شامل مي‌شود.

حجم انتشار صکوک در جهان حدود ۱۱۰۰ ميليارد دلار می‌باشد که بخش عمده آن در بخش‌هايي از آسيا و کشورهاي عضو «شوراي همکاري خليج فارس» متمرکز شده است. البته در سال‌های اخير، کشورهاي خارج از محدوده آسيا و کشورهاي عضو «شوراي همکاري خليج فارس» نيز فعاليت خود را در زمینه انتشار صکوک آغاز کرده‌اند و به عنوان مثال می‌توان به انتشار انواع صکوک در کشورهای آلمان، انگلستان و ايالات‌متحده آمريکا اشاره نمود.

نمودار شماره ۱، نحوه توزیع انواع صکوک را نشان می‌دهد. در این نمودار مشاهده می‌شود که صکوک اجاره، صکوک مشارکت و صکوک مضاربه، پرکاربردترین انواع صکوک محسوب می‌شوند.

همچنین نمودار شماره ۲، به توزیع صکوک در میان کشورهای اسلامی می‌پردازد. براساس این نمودار، می‌توان مشاهده کرد که کشورهای مالزی و امارات‌متحده عربی، پیشروترین کشورهای اسلامی در زمینه انتشار انواع صکوک محسوب می‌شوند.

سرانجام در نمودار شماره ۳، روند انتشار صکوک در سطح دنیا (به صورت تجمعی) بررسی شده است. در این نمودار می‌توان روند رشد سریع انتشار صکوک را مشاهده نمود: مجموع ارزش صکوک منتشرشده از سال ۲۰۰۴ تا به امروز تقریبا ۲۰ برابر شده و از حدود ۱۰ میلیارد دلار به حدود ۲۰۰ میلیارد دلار رسیده است.

اوراق صکوک نه تنها ابزاري براي تامين مالي پروژه‌ها منطبق بر فقه اسلامي هستند، بلکه دارای قابليت رقابت در سرمایه‌گذاری به دليل تطابق آن با استانداردهاي بين‌المللی به خصوص در جوامع مسلمان است. علاوه‌‌بر اين، تنوع اوراق صکوک، امکان مديريت ريسک و مديريت دارايي را به فعالان بازار مالي مي‌دهد. يکي ديگر از مزاياي اين اوراق قابليت نقدشوندگي به دليل وجود بازار ثانويه آن مي‌باشد که عامل مهمی در جهت کاهش هزينه‌هاي انتشار محسوب می‌شود.

تاریخچه صکوک

ایده اولیه انتشار اوراق قرضه اسلامی به دهه ۱۹۸۰ بر می‌گردد. در آن زمان تلاش‌های زیادی توسط بانک‌های اسلامی جهت غلبه بر مساله نقدینگی صورت گرفت. در جولای ۱۹۸۳ بانک مرکزی مالزی به عنوان پيشگام در این زمینه، از اوراق بهادار دولتی یا اسناد خزانه که بهره پرداخت می‌کردند استفاده نکرد و به جای آن از اوراق بدون ‌بهره به نام «گواهی سرمایه‌گذاری دولتی» استفاده نمود. این اوراق نرخ بهره از پیش تعیین شده نداشتند، بلکه نرخ بازدهی آنها توسط دولت و به تشخیص آن اعلام می‌شد. نرخ سود از رابطه ثابتی تبعیت نمی‌کرد و بیشتر بر ملاحظات کیفی طرح تاکید می‌شد. برای تعیین نرخ بازدهی، معیارهای مختلفی مانند شرایط کلان اقتصادی، نرخ تورم و نرخ بازدهی سایر اوراق بهادار مشابه مورد توجه قرار داشت؛ بدین ترتیب شبه ربوی بودن سود به ظاهر بر طرف می‌شد و افراد مسلمان اقدام به خرید این اوراق می‌نمودند. (پهلوان، ۱۳۸۶)

در دهه ۱۹۹۰ همزمان با گسترش ساختارهای مختلف معاملات مالی توسط بانک‌های اسلامی ایده استفاده از ابزارهای مالی اسلامی نیز تقویت شد. به دنبال آن متخصصان مالی در کنار علمای دینی اقدام به مطالعه راهکارهای مناسب نمودند. ایده انتشار صکوک اجاره برای نخستین بار توسط «منذر کهف» در مقاله معروف وی با عنوان «استفاده از اوراق اجاره دارایی برای پوشش شکاف بودجه» در سال ۱۹۹۷ مطرح شد و پس از بررسی جزئیات عملیاتی، انتشار این اوراق آغاز شد.

پس از استقبال سرمايه‌گذاران در سراسر جهان از اوراق صکوک، سازمان بورس و اوراق بهادار ايران نيز مطالعاتي را به منظور استفاده از اين ابزار مالي آغاز کرد و در نهايت در اواخر سال ۱۳۸۶ مصوبه ابزار مالي اوراق «صکوک اجاره» و ضوابط آن توسط شوراي عالي بورس به تصويب رسيد. بر اساس اين مصوبه تعاريف، ارکان و ضوابط انتشار اوراق صکوک اجاره مشخص شده است.

انواع صکوک

«سازمان حسابرسي و بازرسي نهادهاي مالي اسلامي» در استاندارد شريعت شماره ۱۷ خود، انواع مختلفي براي صكوك سرمايه‌گذاري (Investment Sukuk) ارائه مي‌دهد که در جدول شماره ۱ ذکر شده است. (پهلوان و رضوی، ۱۳۸۶)

از بين ۱۴ نوع صکوکی که در جدول شماره ۱ به آنها اشاره شده، عمدتا استفاده از صکوک اجاره، سلم و استصناع و تا حدي صکوک مشارکت، مرابحه و مضاربه معمول است.

از سوی دیگر می‌توان اوراق صکوک را بر حسب نوع ناشر به دو نوع تقسیم کرد:
صکوک دولتی: بر اساس آمار حجم صکوک دولتی منتشره از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۶ بیش از ۶.۶ میلیارد دلار بوده است. این اوراق صکوک توسط دولت‌های بحرین، مالزی، پاکستان، قطر و آلمان منتشر شده است. تمامی این اوراق صکوک دولتی توسط موسسات رتبه‌بندی اعتباری رتبه‌بندی شده‌اند. البته دولت بحرین برای رتبه‌‌بندی اولین سری اوراق صکوک منتشره خود اقدامی نکرد، زیرا عرضه اوراق در سطح داخلی انجام شد. مالزی اولین کشوری بود که توانست صکوک جهانی با رتبه‌بندی بین‌المللی به نام «صکوک اجاره جهانی» را طراحی و منتشر کند.

صکوک شرکتی: حجم اوراق صکوک منتشره توسط شرکت‌ها تا پایان سال ۲۰۰۶ بیش از ۴۷ میلیارد دلار بوده است. در پایان همین سال تعداد صکوک منتشره به ۷۷ عدد رسید و ارزش کل صکوک منتشره به بیش از ۵۳ میلیارد دلار رسید. جدول شماره ۲ میزان انتشار صکوک را به تفکیک نشان می‌دهد. (سروش، ۱۳۸۹)

نکته جالب توجه، استقبال گسترده شرکت‌ها برای تامین مالی از طریق انتشار صکوک است؛ به نحوی که در سال‌های مختلف، همواره میزان انتشار صکوک شرکتی بسیار بالاتر از صکوک دولتی قرار داشته است (بین ۵ تا ۱۰ برابر)

انواع اوراق بهادار اسلامي

از دیدگاه کمیته تخصصی فقهی بورس اوراق بهادار تهران
امروزه انديشمندان مالي اسلامي با استفاده از عقود اسلامي و ظرفيت‌هاي علم فقه، توانسته‌اند متناسب با نيازهاي مالي جوامع اسلامي گونه‌هاي مختلفي از اوراق بهادار اسلامي طراحي كنند. كه به سه گروه عمده ابزارهاي مالي غير انتفاعي جهت تامين مالي اهداف خيرخواهانه، ابزارهاي مالي انتفاعي با سود معين براي سرمايه‌گذاران ريسك گريز و ابزارهاي مالي انتفاعي با سود انتظاري براي سرمايه‌گذاران ريسك‌پذير تقسيم مي‌شوند. كميته فقهي متناسب با نيازهاي بازار سرمايه ايران برخي از اين ابزارهاي مالي را مورد بررسي فقهي قرارداده و برخي را نيز در دستور كار دارد. اوراقي كه تا به امروز در كميته بررسي و به تصويب رسيده‌اند عبارتند از:

اوراق اجاره: اوراق اجاره، اوراق بهاداري است كه براساس عقد اجاره منتشر مي‌شود و نشان دهنده مالكيت مشاع دارندگان آن، در دارايي مبناي انتشار اوراق است كه اجاره داده مي‌شود. اوراق اجاره داراي انواعي است.

اوراق مرابحه: از آنجا كه اوراق مرابحه انواع مختلف دارد، نمي‌توان تعريف جامعي از اين اوراق ارائه كرد؛ اما در نگاه عام مي‌توان گفت: اوراق مرابحه، اوراق بهاداري هستند كه دارندگان آنها به صورت مشاع مالك دارايي مالي (ديني) هستند كه بر اساس قرارداد مرابحه حاصل شده است. اين اوراق بازدهي ثابت داشته و قابل خريد و فروش در بازار ثانوي مي‌باشند. اوراق مرابحه نيز انواع مختلفي دارد بعد از توضيح هر يك از آنها، نظر كميته فقهي ارائه مي‌شود.

اوراق رهني: از منظر فقهي، اكثر تسهيلات اعطايي از طرف بانك‌هاي بدون ربا قابل تبديل به اوراق بهادار هستند لكن از اين ميان تسهيلات فروش اقساطي و اجاره به شرط تمليك به دلايل زير از اولويت برخوردارند: اين تسهيلات داراي بازدهي ثابت و معين هستند و براي افراد ريسك‌گريز و براي تبديل كردن دارايي‌هاي بانكي به اوراق بهادار شروع مناسبي به حساب مي‌آيند.

در اين تسهيلات يا دارايي تا پرداخت آخرين اجاره بها در مالكيت بانك مي‌ماند يا بانك مي‌تواند معادل آن را به عنوان رهن دريافت نمايد، بنابراين، اين تسهيلات از كمترين ريسك برخوردارند. اين تسهيلات داراي زمان‌بندي كاملا معلوم بوده بانك‌ها مي‌توانند متناسب با شرايط بازار، بسته‌هاي مناسب تسهيلات را از جهت سررسيد انتخاب و به بازار عرضه كنند.

اوراق استصناع: وزارتخانه‌ها، شهرداري‌ها، شركت‌هاي دولتي و خصوصي كه درصدد احداث يا توسعه پروژه خاصي چون احداث مسكن به صورت انبوه هستند و اعتبار مالي لازم براي انجام آن را به صورت نقد ندارند، مي‌توانند با استفاده از اوراق بهادار استصناع، به احداث پروژه اقدام كنند و قيمت آن را طبق زمان‌بندي معيني از محل بودجه سالانه يا از طريق واگذاري واحدهاي ساخته شده به تدريج بپردازند.

قرارداد استصناع به معناي سفارش ساخت است و در اصطلاح فقهي و حقوقي، قراردادي «صنع» است كه به موجب آن يكي از طرفين قرارداد، در مقابل مبلغي معين، ساخت و تحويل كالا يا طرح مشخصي را در زمان معين نسبت به طرف ديگر به عهده مي‌گيرد.

اوراق مضاربه: اوراق مضاربه اوراق بهاداري است كه براساس عقد مضاربه طراحي مي‌شود. ناشر اوراق مضاربه با واگذاري اوراق، وجوه متقاضيان اوراق را جمع‌آوري كرده به عنوان مضاربه در اختيار باني قرار مي‌دهد، باني در فعاليت اقتصادي سودآور (بازرگاني) به كار مي‌گيرد و در پايان هر معامله يا پايان هر دوره مالي سود حاصله را براساس نسبت‌هايي كه روي اوراق نوشته شده، ميان خود و صاحبان اوراق تقسيم مي‌كند. دارندگان اوراق نقش مالك و باني نقش عامل قرارداد مضاربه را دارند. اوراق مضاربه را مي‌توان با كاربري‌هاي مختلف طراحي كرد.

اوراق جعاله: اوراق جعاله، اوراق مالكيت مشاع دارايي (كار، خدمت يا كالايي) است كه براساس قرارداد جعاله تعهد انجام و تحويل شده است. بعد از پايان عمل (موضوع قرارداد جعاله)، صاحبان اوراق، مالك مشاع نتيجه عمل خواهند بود. نتيجه عمل ممكن است خدمت يا دارايي فيزيكي باشد. اوراق جعاله كاربردهاي متنوع تامین مالی با اوراق قرضه یا مضاربه؟ دارد.

ريسک‌‌‌‌هاي مرتبط با اوراق صکوک

ريسک مربوط به اوراق صکوک را به طرق مختلفي مي‌توان دسته‌بندي کرد. مهم‌ترين ريسک‌هايي که دارندگان اوراق صکوک با آن مواجه هستند را مي‌توان به صورت زير بيان کرد:

ريسک از بين رفتن دارايي‌ها: چنانچه به دارايي مورد اجاره در فرآيند انتشار اوراق صکوک به هر دليل خسارتي وارد آيد، آنگاه از ارزش آن دارايي کاسته شده و در نتيجه دارندگان صکوک متضرر مي‌شوند. البته اين ريسک را مي‌توان از طريق بيمه کردن دارايي‌ها به طور کامل حذف کرد.

ريسک نرخ سود: مبلغ اجاره بها معمولا ثابت تعيين مي‌شود و دارندگان اوراق صکوک در هر دوره اجاره بهاي ثابتي را دريافت مي‌کنند؛ بنابراين چنانچه نرخ سود متداول در بازار افزايش يابد آنگاه آنها در مقايسه با نرخ سود بازار، سود کمتري را دريافت مي‌کنند.

ريسک کاهش قيمت دارايي: چنانچه ارزش دارايي‌ها در تاريخ سررسيد (پايان مدت اجاره) به هر دليل کاهش يابد، آنگاه دارندگان اوراق صکوک با زيان سرمايه‌اي مواجه مي‌شوند. البته اين ريسک را مي‌توان از طريق اعطاي اختيار فروش(Put Option) به دارندگان اوراق صکوک حذف کرد زيرا در اين صورت آنها مي‌توانند با اعمال(Exercise) اختيار فروش خود، اوراق صکوک را به قيمت مندرج در برگه اختيار فروش به شرکت با مقصد خاص يا باني بفروشند.

مزايا و محدوديت‌‌هاي اوراق صکوک

برخي از مزاياي انتشار اوراق صکوک را مي‌توان به شرح زير بيان کرد:

۱- صکوک، نقدينگي شرکت مالک دارایی (باني) را افزايش مي‌دهد؛

۲- دارايي‌هايي که نقدينگي پاييني دارند يا غيرنقد هستند از ترازنامه خارج شده و وجوه نقد جايگزين آن مي‌شود؛

۳- با اينکه قسمتي از دارايي‌ها از شرکت باني (مالک دارایی) جدا مي‌شود، اما با اين حال باز هم باني مي‌تواند از دارايي‌ها استفاده کند؛

۴- از آنجا که صکوک با پشتوانه دارايي منتشر مي‌شود لذا داراي ريسک کمتري است و هزينه تامين مالي را نيز کاهش مي‌دهد. يک راه ديگر کاهش هزينه تامين مالي استفاده از افزايش اعتبار(Credit Enhancing) است؛

۵- صکوک با فراهم کردن امکان تبديل دارايي‌ها به اوراق بهادار به توسعه بازار سرمايه کمک مي‌کند؛

۶- چنانچه براي دادوستد اوراق صکوک يک بازار ثانويه فراهم شود، آنگاه قابليت نقد شوندگي اين اوراق هم افزايش مي‌يابد.

برخي از محدودیت‌های موجود در انتشار اوراق صکوک را مي‌توان به شرح زير بيان کرد:

۱- فقدان بازارگردان و در نتيجه، کاهش نقدشوندگي بازار ثانويه؛
۲- فقدان معيارهاي مناسب ارزيابي پرتفوي سرمايه‌‌گذاري متشکل از ابزارهاي مالي اسلامي؛
۳- عدم کفايت حجم بازار اوليه و در نتيجه کمتر بودن رونق بازار ثانويه در مقايسه با ساير بازارهاي مالي جهان؛
۴- عدم اطلاع کافي بازارها و سرمايه‌‌گذاران غربي از تنوع و ويژگي‌‌هاي ابزارهاي مالي اسلامي؛
۵- زيرساخت‌هاي لازم براي توسعه بازار صکوک؛
۶- استاندارد کردن دارايي‌هايي که مي‌تواند در اين فرآيند مورد استفاده قرار بگيرد؛
۷- استاندارد کردن فرآيند ارزيابي قيمت‌گذاري اين دارايي‌ها؛
۸- تسهيل امور مربوط به رتبه‌بندي اوراق؛
۹- تسهيل فرآيند ارزيابي و تاييد شرعي ساختار اوراق صکوک؛
۱۰- استاندارد کردن فرآيند انتشار و عرضه اوراق؛

نتیجه گیری

صکوک ابزاری جدید، آزمون شده و مناسب برای فرآیند تامین مالی اسلامی است. با توجه به رونق استفاده از این ابزار در سایر کشورهای اسلامی و بویژه در کشورهای همسایه ایران، انتشار صکوک می‌تواند روشی مناسب برای تامین مالی باشد. با توجه به تحریم‌های مالی و اقتصادی و محدودیت‌های نهادها و شرکت‌های ایرانی برای دسترسی به بازار سرمایه بین‌المللی، ایجاد و توسعه این ابزار باید از اولویت‌های اصلی دولت و نهادهای تصمیم‌گیرنده باشد.
برخی از انواع اوراق صکوک که در کمیته تخصصی فقهی بورس مورد بررسی قرار گرفته‌اند، دارای مشکلات فقهی نبوده و استفاده از آنها بنا به شریعت مجاز است.
با توجه به آنچه که شرح داده شد، می‌توان گفت برنامه‌ریزی و ایجاد بسترهای استفاده از صکوک به عنوان تامین مالی با اوراق قرضه یا مضاربه؟ نوآوری صورت گرفته در زمینه تامین مالی اسلامی(Islamic Finance)، ضروری است.

تأمین مالی پلاس _ قسمت هفتم

در قسمت‌های قبل گفته شد به‌طورکلی دو روش تأمین مالی وجود دارد:

الف. تأمین مالی مبتنی بر بدهی

ب. تأمین مالی مبتنی بر سهامداری

و در ادامه با مسیرهای اصلی تأمین مالی، به‌خصوص تأمین مالی پروژه‌محور و ویژگی‌های آن و سازوکارهای مشارکت عمومی _ خصوصی (ppp) و منابع مالی موجود در کشور و تجهیز منابع مالی (پولی) بانک و نحوه تخصیص آن آشنا شدیم و در این قسمت به سازوکارهای تأمین مالی اسلامی خواهیم پرداخت.

تعریف تأمین مالی اسلامی

تأمین مالی اسلامی به آن دسته از خدمات مالی اشاره دارد که با فقه و شریعت اسلامی سازگار و مواردی نظیر قمار، سفته‌بازی، بهره و . را ممنوع کرده است. درواقع اساس تأمین مالی اسلامی بر رفتار عادلانه و حفظ قداست قراردادها است.

تمایز تأمین مالی اسلامی

ازآنجاکه کلید اصلی تأمین مالی اسلامی مشارکت طرفین قرارداد در سود و زیان پروژه‌ها و وام‌های مالی است، لذا این اصول نوید حمایت از ثبات مالی می‌دهد. تأمین مالی اسلامی از پتانسیل عملکرد مهمی در جهت ثبات و ترویج برخوردار است و با توجه به اینکه از سرمایه‌گذاران خواسته می‌شود که در زیان احتمالی وام‌ها شریک شوند، لذا اهرم مالی کمتر و انگیزه بیشتری برای مدیریت ریسک‌های بزرگ‌تر به وجود می‌آید. از طرفی این ویژگی تقسیم ریسک به اطمینان از صحت عملکرد مؤسسات مالی خصوصی و منع رونق انواع وام‌دهی و ایجاد حباب در املاک و مستغلات که پیشامدهای بحران مالی جهانی بودند، کمک بسزایی می‌کند.

سازوکارهای تأمین مالی اسلامی

گونه‌های مختلفی از اوراق بهادار اسلامی برای تأمین مالی طراحی شده که به سه گروه عمده تقسیم می‌شوند.

• ابرازهای مالی غیرانتفاعی جهت تأمین مالی اهداف خیرخواهانه
• ابزارهای مالی انتفاعی با سود معین برای سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز
• ابزارهای مالی انتفاعی با سود انتظاری برای سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر

یکی از رایج‌ترین آن‌ها، صکوک نام دارد.

صکوک

یکی از جدیدترین ابزارهای مشتقه معرفی شده در بازارهای مالی دنیا صکوک اسلامی است. تفاوت اصلی که باعث می‌شود صکوک با سایر ابزارهای مالی برای بازارهای مالی کشورهای اسلامی جذاب شود این است که صکوک برپایه عقود اسلامی تعریف و طراحی شده‌اند و در شیوه طراحی آن‌ها این ملاحظه شده است که برخلاف بسیاری از اوراق دیگر مالی صکوک حاکی از وجود بخش حقیقی در قبال اوراق است.

صکوک اوراق بهادار با ارزش مالی یکسان و قابل معامله در بازارهای مالی هستند که بر پایه یکی از قراردادهای مورد تأیید اسلام طراحی شده است. دارندگان اوراق به‌صورت مشاع مالک یک یا مجموعه‌ای از دارایی‌ها و منافع حاصل از آن‌ها می‌باشند. صکوک از زمان ارائه آن در کشور که سابقه‌اش به انتشار اوراق مشارکت برای ساخت اتوبان نواب می‌رسد تابه‌حال رشد چشمگیری در عرصه تأمین مالی در بازارهای مالی داشته و توانسته است به‌عنوان یک ابزار مالی کارآمد، هم مشتریان خود را راضی نگاه داشته و هم توانسته به تأمین مالی شرکت‌ها برای فعالیت در بخش حقیقی اقتصاد کمک شایانی بکند.

– ریسک پایین نسبت به اوراق عادی زیرا حاکی از دارایی حقیقی‌اند
– بالا بردن ضریب نقدینگی فعالان اقتصادی
– بالا بودن ضریب نقدشوندگی با وجود بازار ثانویه حاکی بودن از دارایی حال آن در صورتیکه بسیاری از اوراق رقیب حاکی از بدهی‌اند.

انواع صکوک

1- صکوک اجاره 2- صکوک مشارکت 3- صکوک مضاربه 4- صکوک مالکیت دارایی‌هایی که در آینده ساخته می‌شود، 5- صکوک نماینده سرمایه‌گذاری 6- صکوک مالکیت منافع دارایی‌های موجود 7- صکوک مزارعه 8- صکوک مساقات 9- صکوک سلم 10- صکوک ارائه خدمات 11- صکوک استصناع 12- صکوک حق الامتیاز 13- صکوک مرابحه.

از میان انواع صکوک اشاره شده، موارد زیر در کمیته فقهی بورس اوراق بهادار بررسی و به تصویب رسیده‌اند:

اوراق بهاداری هستند که دارندگان آن‌ها به‌صورت مشاع مالک دارایی مالی (دینی) هستند که بر اساس قرارداد مرابحه حاصل شده است. این اوراق بازدهی ثابت داشته و قابل‌ خرید و فروش در بازار ثانوی می‌باشند.

اوراق بهاداری است که بر اساس عقد مضاربه طراحی می‌شود.

اوراق جعاله، اوراق مالکیت مشاع دارایی (کار، خدمت یا کالایی) است که بر اساس قرارداد جعاله تعهد انجام و تحویل شده است.

شرکت‌های دولتی و خصوصی که درصدد احداث یا توسعه پروژه خاصی هستند، می‌توانند با استفاده از اوراق بهادار استصناع، به احداث پروژه اقدام کنند و قیمت آن را طبق زمان‌بندی معینی از محل بودجه سالانه یا از طریق واگذاری واحدهای ساخته‌شده به‌تدریج بپردازند.

از منظر فقهی، اکثر تامین مالی با اوراق قرضه یا مضاربه؟ تسهیلات اعطایی از طرف بانک‌های بدون ربا قابل‌تبدیل به اوراق بهادار هستند لکن از این میان تسهیلات فروش اقساطی و اجاره به‌شرط تملیک از اولویت برخوردارند.

1- کتاب تأمین مالی پروژه‌ای، فرهاد حاجی گل و همکاران

2- فصلنامه حسابدار رسمی، تأمین مالی، آقای بهرام غنی زاده و خانم زینب بارانی

تأمین مالی| تأمین مالی مبتنی بر بدهی

هر کاری که شرکت‌ها به‌منظور جمع‌آوری و افزایش سرمایه انجام می‌دهند. در دسته‌ی فرآیندهای تأمین مالی قرار می‌گیرد. تأمین مالی در یک شرکت سبب خواهد شد تا نیازهای اقتصادی آن برطرف شده، برای سرمایه‌گذاری‌ها و توسعه آماده شود. روش‌هایی که می‌توان برای تأمین مالی دنبال کرد در دو دسته‌ی روش‌های مبتنی بر بدهی و مبتنی بر افزایش سرمایه جای می‌گیرند. در این مقاله، به معرفی روش‌های تأمین مالی مبتنی بر بدهی می‌پردازیم.

تأمین مالی مبتنی بر بدهی

همان‌طور که گفتیم، زمانی که شرکت‌ها نیاز به تأمین مالی دارند، راه‌های مختلفی را پیش‌رو خواهند داشت؛ یکی از راه‌هایی که شرکت می‌تواند به‌منظور تأمین مالی دنبال کند،‌ قرض‌گرفتن است؛ اخذ وام‌های بانکی یک نمونه از روش قرض گرفتن است. البته در بازار بورس، روش‌های دیگری نیز وجود دارند که می‌توان از آن‌ها نیز وجه قرض کرد! در ادامه، با این روش‌ها بیش‌تر آشنا خواهید شد. درهرحال، روش‌هایی که برمبنای قرض‌گرفتن وجه شکل می‌گیرند، در دسته‌ی روش‌های تأمین مالی مبتنی بر بدهی قرار خواهند گرفت.

روش‌های تأمین مالی مبتنی بر بدهی

در بازار سرمایه روش‌های مختلفی برای تأمین مالی شرکت‌ها از طریق قرض گرفتن وجود دارد. بسته به شرایط شرکت‌ها، برخی از این روش‌ها کاربردی‌تر است. لیست زیر، رایج‌ترین روش‌های تأمین مالی مبتنی بر بدهی را نشان می‌دهد:

• صکوک اجاره
• اوراق مشارکت
• صکوک مرابحه
• اوراق منفعت
• صکوک مضاربه
• صکوک خرید دین
• اوراق رهنی
• صکوک سفارش ساخت
• گواهی کالایی
• گواهی سپرده خاص
• اوراق سلف موازی استاندارد
• اوراق اختیار فروش تبعی

البته اگر نام‌های این لیست برایتان مفهوم نیست اصلاً نگران نباشید. در ادامه شرح بیش‌تری از برخی از این روش‌ها را مطالعه خواهید کرد که به شناخت و درک شما کمک شایانی می‌نماید.

صکوک و تأمین مالی مبتنی بر بدهی

صکوک، یک گواهی است؛ صکوک را می‌توان جایگزین اوراق قرضه دانست. در کل ۱۴ نوع صکوک داریم که در لیست روش‌های تأمین مالی مبتنی بر بدهی، به ۵ مورد آن اشاره می‌نماییم.

بعد از اتمام عملیات پذیره‌نویسی، مبلغ اسمی که در گواهی صکوک درج می‌شود، به دارنده‌ی آن (خریدار) یک سری دارایی را متعلق می‌داند؛ درنتیجه، صکوک یک گواهی مبنی بر منافع حاصل از آن دارایی یا پروژه نیز به شمار می‌آید.

صکوک اجاره و تأمین مالی مبتنی بر بدهی

وقتی‌که شرکت‌ها برای تأمین مالی خود به روش‌های مبتنی بر بدهی متوسل می‌شوند، ‌می‌توانند از روش صکوک اجاره استفاده کنند. در این حالت، بخشی از دارایی شرکت به‌صورت صوری به شرکت ثانویه فروخته خواهد شد؛ در مقابل، شرکت اصلی (که قصد تأمین مالی دارد) آن دارایی‌ها را اجاره خواهد کرد.

بگذارید کمی موضوع را شفاف‌تر کنیم: شرکتی که می‌خواهد تأمین مالی شود، یک سری از دارایی‌های خود را انتخاب می‌کند تا اجاره دهد. مسلماً دارایی‌های انتخاب‌شده باید به‌گونه‌ای باشند که قابلیت اجاره دادن را داشته باشند. به‌عنوان نمونه، شرکت می‌تواند املاک خود را انتخاب نماید. حال شرکت دیگری این دارایی‌های منتخب را خریداری می‌کند. با این توافق که بعد از خرید، می‌بایست دارایی‌ها را در قالب اجاره در اختیار شرکت اول قرار دهد. بنابراین این دو شرکت باهم توافق می‌کنند تا در قبال پرداخت مبلغی، املاک را در قالب یک سبد دارایی، به شرکت دوم به فروش برسانند. از طرف دیگر، شرکت اول موظف است تا مبلغ توافق شده برای اجاره‌ی املاک را به شرکت دوم پرداخت نماید.

شرکت دوم، اجاره‌ای را که دریافت می‌کند در قالب سهام و اوراق بهادار در بورس به فروش می‌رساند. اینجا دارایی‌های شرکت دوم به اوراق بهادار یا همان صکوک تبدیل می‌شود. افرادی که این صکوک را می‌خرند، در مالکیت دارایی، سهیم خواهند شد. روشن است که هرچه اوراق بیش‌تری خریداری شود، مالکیت افزایش پیدا می‌کند. به‌عبارت‌دیگر، میزان سهیم بودن افراد در این دارایی‌ها به درصد خرید اوراق و صکوک توسط آن‌ها بستگی دارد. در طول مدت اجاره، شرکت دوم وظیفه دارد تا مبلغی را که به‌عنوان اجاره از شرکت اول دریافت می‌کند بین دارندگان صکوک تقسیم کند؛ این کار تا پایان مهلت اجاره، ادامه خواهد داشت.

اوراق مشارکت و تأمین مالی مبتنی بر بدهی

اوراق مشارکت اوراقی است که می‌توان به‌منظور تأمین مالی صادر نمود. خریدوفروش این اوراق مستقیماً توسط سازمان بورس اوراق بهادار انجام می‌شود. اوراق مشارکت ویژگی‌های خاص خود را دارد، مثلاً به‌صورت بانام یا بی‌نام منتشر می‌شوند. شرکت‌هایی که مجاز به انتشار این اوراق هستند، متعهد می‌شوند که سوددهی داشته باشند، بنابراین سرمایه‌گذاران ترغیب به خرید این اوراق خواهند شد؛ به‌خصوص این‌که درصد سودی که برای این اوراق تعیین می‌شود، بالاتر از درصد سود بانکی خواهد بود.

در اوراق مشارکت، یک قیمت اسمی برای هر واحد (ورق) معین می‌شود؛ هم‌چنین این اوراق مدت‌زمان مشخصی دارند. بنابراین خریداران این اوراق، در جریان زمان و هزینه‌ی آن خواهند بود. اوراق مشارکت از طریق عرضه‌ی عمومی در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد. ازآنجایی‌که پرداخت سود اوراق مشارکت، از سوی مؤسسات مالی معتبر و بانک‌ها تضمین می‌شود، لذا سرمایه‌گذاران به خرید این اوراق تمایل زیادی نشان می‌دهند.

صکوک مرابحه و تأمین مالی مبتنی بر بدهی

صکوک مرابحه‌ اوراقی است که بر طبق آن خریداران به‌صورت مشاع، مالک دارایی قرارداد مرابحه خواهند بود. این مشارکت تا زمان سررسید این اوراق اعتبار دارد. اوراق مرابحه می‌توانند برای خریدار سود ثابتی داشته باشند؛ هم‌چنین خریداران می‌توانند این اوراق را در بازار ثانویه معامله نمایند.

نکته‌ی بسیار مهمی که در معاملات مرابحه وجود دارد این است که خریدار اوراق یا صکوک مرابحه، باید از قیمت کالا و نرخ سود آن به‌طور دقیق خبردار باشد؛ در غیر این صورت اگر زمانی مشخص شود که فروشنده، در خصوص کالا دروغ گفته و ارزش واقعی آن را کتمان نموده است، خریدار می‌تواند قرارداد مذکور را باطل کند.

صکوک مرابحه سبب ایجاد یک معامله‌ی دو سر بُرد خواهد شد؛ بدین شکل که برای شرکت موردنظر، تأمین مالی به ارمغان آمده، از طرف دیگر چون سود ثابت تعیین می‌شود، سرمایه‌گذار نیز سودی تضمینی دریافت می‌نماید.

اوراق منفعت و تأمین مالی مبتنی بر بدهی

اوراق منفعت شکل دیگری از اوراق بهادار هستند که برای تأمین مالی مبتنی بر بدهی به‌کار برده می‌شوند. این اوراق در قبال پرداخت هزینه به شخص ارائه داده می‌شود؛ مانند این‌که شما با پرداخت مبلغی پول اتاقی را برای تاریخ معینی در هتل دلخواه خود رزرو می‌کنید؛ بنابراین در ازای پرداخت هزینه‌، گواهی حق اقامت هتل برای آن تاریخ برای شما صادر خواهد شد.

درازای پرداخت هزینه برای اوراق منفعت، شرکت می‌تواند محصول و یا منافع دارایی خود را به خریدار این اوراق واگذار نماید. خریداران تامین مالی با اوراق قرضه یا مضاربه؟ تا زمان سررسید اوراق می‌توانند از محصول یا دارایی آن شرکت استفاده کنند. روشن است که هرچقدر شرکت‌ها شفافیت بیش‌تری در خدمات ارائه‌شده‌ی خود داشته باشند، تقاضا برای دریافت این خدمات نیز بالاتر می‌رود.

صکوک مضاربه و تأمین مالی مبتنی بر بدهی

مضاربه به معنای مشارکت در سود است. بنابراین در این روش سرمایه‌گذار سرمایه‌ی خود را به شرکت قرض می‌دهد و در قِبال آن، بر اساس توافقی که کرده‌اند سود دریافت می‌کند. در صکوک مضاربه یک شرکت واسط وجود دارد که اوراق بهادار مخصوص همین توافق را منتشر می‌سازد؛ درنتیجه فرد سرمایه‌گذار باید ابتدا این اوراق را خریداری نماید. درنتیجه‌ی فروش صکوک مضاربه، شرکت به هدف تأمین مالی خود دست پیدا می‌کند. از طرف دیگر، بر اساس توافق و شرایط صکوک مضاربه، درصدی از سود حاصل از فعالیت شرکت در این بازه‌ی زمانی، در اختیار سرمایه‌گذار (خریدار صکوک مضاربه) قرار خواهد گرفت.

مزایای تأمین مالی مبتنی بر بدهی

تأمین مالی مبتنی بر بدهی، مزایای زیادی دارد. به‌عنوان‌ مثال همان‌طور که در راهکارهای مختلف این روش شرح داده شد، با تأمین مالی مبتنی بر بدهی می‌توان ریسک و هزینه‌ی تأمین مالی شرکت را کاهش داد. برخی از مزایای این روش در ادامه بیان شده است:

• نظارت دقیق سازمان بورس بر انتشار اوراق بهادار
• وجود ابزارهای متنوع برای تأمین مالی شرکت از این روش
• وجود ابزار مدیریت نقدینگی از طرف بانک مرکزی، بانک‌ها و سایر مؤسسات مالی
• معافیت مالیاتی سود اوراق برای خریداران آن
• پرداخت اصل بدهی در سررسید اوراق (تامین مالی با اوراق قرضه یا مضاربه؟ ضمانت بازگشت اصل سرمایه)
• امکان تأمین مالی بلندمدت برای شرکت‌ها
• امکان تأمین مالی شرکت در مبالغ و حجم بسیار بالا
• ریسک پایین به علّت وجود پشتوانه‌ی دارایی
• کاهش هزینه‌های تأمین مالی
• افزایش نقدینگی در شرکت
• کاهش مالیات شرکت به دلیل عدم دخالت سود وام اخذشده در محاسبات مالیاتی

معایب تأمین مالی مبتنی بر بدهی

در روش‌های تأمین مالی مبتنی بر بدهی، مزایای زیادی وجود دارد که در قسمت قبلی بیان کردیم؛ امّا معایبی نیز وجود دارد که در برخی از شرایط، این روش‌ها را روش بهینه برای تأمین مالی معرفی نخواهد کرد. به‌عنوان‌مثال، اگر شرکت نقدینگی کافی برای بازپرداخت وام را نداشته باشد، اخذ وام کار عاقلانه‌ای نخواهد بود؛ به‌خصوص این‌که اخذ وام معمولاً با سود همراه است؛ یعنی شرکت علاوه بر بازپرداخت مبلغ وام می‌بایست، مبلغ سود را نیز پرداخت نماید. این مشکل زمانی که مبالغ بالایی برای تأمین مالی مدنظر است پررنگ‌تر خواهد شد. از طرف دیگر، گفته می‌شود که متقاعد کردن وام‌دهندگان برای اعطای وام و تأمین مالی شرکت پروسه‌ای دشوار و زمان‌بر است.

جمع‌بندی آکادمی دانایان

کلیات بیان‌شده برای تأمین مالی مبتنی بر بدهی و مزایا و معایب آن، نشان می‌دهد که در برخی از موارد، این روش می‌تواند طرح مناسبی برای تأمین مالی شرکت‌ها باشد. بهتر است شرکت‌ها آشنایی خود را با انواع روش‌های تأمین مالی مبتنی بر بدهی افزایش دهند؛ در این صورت در شرایط مناسب قادر خواهند بود تا با تأمین مالی از هر یک از این روش‌ها، به اهداف تجاری و اقتصادی خود دست پیدا کنند.
باوجود تمام مشکلاتی که در این روش مطرح می‌شود، به دلیل روان بودن تأمین مالی، بسیاری از شرکت‌ها ترجیح می‌دهند تا بدین طریق تأمین مالی شوند. از سوی دیگر، در بازارهای مالی تلاش بر آن است زیرساخت‌هایی ایجاد شود تا تأمین مالی مبتنی بر بدهی را در زمان کوتاه‌تر و با معایب کم‌تر ممکن سازد.