تامین مالی با اوراق قرضه یا مضاربه؟

تامین مالی با اوراق قرضه یا مضاربه؟

مدیر طراحی و توسعه ابزارهای سرمایه‌گذاری در صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری گفت:این صندوق آمادگی دارد تسهیلات مربوط به صکوک نوآوری را بیش از گذشته به دانش بنیان ها ارائه کند.

به گزارش خبرگزاری مهر؛ سیاوش صمیمی گفت: «صکوک» یک ابزار تأمین مالی مبتنی بر قرض از بازار اوراق بهادار است که بر پایه قرادادهای اسلامی تعریف شده است و بنگاه‌های اقتصادی حائز صلاحیت می‌توانند با انتشار این اوراق در جهت تأمین مالی طرح‌ها، خرید دارایی یا تأمین نقدینگی مورد نیاز اقدام کنند.

مدیر طراحی و توسعه ابزارهای سرمایه‌گذاری در صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری ادامه داد: به این شکل که این تأمین مالی می‌تواند مبتنی بر قراردادهایی نظیر اجاره، استصناع، منفعت، مرابحه، مضاربه و نظایر آن صورت پذیرد.

وی افزود: شرکت متقاضی منابع که اصطلاحاً در این روش به آن بانی انتشار صکوک اطلاق می‌شود، می‌تواند یک شرکت بورسی یا غیر بورسی باشد، به این معنی که اهمیتی ندارد سهام آن شرکت در یکی از بازارهای رسمی سهام پذیرش شده یا هنوز به آن مرحله نرسیده است؛ لیکن آن شرکت می‌تواند منابع مورد نیاز خود را از طریق انتشار صکوک در بازارهای اوراق بهادار بدست آورد. اگر بانی انتشار اوراق یک شرکت دانش بنیان باشد اصطلاحاً به صکوک منتشر شده توسط وی صکوک نوآوری گفته می‌شود.

به گفته صمیمی، انتشار این اوراق نیازمند حضور یک سری ارکان است که بدون حضور این ارکان یا سازمان بورس و اوراق بهادار اجازه انتشار را نخواهد داد یا به سختی این موضوع میسر خواهد شد.

مدیر طراحی و توسعه ابزارهای سرمایه‌گذاری در صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری گفت: این ارکان شامل متعهد پذیره نویس، رکن بازار گردان و رکن ضامن است که هریک وظایف خاص خود را بر عهده دارند و سازمان بورس این ارکان را به قصد تسهیل در تأمین منابع مالی مورد نیاز، نقدپذیر بودن از طریق شکل دهی به بازار معاملات ثانویه و تضمین پرداخت و بازپرداخت سود و اصل مبالغ قرض گرفته شده در مواعید اعلامی تعیین کرده است.

وی افزود: اقدام صندوق نوآوری و شکوفایی جهت بهره‌مندی شرکت‌های دانش‌بنیان از این ظرفیت و این ابزار اینگونه تعریف شده که نقش «رکن ضامن» را بر عهده بگیرد؛ در واقع صندوق ضامن بازپرداخت اصل و فرع مبالغی می‌شود که شرکت دانش بنیان از بازار دریافت می‌کند. پذیرش سایر ارکان چون برای نهادهای مالی فعال در بازار سودآور است، اصولاً به بخش خصوصی واگذار شده و نیازی به پذیرش آن‌ها توسط صندوق نوآوری‌وشکوفایی نیست و اصولاً میان نهادهای مالی برای قبول آن‌ها رقابت شکل می‌گیرد.

مدیر طراحی و توسعه ابزارهای سرمایه‌گذاری در صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری تاکید کرد: صندوق نوآوری و شکوفایی تا پیش از ابلاغ قانون جهش تولید دانش بنیان (مصوب 31 اردیبهشت ماه توسط مجلس شورای اسلامی و ابلاغ شده توسط رئیس‌جمهور محترم در تاریخ 3 خردادماه سالجاری) اجازه پذیرش جایگاه رکن ضامن شرکت‌های دانش بنیان را نداشت اما اکنون این امکان فراهم شده است.

وی با بیان اینکه مهم‌ترین خلاء و مانع برای انتشار صکوک که شرکت‌ها با آن درگیر هستند یافتن رکن ضامن است که اکنون با ورود صندوق نوآوری و شکوفایی، برای شرکت‌های دانش بنیان این موضوع رفع خواهد شد، افزود: ضامن شدن صندوق نوآوری و شکوفایی، برای شرکت‌های دانش بنیان امکان قرض از طریق انتشار اوراق بدهی را در بازارهای اوراق بهادار را بطور ویژه تسهیل می‌کند. چرا که اولاً قرار نیست صندوق همچون بانک‌ها وثایق ملکی و مسکونی جهت این ضمانت دریافت کند و ترهین سهام شرکت‌های دانش‌بنیان مورد پذیرش صندوق خواهد بود و ثانیاً با وجود رکن ضامن، دغدغه سازمان بورس و اوراق بهادار جهت ریسک نکول اوراق رفع شده و موضوع تسریع و اجرایی می‌گردد.

به گفته وی، اصولاً مبالغی که از این طریق تأمین می‌شود رقم‌هایی مابین 50 میلیارد تا 250 میلیارد تومان است؛ البته ممکن است شرکت‌های بزرگ صنعتی رقم‌های بزرگ‌تری را تأمین مالی کرده باشند اما برای شرکت‌های دانش بنیان و صندوق این رقم حد معقول و مناسبی ارزیابی شده است.

صمیمی افزود: اصولاً شرکتهای بزرگ و به لحاظ مالی بلوغ یافته می‌توانند از این طریق تأمین مالی کنند.

مدیر طراحی و توسعه ابزارهای سرمایه‌گذاری در صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری با بیان اینکه پیش از ابلاغ قانون جهش تولید دانش بنیان، صندوق نواوری سعی داشت شرکتهای دانش بنیان را به استفاده از این ابزار تأمین مالی هدایت کند؛ گفت: پیش از تصویب این قانون یک شرکت داروسازی را مورد حمایت قرار دادیم.

وی افزود: صندوق نوآوری بر اساس این ردیف حمایتی، متعهد شده که مبلغی از هزینه‌های انتشار صکوک را تا سقف 50 میلیارد ریال به شرکت ارائه کند تا وی بخشی از هزینه‌های انتشار اوراق از جمله کارمزد به بانک ضامن را پرداخت کند.

به گفته مدیر طراحی و توسعه ابزارهای سرمایه‌گذاری در صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری به، این شرکت داروسازی موفق شد رقم 300 میلیارد تومان را از طریق انتشار اوراق مرابحه تأمین مالی کند.

وی افزود: ما در صندوق نوآوری و شکوفایی آمادگی داریم که بلافاصله پس از ابلاغ مجوز مربوطه توسط (شورای راهبری فناوری‌ها و تولیدات دانش بنیان) در جایگاه هیأت امنای صندوق نوآوری و شکوفایی نسبت به اجرایی سازی این ابزار اقدام کنیم چرا که پیرو دستور رئیس هیأت عامل صندوق، پیش از این کلیه مقدمات و فرایندهای لازم در این خصوص آماده شده و حتی چندین مورد بررسی و آماده اعلام به سازمان بورس است.

استراتژی تشکیل سبد هوشمند از ابزارهای مالی در کشاورزی ایران

اتخـاذ سیاسـتهای کم اثر نظیر کنترل هـای قیمتی، سیاستهای تجاری سردرگم، بازی بی پایان با تعرفه ها، حقوق گمرکی ، سود بازرگانی و اولویت های سرمایه گذاری نادقیق، باعث تحریف در تخـصیص منابع از طریق واسطه گری های مالی در بازار پول و بازار سرمایه شده است.

تسنیم

به گزارش خبرگزاری تسنیم- بی تردید درهم آمیختگی پیامدهای ناگوار ناشی از تغییرات اقلیمی با پاندمی کووید-19 و اثرات خزنده تحریم های ناعادلانه و سندرم تاریخی تشدید استهلاک منابع و ابزار تولید در کشاورزی ایران، در کنار رخدادهایی نظیر بحران های موسمی مازاد تولید کشاورزی در محصولاتی مانند سیب زمینی، پیاز، گوجه فرنگی، خیار، سیر و زعفران، ناکارآمدی نهادی و نابهنگامی تامین مالی بخش صادرات کشاورزی در اقتصاد ایران کشاورزی را با مشکلات زیادی مواجه کرده است.
نیاز شدید به خریدهای تضمینی، حمایتی و توافقی، در کنار ردیف های سنتی تامین مالی بخش نظیر توسعه مکانیزاسیون بخش کشاورزی، تامین مالی با اوراق قرضه یا مضاربه؟ توسعه کشت گلخانه ای، خرید تضمینی محصولات استراتژیک، تأمین نهاده ها، تولید بذور اصلاح شده، حمایت از خسارت دیدگان ناشی از تغییرات اقلیمی، سرمایه‌گذاری روی استارت‌آپ‌ها ؛ و مسئله تغییر شاکله و پیکربندی ریسک ها در کشاورزی کشور از جمله نیازمندی های بخشی کشاورزی است و نشان از ظهور پارادایم جدیدی از مصایب و سختی های تولید کشاورزی در ایران دارد.
اگر نتوانیم با برنامه ریزی های راهبردی متقن و کارآ و سیاستهای منطقی و مطلوب در حوزه مالیه کلان کشاورزی؛ جامعه بهره برداران ایران را با آن مواجه نکنیم با صورتبندی متنوع، از بحران هایی روبرو خواهیم بود که در آینده باید با هزینه هایی گزاف به مصاف آنها برویم.
شواهد عینی نشان میدهد؛کارنامه تامین مالی بخش کشاورزی طی یکسال اخیر با سیاستهای اقتصادی کلان نامناسب، عملکرد بازارهـای مالی و ساختار سرمایه (structure Capital)در بخش کشاورزی را تحت تأثیر قرار داده است.
اتخـاذ سیاسـتهای کم اثر نظیر کنترل هـای قیمتی، سیاستهای تجاری سردرگم، بازی بی تامین مالی با اوراق قرضه یا مضاربه؟ پایان با تعرفه ها، حقوق گمرکی ، سود بازرگانی و اولویت های سرمایه گذاری نادقیق، باعث تحریف در تخـصیص منابع از طریق واسطه گری های مالی در بازار پول و بازار سرمایه شده است.
بعـلاوه وجـود محـدودیتهـای قـانونی، وفور مجوزهای گوناگون و مقررات پیچیده اداری در بخش کشاورزی ایران موجب افزایش نااطمینانی و کـاهش بـازده انتظـاری بـرای اعتباردهنـدگان در معاملات مالی شده و هزینـه هـای معـاملاتی را افـزایش داده است و از عرضـه تسهیلات، اعتبـار و سپرده ها کاسته است.
اصولا، منابع مالی در کشور ما در سه حوزه بانک، بازار سرمایه و بیمه گردآوری می شوند. که گرو داران (ذی نفعان و ذی مدخلان)کشاورزی ایران عمدتا در مناسبات بانکی در گیر بوده و سهم نازلی در استفاده از ساز و کارهای بازار سرمایه و بیمه دارد. این منابع بطور مستقیم یا غیر مستقیم در جهت تامین مالی بخش کشاورزی تاثیرات متنوعی دارند.
در بخش تسهیلات بانکی از میان دو سبد قراردادهای مبادله ای(فروش اقساطی ، اجاره به شرط تملیک، معاملات سلف، مرابحه و جعاله) و قراردادهای مشارکتی (مشارکت مدنی، مشارکت حقوقی ، مضاربه ، مزارعه ، تسهیم سود ، مشارکت در سرمایه ، خطوط اعتباری ، استصناع و کمک های فنی) عدم توازن بنفع مدیریت ریسک بانکی و فاقد همراهی با استراتژی های کلان بخش کشاورزی به چشم میخورد.
افزون بر اینها تنگناهای بازارهای مالی در کشاورزی ایران مانند عدم انعطاف این بازارهـا، اطلاعات نامتقارن و ناقص، از تخصیص بهینه منابع موجود جلوگیری میکند. این محدودیت هـا بـه طـور کلی بر واسطه گری و معاملات مالی در بخش کشاورزی، همراه با فصلی بودن چرخه تولید و فروش محصولات کـشاورزی، وجـود شـوک های زیـاد درآمدی و قیمتی تولیدات، ریسک های واسطه گری مالی را افزایش و در کنار افزایش تورم روستایی نوعی "تله فضایی فقر" را در بین جامعه مولدین نهادینه کرده است.
طرفه اینکه ساختار خرده پایی، درآمد پایین و پس انداز اندک کشاورزان و کوچک بودن وام ها باعث افزایش هزینه معاملاتی در بازارهای مالی و افزایش ریسک نکول اعتبار رسانی گشته است. تمامی موارد فوق سیاستگزار را به این مضمون هدایت میکند که باید به دنبال تنوع بخشی به ابزارهای تامین مالی برنامه ها، طرحها و پروژه ها شده و امکان تشکیل سبدی هوشمندانه تری از امکانات مالی مانند( اوراق آتی، اوراق مشتقه، اوراق رهنی، صکوک، گواهی سپرده و اوراق مشارکت)را برای بخش کشاورزی فراهم می آورد.
به عنوان مثال قراردادهای مزارعه و مساقات از نظر فقهی جزء قراردادهای مشروع و از جهت قانونی مستند به قوانین مدنی و عادی ایران هستند، در نتیجه برای طراحی اوراق بهادار بر اساس آنها نیازی به تأسیس گفتمان فقهی و حقوقی جدید نیست از سویی با توجه به انتفاعی بودن اوراق مزارعه و مساقات ، انتظار می رود در صورت وجود نهادهای قانونی و حمایت دولت، برای این اوراق بازار ثانوی در فرابورس شکل گیرد و قدرت نقد شوندگی پیدا کنند و به نظر میرسد با توجه به نرخ سود آنها، درجه نقد شوندگی شان بیشتر از اوراق سهام عادی و ممتاز و نزدیک به سپرده های بانکی باشد.
لذابا توجه به اینکه اوراق مزارعه و مساقات میتوانند ابزار مناسبی برای جذب نقدینگی در دست مردم و هدایت آنها به سمت طرحهای زیرساختی آبی-خاکی و تولیدی و صنعتی در بخش کشاورزی باشند، این اوراق به رشد اقتصادی بخش کمک میکنند.
حال اگر بخواهیم با هدف بهره گیری از ساختارهای موجود از میان صکوک قابل استفاده در حوزه صادرات محصولات کشاورزی (شامل استصناع، مضاربه، مشارکت، مرابحه، اجاره و جعاله)،یکی از عقود را سریعا عملیاتی نماییم؛ صکوک استصناع، در تأمین مالی صادرات محصولات کشاورزی بسیار کارساز است و حتی قابلیت عملیاتی شدن در تامین مالی صادرات خدمات فنی و مهندسی در کشت فراسرزمینی را دارد و به همراه صکوک مضاربه، قابلیت عملیاتی شدن در تامین مالی صادرات محصولات کشاورزی را دارد.
ضمن اینکه صکوک مشارکت نیز قابلیت عملیاتی شدن در هر دو حوزه را دارد. متاسفانه طی دهه اخیر، بانک های تامین کننده تسهیلات در بخش کشاورزی بیشتر به استفاده از عقدهایی متمایل بوده اند که بازده ی ثابتی دارند؛ زیرا این نوع عقدها همواره ریسک کمتری داشته و این امر باعث گردید که بانک ها انگیزه کمتری به مشارکت در فعالیتهای زنجیره ارزش کشاورزی داشته باشند. کارنامه لیزینگ (Leasing) یا (اجاره به شرط تملیک) بعنوان نوعی اعتبار میان‌مدت در بخش کشاورزی با گستره نظامات بهره برداری کشاورزی در کشور همخوانی ندارد.در جهانامروز لیزینگ به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای تامین مالی کالاهای سرمایه ای و مصرفی بادوام، مورد توجه متخصصین مالی در کشورهای پیشرفته و در حال توسعه است .
لیزینگ یک ابزار اقتصادی است که با ارایه تسهیلاتی در قالب قرارداد اجاره به شرط تملیک، امکانات آینده را در زمان حال به مصرفکننده عرضه میکند و افراد جامعه مطلوبیت رفاه آینده را در زمان حال از آن خود نموده و بهای آنی را با درآمدهای آتی خود میپردازند. عقد نزدیک به لیزینگ یعنی فروش اقساطی (Instalment Sale)نیز در بخش کشاورزی با توجه به شواهد آماری سال 98-99 عملکرد قابل ملاحظه ای در مقام مقایسه با سایر بخش های اقتصادی کشور ندارد.
با توجه به این که بسیاری از بهره برداران بخش کشاورزی توان مالی لازم برای خرید تجهیزات و ماشین آلات که منجر به افزایش بهره وری و کارایی زمین و آب میشود را ندارند، لذا استفاده از ابزار لیزینگ و فروش اقساطی میتواند در رونق این مکانیزاسیون زراعی، نوسازی کشتی های ماهیگیری، نوسازی ناوگان حمل و نقل بهداشتی محصولات کشاورزی با توجه به اولویتهای توسعه کشاورزی نقش بسزایی داشته باشد.
مشارکت های مدنی هم که معمولا از درآمیختن سهم الشرکه نقدی و یا غیرنقدی متعلق به اشخاص حقیقی و یا حقوقی متعدد به نحو مشاع، به منظور انتفاع و طبق قرارداد منتهی میشود عمدتا از کارآیی چندانی در تامین مالی صنایع تبدیلی، تکمیلی، نگهداری و فرآوری برخوردار نیستند و مشکل طرح های نیمه تمام رهاشده یا منابع مالی نابسنده جهت اتمام طرح ها همچنان پابرجاست.
مسئله تامین سرمایه در گردش، برای واحدهای پسینی و پیشینی زنجیره تامین کشاورزی هم نیازی به توضیح ندارد و بیشتر واحدهای تبدیلی تکمیلی و فرآوری زیر 30 درصد ظرفیت خود مشغول به فعالیت، عمدتا بدهکار با سمت چپ تراز نامه متورم و گلایه مند و ناتوان از خرید مواد اولیه هستند.
روزگاری کمکهای فنی (Technical Asistance)در بخش کشاورزی ایران برای فراهم آوردن مهارت‌های فنی جهت کمک به طرح‌های تحقیقی- ترویجی، تهیه مطالعات امکان‌سنجی، تامین مالی با اوراق قرضه یا مضاربه؟ طراحی و مهندسی شرکتهای تعاونی تولید و سهامی زراعی و ارائه خدمات مشاوره‌ای از قبیل جهت دهی سیاست‌ها، مطالعات زیر بخش‌ها، تحقیقات و آموزش حضور جدی در عرصه تولید داشت اما امروزه بسیار کمرنگ شده است.
خطوط اعتباری (Line of Financing)در بخش کشاورزی هم کم رمق بوده و با توجه به آماربانک مرکزی چندان قابل اهمیت نیست. بانکها کمتر در بخش کشاورزی تمایل به مشارکت در سرمایه (Equity Participation) دارند.چون کنترل ریسک هادر این بخش با پیچیدگی هایناشی از عدم ثبات در سیاستها و فقدان اعتبار سنجی صاحبان سهام گره خورده است.
شواهد، همگی موید این واقعیت عینی است که سیستم بانکی با محوریت بانک کشاورزی به تنهایی پاسخگوی نیازهای مالی حل مسایل کشاورزی ایران نمی باشد و قطعا باید با تجدید نظر در شاخص‌های مالی بازده و طرح صورتبندی تازه ای ای از ریسک ها در کشاورزی ایران؛ بحران های مداوم را به شکل هوشمندانه تری با ابزارهای مالی نوین مدیریت و کنترل نمود.
بسیاری از بحران های چندماهه اخیر از جمله بحران مرغ، تخم مرغ و بحران جوجه یک روزه و بحران قیمت تمام شده محصولات راهبردی؛ ریشه در عدم طراحی های مالی بسته های حمایتی دارد حتی برنامه حمایت قیمتی محصولات لبنی نیز در آستانه بحران قرار داشته، نابسنده و فاقد استراتژی مشخص است.
در حیطه تامین مالی خارجی نیز؛ روش های قرضی تامین مالی خارجی هم چه تامین مالی پروژه ای (فاینانس، ریفاینانس، یوزانس ، خطوط اعتباری، وام های بین المللی) بدلیل تحریم های ظالمانه کارایی چندانی ندارد. روش های غیر قرضی تامین مالی خارجی نیز مانند سرمایه گذاری مستقیم خارجی، سرمایه گذاری غیر مستقیم خارجی و تجارت متقابل در این مقطع کارساز نیست.
تامین مالی نوآوری و سرمایه گذاری جسورانه(VC ) یا انواع شتاب دهنده ها ( Accelerators)، فرشتگان کسب و کار(Angel investors )،تامین مالی جمعی(Crowdfunding ) نیز در کشاورزی ایران هنوز جاپای مطمئنی باز نکرده است. به نظر می رسد که روش های سنتی تامین مالی تامین مالی با اوراق قرضه یا مضاربه؟ در بخش کشاورزی ایران دیگر کارساز و کارآ نبوده و با سیاستهای محوری و استراتژیهای کلان بخش و حتی رخدادها،عدم قطعیت ها و کثرت ریسک ها همخوانی و سازگاری حداقلی پیدا نموده است.
سیاستگزار کشاورزی باید بتواندگزینه‌های سرمایه‌گذاری جدیدی را برای رونق قراردادهای آتی و اختیار معامله، در اختیار سرمایه‌گذاران، شرکت‌ها و نهادهای مالی قراردهد. بنابراین باید سریعا با برنامه ریزی جدید و طراحی تازه ای از ترکیب ویژگی‌های اوراق بدهی، سهام و اوراق مشتقه، ابزارها و امکانات مالی در اختیار بخش کشاورزی ایران را احصا و تقویم نموده و بدنبال اجرایی نمودن آنها در جستجوی تشکیل سبد هوشمندی از ابزارهای مالی در کشاورزی ایران بود.
*حسین شیرزاد معاون سابق وزیر جهاد کشاورزی و مدیرعامل سابق سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران

ابزار بدهی

اوراق بدهی یکی از انواع اوراق بهادار است که به‌ منظور تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی منتشر می‌شود. به عبارت دیگر، این اوراق یک نوع وام هستند که وام‌دهنده و وام‌گیرنده، به ترتیب خریداران و ناشرین این اوراق هستند. تنوع ابزارهای مبتنی بر بدهی به شرکت‌ها، امکان انتشار اوراق بدهی با تکیه بر دارایی¬های ثابت، سرمایه¬گذاری‌¬های بلندمدت و منافع آتی خود را می¬دهد. با این کار شرکت از خریداران این اوراق در بازار سرمایه استقراض می¬کند. تیم تامین مالی گروه کاریزما به عنوان مشاور عرضه وضعیت متقاضی را بررسی و مناسب‌ترین اوراق بدهی را به منظور رفع نیاز وی پیشنهاد می‌دهد.

اوراق بدهی را می‌توان بر اساس ناشر آن به سه دسته‌ی دولتی، شرکت‌ها و شهرداری‌ها تامین مالی با اوراق قرضه یا مضاربه؟ تامین مالی با اوراق قرضه یا مضاربه؟ تقسیم نمود. علاوه بر این، اوراق بدهی‌ را می‌توان در سه دسته‌ اوراق خزانه‌ی اسلامی، اوراق مشارکت و صکوک به شرح زیر طبقه بندی نمود.
لازم به ذکر است در سال‌های اخیر، انتشار اوراق تبعی به عنوان روشی نوین جهت تأمین مالی دارندگان سهام شرکت‌ها معرفی گردیده است.

تفاوت استقراض از بازار سرمایه با تسهیلات بانکی

انواع اوراق:

اجاره

اوراق اجاره ابزاری است برای تامین منابع مالی بلند‌مدت به پشتوانۀ بخشی از دارایی‌های موجود شرکت یا دارایی‌هایی که شرکت قصد خرید آن را دارد. انتشار اوراق اجاره با یکی از دو هدف تامین دارایی و تامین نقدینگی (به پشتوانه سهام و یا به پشتوانه دارایی واجد شرایط شرکت) صورت می‏گیرد. این اوراق قابل نقل و انتقال در بورس هستند و نشان دهنده‏ مالکیت مشاع دارنده آن در دارایی مبنای انتشار اوراق است.

مزایای انتشار اوراق اجاره برای شرکت‌ها:

• امکان استفاده از دارایی‏های واجد شرایط شرکت و تامین منابع مالی به میزان ارزش روز آن‌ها،
• امکان مصرف وجوه جمع‏آوری شده از محل انتشار اوراق در تمامی پروژه‏های شرکت،
• سهولت انتشار اوراق اجاره نسبت به سایر اوراق با توجه به مبتنی بر دارایی بودن آن‌ها،
• ریسک‎‌های با اهمیت در فرآیند انتشار :
• عدم موافقت با سهام مورد درخواست بانی جهت تامین مالی در کمیته تخصصی فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار،

اجاره با هدف خرید دارایی

در این حالت اوراق اجاره به‌منظور خرید دارایی مورد نیاز شرکت شما منتشر می‌شود. نهاد واسط، دارایی هدف را، با استفاده از وجوه قرض ‌شده از طریق فروش اوراق، خریداری نموده و به شرکت شما اجاره می‌دهد.

اجاره مبتنی بر دارایی با هدف تامین نقدینگی

در این حالت اوراق اجاره به‌منظور تامین نقدینگی لازم برای فعالیت‌ شرکت منتشر می‌شوند. نهاد واسط با استفاده از پول حاصل از فروش اوراق، به وکالت از سرمایه‌گذاران، دارایی موضوع انتشار اوراق را از شرکت شما خریداری می‌کند. سپس در قالب قرارداد اجاره به شرط تملیک مجدداً به شما اجاره می‌دهد. این اوراق می تواند بر پایه زمین، ساختمان و تاسیسات، ماشین‌آلات، تجهیزات و وسایل حمل و نقل منتشر شود.

ویژگی دارایی‌های قابل قبول:

• ارزش روز دارایی می‌بایست متناسب با مبلغ تامین مالی موردنیاز باشد. ارزش‌گذاری بر اساس گزارش کارشناسان رسمی دادگستری یا مرکز امور مشاوران حقوقی، وکلا و کارشناسان قوه قضاییه تعیین می‌شود،
• به‌کارگیری دارایی در فعالیت شرکت شماجریانات نقدی ایجاد یا از خروج وجوه نقد جلوگیری کند،
• هیچ‌گونه محدودیت یا منع قانونی، قراردادی یا قضایی برای انتقال دارایی، منافع و حقوق ناشی از آن وجود نداشته باشد،
• نهاد واسط محدودیتی برای تصرف و اعمال حقوق مالکیت در دارایی نداشته باشد،
• مالکیت دارایی مشاع نباشد. مگر به شرط واگذاری مالکیت کل دارایی به بانی از سوی شریک،
• امکان واگذاری به غیر را داشته باشد،
• تا زمان انتقال مالکیت دارایی به ناشر، دارایی پوشش بیمه‌ کافی داشته باشد،

اجاره مبتنی بر سهام

در این حالت، شرکت می‏تواند بر مبنای سهام تحت تملک خود اوراق اجاره منتشر کند. مبلغ تامین مالی بانی به میزان ارزش دارایی‏های ثابت مشهود شرکت‌های زیر مجموعه بانی و یا خالص دارایی‏های همان شرکت، هر کدام که کمتر باشد، خواهد بود.

شرایط سهام مبنای انتشار:

• سهام مبنای انتشار اوراق اجاره باید در بورس اوراق بهادار تهران یا فرابورس ایران پذیرفته شده باشد،
• سهام مبنای انتشار اوراق اجاره مورد تایید کمیته تخصصی فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار باشد،
• ارزش سهام مبنای انتشار براساس حداقل قیمت پایانی سهام طی سه ماه اخیر تعیین می‏شود،
• نماد سهام مبنای انتشار، طی سه ماهه منتهی به ارایه درخواست شرکت به سازمان بورس و اوراق بهادار، نباید بیش از ده روز متوقف بوده باشد،

مرابحه

شرکت‏ها می‏توانند از اوراق مرابحه به‏منظور تامین سرمایه در گردش مورد نیاز و خرید دارایی استفاده نمایند.

شرکت‌ پول حاصل از فروش اوراق را برای خرید نقدی دارایی یا مواد اولیه استفاده می‌کند. سپس با پرداخت اقساط بدهی خود به سرمایه‌گذاران را تصفیه می‌کند. شرکت تا تصفیه کامل بدهی با سرمایه‌گذاران در دارایی خریداری شده مالکیت مشاع دارد.

در فرآیند انتشار اوراق مرابحه، بانی و فروشنده نباید دارای اتحاد مالکیتی باشند.

با اوراق مرابحه می‌توان زمین، ساختمان و تاسیسات، ماشین‏آلات و تجهیزات، وسایل حمل و نقل، نرم‏افزارهای الکترونیکی و بانک‏های اطلاعاتی، مواد و کالا خرید.

ویژگی دارایی‌های قابل قبول جهت انتشار:

• دارایی در زمان انتشار اوراق موجود باشد یا امکان تحویل آن در موعد مورد نظر بانی وجود داشته باشد،
• به‌کارگیری دارایی در فعالیت شرکت شماجریانات نقدی ایجاد یا از خروج وجوه نقد جلوگیری کند،
• هیچگونه محدودیت یا منع قانونی، قراردادی یا قضایی برای انتقال دارایی وجود نداشته باشد،
• تصرف و اعمال حقوق مالکیت در آن برای نهاد واسط محدودیت نداشته باشد،
• امکان واگذاری به غیر را داشته باشد،
• مالکیت آن به صورت مشاع نباشد،

مزایای انتشار:

• امکان تامین سرمایه در گردش شرکت و تامین مواد اولیه مصرفی با استفاده از این ابزار،
• سهولت انتشار اوراق مرابحه نسبت به سایر اوراق با توجه به مبتنی بر دارایی بودن این اوراق،

ریسک‌های با اهمیت در فرآیند انتشار:

• عدم موافقت با فروشنده در فرآیند انتشار اوراق مرابحه به علت مالکیت متحد دو رکن بانی و ناشر،

منفعت

شرکت‌ها می‌توانند بر مبنای درآمدهای آتی حاصل از فروش محصولات یا ارایه خدمات، پس از کسر بهای تمام شده و هزینه‌ بهره‌برداری مرتبط، اوراق منفعت منتشر کنند. مبلغ اوراق قابل انتشار از تنزیل سود ناخالص آتی حاصل می‌شود.
نهاد واسط (ناشر اوراق) مسئول بستن قراردادهای لازم با شرکت متقاضی تامین مالی برای استفاده از منافع موضوع اوراق و وصول وجوه حاصل از آن از جانب سرمایه‌گذاران است.

مزایای انتشار:

• امکان استفاده از ارزش فعلی منافع محرز شده و آتی یک خط تولید و یا خدمات قابل ارایه نظیر فروش بلیط و تامین مالی به پشتوانه این منافع،
• امکان تعیین سقف و کف برای نرخ بهره اوراق با استفاده از قراردادهای اختیار معامله خرید و فروش،

ریسک‌های با اهمیت در فرآیند انتشار:

• عدم موافقت با موضوع انتشار اوراق منفعت شرکت متقاضی در کمیته تخصصی فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار
• ریسک کمتر شدن منافع حاصل از موضوع انتشار اوراق از برآورد اولیه. در این صورت شرکت متعهد به پرداخت مابه‏التفاوت مبلغ تعهد شده با مبلغ تحقق یافته به سرمایه‏گذاران اوراق است. در این صورت سقف و کف اوراق در جهت منافع ذینفعان با قرارداد‌های اختیار خرید و فروش تضمین می‌شود.

شرایط منافع اوراق منفعت:

• منفعت مبنای انتشار اوراق می‌بایست در زمان انتشار اوراق دارای جریانات نقدی باشد،
• تعلق منفعت مبنای انتشار اوراق می‌بایست به متفاضی تامین مالی محرز شده باشد و تدوام آن در آینده بیش ازعمر اوراق باشد،
• هیچ نوع محدودیت یا منع قانونی، قراردادی یا قضایی برای انتقال، تصرف و استفاده از منفعت مبنای انتشار اوراق وجود نداشته باشد،
• در صورتی که منفعت مورد نظر ناشی از دارایی معینی است، تامین مالی دیگری بر مبنای عین دارایی انجام نشده باشد و همچنین دارایی مورد نظر در رهن یا توثیق قرار نگرفته باشد،

سفارش ساخت (استصناع):

اوراق سفارش ساخت برای تامین مالی از طریق انتشار اوراق بهادار به پشتوانه دارایی‌هایی که شرکت قصد ساخت آن را دارد، بکار می‌رود. این روش ابزاری برای تامین مالی فعالیت‌های پیمانکاری و تولیدی است.

شرکت در مقابل مبلغی معین، ساخت و تحویل دارایی مشخصی را در زمان معین متعهد می‏شود.

نهاد واسط می‏تواند با اخذ ضمانت‏نامه‏ بانکی بدون قید و شرط یا توثیق اوراق بهادار، حداکثر تا یک پنجم مبلغ کل اوراق را به عنوان پیش‏پرداخت به شرکت بدهد. این نهاد پس از تحویل گرفتن دارایی، می‏تواند آن را در قالب عقد قرارداد دیگری مانند اجاره یا مرابحه تا پایان عمر اوراق در اختیار شرکت بگذارد.

شرایط دارایی مبنای انتشار:

• هر نوع دارایی که امکان ساخت و تحویل آن در موعد مورد نظر شرکت وجود داشته باشد.
• نبود محدودیت یا منع قانونی، قراردادی یا قضایی برای ساخت و انتقال دارایی،
• از زمان شروع ساخت تا پایان سررسید اوراق، دارایی باید پوشش بیمه‌ کافی، از جمله بیمه مسئولیت مدنی و بیمه تمام خطر پروژه، را داشته باشد،
• تمامی مجوزهای قانونی لازم برای ساخت آن از مراجع ذیربط اخذ شده باشد،
• دارایی در حال ساخت تا پرداخت کلیه‏ وجوه اوراق، به وکالت از طرف دارندگان اوراق تحت مالکیت نهاد واسط قرار می‌گیرد،

مزایای انتشار:

• امکان تامین منابع مالی برای ساخت دارایی که شرکت قصد ساخت آن را دارد. به طور مثال شرکت‏های فعال در حوزه راه‏آهن برای ساخت واگن و قطار شهری،
• با توجه به عدم تزریق نقدینگی به صورت یک‏جا به پروژه، امکان سرمایه‏گذاری وجوه جمع‏آوری شده از محل انتشار اوراق توسط نهاد واسط وجود دارد،
• عدم ساخت و تحویل دارایی در موعد زمانی مقرر،

مشارکت:

اوراق مشارکت برای تامین مالی طرح های عمرانی- انتفاعی دولت یا ایجاد، تکمیل و توسعه طرح‏های سودآور تولیدی، ساختمانی و خدماتی شرکت‌ها قابل انتشار است. همچنین این اوراق می‌تواند برای تامین پول تهیه مواد‏اولیه مورد‏نیاز واحدهای تولیدی منتشر ‏شود.

حداکثر مبلغ مجاز انتشار اوراق توسط هر ناشر به میزانی است که بدهی‏های ناشر بعلاوه مبلغ اوراق حداکثر سه برابر حقوق صاحبان سهام شرکت شود. در صورتی که اصل و سود علی‏الحساب اوراق توسط بانک‏ها و مؤسسات مالی و اعتباری تحت نظارت بانک مرکزی تعهد و تضمین شود، رعایت این نسبت برای ناشر الزامی نیست. همچنین حداکثر مبلغ مجاز انتشار معادل ۶۰ درصد کل سرمایه‏گذاری طرح موضوع انتشار اوراق و یا مخارج باقی‏مانده طرح، هر کدام که کمتر باشد، است.

شرایط انتشار:

• طرح موضوع انتشار اوراق مشارکت دارای توجیه کامل اقتصادی، فنی و مالی باشد،
• وجوه حاصل از انتشار اوراق مشارکت صرفاً در طرح‏های موضوع اوراق مصرف شود،
• مشخص شدن ارزش روز آورده نقد و غیرنقد ناشر قبل از شروع فرآیند انتشار اوراق به منظور محاسبه سود قطعی اوراق در پایان فرآیند انتشار اوراق ،

خرید دِین:

اوراق خرید دین به‌ منظور خرید مطالبات مدت‌دار اشخاص حقوقی از قبیل فروش اقساطی، اجاره به شرط تملیک و جعاله به استثنای مطالبات ناشی از عقد سلف منتشر می‌شود.

شرکت‏های سهامی، تعاونی، مؤسسات و یا نهادهای عمومی غیر دولتی مشمول ماده ۳ قانون مدیریت خدمات کشوری می‏توانند بر مبنای ارزش حال مطالبات مدت‏دار خود از اشخاص حقیقی و حقوقی ناشی از عقود مبادله‏ای اقدام به انتشار اوراق خرید دین نمایند.

سرمایه‌گذاران اوراق خرید دین، به نهاد واسط وکالت بلاعزل می‏دهند مطالبات را از بانی بخرد.

مزایای انتشار:

• ابزار مناسبی است برای تامین مالی شرکت‏های که درآمد خود را به صورت اقساط دریافت می‏نمایند، به ویژه شرکت‏های واسپاری،

ریسک‌های با اهمیت در فرآیند انتشار:

• عدم موافقت با مطالبات شرکت متقاضی تامین مالی توسط سازمان بورس و اوراق بهادار،

جُعاله:

اوراق جعاله، اوراق مالکیت مشاع دارایی است که براساس قرارداد جعاله، تعهد انجام و تحویل آن مقرر شده است. بعد از پایان عمل موضوع قرارداد جعاله، صاحبان اوراق، مالک مشاع نتیجه عمل خواهند بود که این نتیجه ممکن است خدمت و یا دارایی فیزیکی باشد.

نهاد واسط به وکالت از طرف خریداران اوراق قرارداد جعاله با بانی و پیمانکار منعقد می‌کند. بانی ملزم به احداث، تکمیل یا تعمیر طرح موضوع انتشار است، که می‌تواند در این راستا اقدام به انتخاب پیمانکار نماید. شرکت طرف قرارداد بعد از احداث، تکمیل و یا تعمیر طرح، آن را به بانی تحویل می‌دهد. کلیه هزینه‏های مربوط به انتشار اوراق جعاله حسب مورد بر عهده بانی یا پیمانکار هستند.

اوراق جعاله برای احداث پروژه در دو قالب قابل اجرا است. در قالب اول پرداخت پرداخت سود بر عهده بانی است و سود اوراق معین و قطعی. در قالب دوم سود اوراق به صورت علی‌الحساب و پرداخت آن توسط پیمانکار انجام می‌شود.

در فرآیند انتشار اوراق جعاله بانی باید وزارتخانه، مؤسسه دولتی یا شرکت دولتی مشمول مواد ۲،۱ و ۴ یا مؤسسه یا نهاد عمومی غیر دولتی مشمول ماده ۳ قانون مدیریت خدمات کشوری باشد.

علی‏رغم عدم سابقه انتشار اوراق جعاله در بازار سرمایه کشور، این اوراق ابزار مناسبی برای تامین مالی پروژه‏‏های پیمانکاری با قراردادهای ساخت، بهره‏برداری و انتقال (BOT)، پروژه‏های احداث و بهره‏برداری (مهندسی، تدارکات، ساخت و تامین مالی EPCF ) و یا احداث (مهندسی، تدارکات و ساخت EPC ) ‏باشد.

از دیگر مزایای انتشار این اوراق، قابلیت استفاده از آن در صنعت گردشگری می‏باشد.

مضاربه:

اوراق مضاربه برای تامین مالی عملیات بازرگانی، یا همان خرید و فروش کالا، در مدت معین بکار می‌رود.

سرمایه‌گذاران با خرید اوراق، به نهاد واسط وکالت بلاعزل می‌دهند تا نسبت به انعقاد قرارداد مضاربه با شرکت اقدام کند. سهم شرکت درصدی از سود خالص عملیات بازرگانی است. این سهم در محدودۀ عرف رایج در صنعت فعالیت بانی تعیین می‌شود. رعایت این موضوع و افشای آن در مستندات انتشار اوراق باید توسط حسابرس شرکت متقاضی تایید شود. در سررسید اوراق، در صورت وجود مطالبات تسویه نشده یا کالای فروش نرفته، شرکت مکلف است مطالبات و کالای باقی‌مانده را به قیمت یا روش تعیین شده در بیانیه ثبت از نهاد واسط خریداری کند.

فروشندگان و خریداران طرف معامله بازرگانی از میان اشخاص حقیقی و یا حقوقی خواهند بود که با بانی تحت کنترل مشترک نبوده و یا تحت کنترل بانی نباشند.

همه چیز درباره «صکوک»

دنیای اقتصاد : گروه بورس-: در کشورهای توسعه یافته، بازارهای مالی از جایگاه خاصی برخوردارند، در حالی که در ایران، بانک‌ها نقش محوری در اقتصاد دارند؛ به این معنا که مردم حضور در بانک‌ها و سرمایه‌گذاری در سپرده‌ها را به واسطه دریافت سود تضمین شده (هرچند کم باشد) مطمئن‌ترین روش برای حفظ ارزش سرمایه خود می‌دانند.

هرچند بخشی از این امر را باید به دلیل ناآشنایی مردم با بورس و بازارهای مالی دانست. این عدم آشنایی تا اندازه‌ای است که استقبال عمومی مردم حتی از اوراق مشارکت و صکوک (که با سود بسیار بالاتر از شبکه بانکی فاقد هرگونه ریسک هستند) در بازار فرابورس قابل توجه نیست؛ اوراقی که به جای سود روزشمار 6 درصدی، سود 17 درصدی را به صورت روزشمار و بدون جریمه در اختیار سرمایه‌گذاران می‌گذارند، اما هنوز عامه مردم با آن بیگانه‌اند. در گفت‌وگوی زیر که با مجید پیره،‌ کارشناس مالی اسلامی و مشاور فقهی سازمان بورس اوراق بهادار، صورت گرفته، موارد لازم برای سرمایه‌گذاران در مورد اوراق پربازده و کم‌ریسک صکوک تشریح شده است.

مفهوم صکوک چیست و تفاوت آن با اوراق مشارکت عادی در چیست؟
کلمه «صکوک» از جمع «صک» در زبان عربی گرفته شده است که در فارسی به «اوراق بهادار» ترجمه شده است. در واقع صکوک، گواهی‌هایی با ارزش اسمی یکسان هستند که پس از عملیات پذیره‌نویسی، مبلغ مندرج در آن توسط خریدار به ناشر پرداخت می‌شود و دارنده آن، مالک بخشی از دارایی‌ها و منافع حاصل از یک پروژه یا سرمایه‌گذاری خاص است.
صکوک در شکل کلی، همه انواع اوراق بهادار اسلامی را در برمی‌گیرد و با توجه به اینکه اوراق مشارکت نیز در انواع اوراق بهادار اسلامی طبقه‌بندی می‌شود، بنابراین می‌توان گفت اوراق مشارکت‌ هم یکی از انواع صکوک به شمار می‌آید.

انواع صکوک کدامند؟
صکوک به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
صکوک با نرخ بازدهی ثابت.
صکوک با نرخ بازدهی متغیر.
اوراق صکوک اجاره و مرابحه از انواع صکوک با نرخ بازدهی ثابت و اوراق مشارکت و مضاربه از صکوک با نرخ بازدهی متغیر هستند.

هر یک از انواع صکوک با چه هدفی مورد استفاده قرار می‌گیرند؟
ابزارهای مالی اسلامی، کارکردهای تامین مالی مختلفی دارند و هر یک می‌توانند در حوزه معینی مورد استفاده قرار گیرند.به طور مثال اوراق مرابحه، ابزار تامین مالی با سررسید کمتر از یک سال است و بنابراین، برای تامین مالی کوتاه‌مدت مناسب است؛ یا اوراق اجاره از انواع صکوک با دوره سررسید بیش از یک سال است و در بخش اوراق بلندمدت طبقه‌بندی شده است.بنابراین می‌توان گفت با توجه به دوره سررسید اوراق، بنگاه‌های اقتصادی در شرایط گوناگون از مدل‌های مختلف صکوک استفاده می‌کنند و در واقع بنگاه‌هایی که در پی تامین مالی کوتاه‌مدت با ارقام خرد هستند به دنبال اوراق مرابحه و آنها که به دنبال سررسید بلندمدت هستند، به دنبال اوراق اجاره می‌روند.اوراق مضاربه نیز اوراق بهاداری است که براساس عقد مضاربه طراحی شده است. ناشر اوراق مضاربه با واگذاری اوراق، وجوه متقاضیان را جمع‌آوری کرده و به عنوان مضاربه در اختیار بانی قرار می‌دهد تا آنها را در فعالیت اقتصادی سودآوری به کار گیرد و در پایان هر دوره مالی، سود حاصله را براساس نسبت‌هایی که روی اوراق نوشته شده، میان خود و صاحبان اوراق تقسیم کند.

مراحل اجرایی انتشار صکوک اجاره برای متقاضیان تامین مالی چیست؟
انتشار اوراق بهادار اسلامی (صکوک) از روش‌های مختلفی انجام می‌شود. در انتشار صکوک اجاره، بنگاه مالی برخی از دارایی‌های خود که قابلیت خلق جریان نقدینگی دارند را شناسایی کرده و آنها را از طریق بازار سرمایه به سرمایه‌گذاران می‌فروشند. سرمایه‌گذارانی که در خرید این اوراق مشارکت دارند، همان افرادی هستند که دارنده صکوک محسوب می‌شوند و در واقع به صورت مشاع، مالک دارایی می‌شوند.دارندگان صکوک بعد از کسب مالکیت مشاع دارایی، آن را به همان بنگاه مالی اجاره می‌دهند و اجاره بها را در دوره معینی دریافت می‌کنند.
در حقیقت در الگوی صکوک اجاره، نرخ اجاره بهای پرداختی به دارندگان صکوک، همان نرخ سود دریافتی سرمایه‌گذاران است.

درخصوص متغیر ریسک چه مطالعات و محاسباتی قبل از انتشار صکوک انجام می‌گیرد؟
برخی از انواع صکوک با نرخ بازدهی ثابت، ریسک کمتری دارند و در مقابل صکوک با نرخ بازدهی متغیر از ریسک بیشتری برخوردارند.
از آنجا که بین ریسک و بازده نسبت مستقیم وجود دارد در نتیجه افراد با پذیرش ریسک بالاتر به دنبال بازدهی بیشتر هستند که این مورد درباره صکوک هم صادق است. سرمایه‌گذاران در صکوک پرریسک، در صورتی حاضر به سرمایه‌گذاری هستند که نرخ سود بیشتری دریافت کنند.نکته مهم در ریسک صکوک این است که درآمد آن از محل یک دارایی واقعی حاصل می‌شود و به همین دلیل، مخاطره آن نسبت به ابزارهای مالی مانند اوراق قرضه کمتر است.در شرایطی که ریسک برخی از ابزارها در نظام مالی غربی می‌تواند بحران‌زا باشد، ریسک ابزارهای مالی اسلامی بحران‌زا نیست و این مساله، یکی از مزایای بزرگ صکوک نسبت به اوراق بهادار غیراسلامی است.

مرجع تعیین‌کننده مقبولیت ریسک برای انتشار صکوک چیست؟
نهاد خاصی متولی سنجش ریسک صکوک نیست و در واقع ارزیابی ریسک صکوک بستگی به خود سرمایه‌گذاران دارد، به طوری که هر کدام از افرادی که در انواع صکوک سرمایه‌گذاری می‌کنند، سطح متفاوتی از ریسک را می‌پذیرند.

در ایران اوراق صکوک به عنوان اوراق بدون ریسک نزد سرمایه‌گذاران شناخته شده است. تا چه حد این طرز تلقی را صحیح می‌دانید؟
این مطلب را از نظر شخصی قبول ندارم، چون در ایران انتشار اوراق بیشتر از طریق مدل‌های بدون ریسک صورت گرفته، این در حالی است که در برخی بازارهای مالی اسلامی، صکوک‌هایی با ریسک‌ بالاتر منتشر می‌شود.

نرخ سود 17 تا 5/17 درصدی کنونی، چگونه برای اوراق صکوک به دست آمده است؟
نرخ سود کنونی صکوک در مقایسه با سایر اوراق بهادار رقیب، تعیین و مشخص می‌شود.
در شرایط کنونی که نرخ سپرده‌های بانکی و اوراق مشارکت، وضعیت مشخصی دارند، نرخ صکوک اجاره نیز باید به صورتی تعیین شود که برای سرمایه‌گذاران به عنوان یک ابزار سرمایه‌گذاری جذاب به حساب آید و به همین دلیل، صکوک تاکنون با نرخ‌های مورد اشاره منتشر شده‌اند.

در بازارهای مالی دنیا نرخ بازده صکوک چگونه است؟
بستگی به ساختار و نوع صکوک، نرخ بازده آن متفاوت است. در برخی مدل‌های صکوک، حداقل نرخ سودی تضمین می‌شود که به سرمایه‌گذاران پرداخت شود، این در حالی است که برخی دیگر هیچ تضمینی برای پرداخت سود ندارند.

چرا پس از یک دوره انتشار سریع و گسترده اوراق صکوک، در حال حاضر انتشار اوراق جدید با رکود مواجه شده است؟
علت عمده این رکود، نرخ بالای سود اوراق است که متقاضیان تامین مالی را تحت فشار قرار می‌دهد. برای رفع این مشکل نیز سازمان بورس در حال مذاکره است تا نرخ اوراق به گونه‌ای تنظیم شود تا هم برای متقاضیان تامین مالی و هم برای سرمایه‌گذاران مطلوب باشد و به‌این ترتیب بازار نوپای صکوک تقویت خواهد شد؛ البته این فرآیند زمانبر است.

آشنایی و استقبال مردم و متقاضیان انتشار از صکوک در بازار سرمایه چگونه افزایش خواهد یافت؟
در شرایط حاضر که بازار نوپا است، باید تبلیغات و اطلاع‌رسانی در این زمینه بیشتر شود تا هم بنگاه‌های متقاضی استفاده‌کننده از صکوک از قابلیت انتشار اوراق مطلع شوند و هم سرمایه‌گذاران با منافع صکوک آشنا شوند.

چشم‌انداز توسعه انتشار این بازار جدید مالی را چگونه می‌بینید؟
صکوک در کشورهایی مانند مالزی و قطر از سابقه انتشار بیشتری برخوردار است و اگر سابقه انتشار صکوک در این کشورها را بررسی کنیم، پی می‌بریم که این اوراق بهادار اسلامی با استقبال زیادی از سوی سرمایه‌گذاران و همچنین سیاست‌گذاران نظام پولی و مالی مواجه شده است. حال سوالی که مطرح می‌شود این است که علت جذابیت این اوراق برای آنها چیست؟ علت این است که آنها در یک ابزار مبنی بر قوانین و شریعت اسلام سرمایه‌گذاری می‌کنند و در واقع این ابزار از معاملات ربوی به دور است.دلیل جذابیت این اوراق برای سیاست‌گذاران نیز این است که این ابزار برخلاف انواع دیگر ابزارهای غیراسلامی بحران‌زا نیست و بالطبع مورد استفاده بیشتر قرار می‌گیرد.
در ایران نیز با فرهنگ‌سازی بیشتر، استقبال گسترده‌تر از صکوک در سال‌های آینده مورد انتظار است.

اخبار بورس و اقتصادی، آموزش و تحلیل سهام - نبض‌بورس

شرکت های بزرگ برای تامین سرمایه مورد نیاز خود نیاز به تامین مالی از طریق جذب سرمایه دارند از طرفی بانک ها توانایی پرداخت وام های کلان را ندارند از اینرو یکی از روش های تامین مالی شرکت ها برای جذب سرمایه انتشار اوراق بدهی می باشد.

اوراق بدهی از یک سو تامین کننده بودجه لازم برای پیاده‌سازی طرح‌های شرکت‌ها و نهادها است و از سوی دیگر روشی برای کاهش ریسک سرمایه گذاری و ایمن کردن پرتفوی سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه است. از آنجا که اوراق بدهی نظیر انواع اوراق مشارکت، اوراق خزانه اسلامی و … دارای سود ثابت است، می تواند ریسک سرمایه‌گذاری را تا حد قابل توجهی کاهش دهد.

مشخصات اوراق بدهی

• تاریخ سررسید: پایان‌ دوره اوراق بدهی همان تاریخ سررسید است. در این تاریخ دارندگان اوراق، ارزش اسمی آن‌ها را دریافت می‌کنند.
• ارزش اسمی: ارزش اسمی برابر است با اصل مبلغ اوراق. در تاریخ سررسید این مبلغ توسط ناشر به خریدار بازپرداخت می‌شود.
• نرخ سود اسمی: نرخ بهره‌ای است که به صورت دوره‌ای و تا پیش از سررسید، به دارنده اوراق پرداخت می‌شود.
• قیمت فروش: اگر دارنده اوراق تمایلی به نگهداری آن‌ها تا پایان سررسید نداشته باشد، می‌تواند آن‌ها را طی جلسات معاملاتی در بازار بورس و به قیمت روز بازار به فروش برساند.
• نرخ سود تا سررسید: اگر اوراق بدهی در همان روز انتشار خریداری شوند، نرخ سود اسمی خواهند داشت. اما اگر فردی پس از گذشت زمان و در جلسات معاملاتی بورس، این اوراق را به قیمت روز بازار خریداری کرده باشد و تا زمان سررسید نزد خود نگاه دارد، آن‌گاه نرخ سود تا سررسید محاسبه خواهد شد.

انواع اوراق بدهی کدامند؟

این اوراق توسط ناشر که می‌تواند یک شخصیت نهادی، شرکتی، حقوقی و یا دولتی باشد، انتشار پیدا می‌کند. بر همین اساس هم این اوراق به سه دسته دولتی، شرکتی و شهرداری‌ها تقسیم می‌شود. البته‌ در بازار سرمایه ایران این دسته‌بندی کمی متفاوت است.

اوراق قرضه

اوراق قرضه را معمولا بر اساس مواردی نظیر نرخ بهره، سررسید، ماهیت وام‌گیرنده، میزان انتشار، نوع وثیقه، شدت قابلیت تبدیل و تسعیر(نوسانات)، نوع وابستگی وام‌گیرنده یا بدهی، هدف انتشار و نوع پولی که اوراق با آن انتشار می‌‌‌یابد، دسته بندی می کنند. اوراق قرضه بر اساس نرخ بهره به دو دسته تقسیم می شود.

1. اوراق قرضه با نرخ بهره‌ ثابت: این اوراق شامل اوراق قرضه رهنی، اوراق قرضه تضمین شده، اوراق قرضه قابل تبدیل، اوراق قرضه درآمدی و … می باشد.
2. اوراق قرضه با نرخ بهره شناور: در این نوع اوراق، نرخ بهره در هر دوره که معمولا سه ماه است، تغییر می یابد.

معمولا سرمایه گذاری در اوراق قرضه یک شرکت داری ریسک کمتری نسبت به سرمایه گذاری در سهام همان شرکت دارد.

اوراق صکوک

این اوراق شامل اوراق اجاره، اوراق مرابحه و اوراق مضاربه می باشد.

اوراق اجاره مهمترین اوراق صکوک می باشد که دارنده اين اوراق به ‌صورت مشترك، مالکيت بخشی از دارایی را برعهده دارد که منافع حاصل از آن بر اساس قرارداد اجاره به مصرف ‌کننده یا بانی واگذار مي‌گردد. مدت قرارداد اجاره نیز مشخص می باشد.

اوراق مرابحه، بیعی است که فروشنده قیمت تمام‌شده­ کالا اعم از قیمت خرید، هزینه‌های حمل‌ونقل، نگهداری و سایر هزینه‌های مربوطه را به اطلاع مشتری می­رساند و در مرحله بعد تقاضای مبلغ یا درصدی اضافی به‌عنوان سود می‌کند.

اوراق مضاربه، شخصی مالی را به دیگری بدهد و در ازای آن تقاضای سود کند. این قرداد در قالب تجارت شکل می گیرد.

اوراق مشارکت

این اوراق به دو صورت ساده و مرکب وجود دارد.

اوراق مشارکت ساده، پس از انتشار تغییر نمی کند و در پایان قرداد طرفین می توانند اصل سرمایه و سود خود را دریافت کنند.

اوراق مشارکت مرکب که خود شامل دو قسمت می باشد.

اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام که در پایان قرداد با سهام شرکت های بورسی تعویض می شود.

اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام، این اوراق می تواند در زمان پایان قرداد یا زمان افزایش سرمایه به سهام شرکت مبدل گردد.

گواهی سپرده

گواهی سپرده مدت‌دار ویژه سرمایه‌گذاری عام: سپرده مدت‌دار ویژه سرمایه‌گذار عام سپرده‌ای است که نزد بانک با سررسید مشخص افتتاح تامین مالی با اوراق قرضه یا مضاربه؟ شده و بانک در ازای آن اقدام به صدور گواهی به همین نام می‌نماید. این گواهی بانام یا بی‌نام است و شرایط عمده قرارداد سپرده‌گذاری در آن ذکر می‌گردد.

گواهی سپرده مدت‌دار ویژه سرمایه‌گذاری خاص: سپرده مدت‌دار ویژه سرمایه‌گذاری خاص به سپرده‌هایی اطلاق می‌گردد که بانک برای تجهیز منابع و تأمین مالی طرح‌های جدید تولیدی، ساختمانی، خدماتی و نیز توسعه و تکمیل طرح‌های سودآور موجود با سررسید مشخص افتتاح می‌نماید و این اوراق را در ازاء افتتاح سپرده مدت‌دار ویژه سرمایه‌گذاری خاص صادر می‌نماید.

عوامل موثر در خرید اوراق بدهی

1. نرخ سود سالیانه: مبنای خریدوفروش اوراق بدهی سود معادل سالیانه (YTM) در زمان خرید است.
2. اصل تنزیل: اصل تنزیل بر مبنای منطق ارزش زمانی پول استوار هست. چون ارزش پول به مرور زمان کاهش می یابد.
3. ریسک نکول: ریسک نکول اوراق به معنای آن است که منتشرکننده اوراق نتواند در زمان سررسید، اصل پول و سود شما را بازگرداند. در این قسمت مهمترین نکته حائز اهمیت ناشر اوراق می باشد به ظور مثال اگر شرکتی ناشر اوراق باشد امکان ورشکستگی آن وجود دارد اما اگر ناشر دولت باشد در هر شرایطی بدهی خود را پرداخت می کند پس ریسک نکول اوراقی که دولت منتشر می کند صفر می باشد.
4. ریسک نقدشوندگی: این ریسک توانایی مالکان اوراق را برای فروش اوراق خود بررسی می کند اگر تقاضا برای خرید و فروش اوراق بالا باشد این ریسک کتهش می باشد.

دولت چقدر اوراق در بورس فروخت؟

در شانزدهمین مرحله از حراج اوراق بدهی دولتی سال ۱۴۰۱، سه بانک و موسسه اعتباری غیربانکی ۶۸۰ میلیارد تومان سفارش خرید اوراق ثبت کردند که همه این سفارشات توسط وزارت اقتصاد پذیرفته شد.

چه کسی بیشترین اوراق را خرید و فروخت؟

آمار مربوط به تاریخ ۱۲مردادماه، بانک مرکزی با سهمی بیش از ۴۹ درصدی بزرگ‌ترین خریدار اوراق مالی اسلامی و با سهمی بیش از ۴۶ درصدی نیز بزرگ‌ترین فروشنده این اوراق بوده است.

شرایط تعجب‌آور برای دریافت یک وام دولتی!

با توجه به افزایش قیمت اوراق تسهیلات مسکن به هر برگه ۱۴۰ هزار تومان، متقاضیان دریافت وام ۴۸۰ میلیون تومانی مسکن باید ۱۳۴ میلیون تومان برای دریافت این وام هزینه کنند.

سهم بورس از فروش اوراق در ۳ ماه گذشته

از ابتدای امسال تا کنون در مجموع ۱۳۱۱۴ میلیارد تومان از طریق انتشار اوراق نقدی، حدود ۴۱ درصد از طریق بازار پول و ۵۹ درصد از طریق بازار سرمایه تامین مالی شده است.

وبصادر در اردیبهشت چقدر سپرده جذب کرد؟

مانده سپرده‌گذاری‌های بانک صادرات ایران در دوره مورد بررسی با ثبت ۶۱ هزار و ۶۳۸ میلیارد ریال رشد، در پایان ماه به مبلغ ۱۴۸ هزار و ۶۰۵ میلیارد ریال رسیده است.

سهم بالای بورس در تامین کسری بودجه دولت

مرحله سوم بازار اولیه حراج اوراق بدهی دولتی برگزار شده و روند فروش ادامه پیدا کرد. نرخ سود بالای اوراق در این بازار باز هم موجب شد تا بورسی ها خرید بیشتری داشته باشند.

روند بازار سهام تا پایان سال ۱۴۰۱

یک کارشناس بازار سرمایه گفت:‌ به نظر می‌رسد قیمت سهام شرکت‌ها همچنان جا برای رشد دارد و بر اساس پیش‌بینی‌های انجام‌شده، بازار سهام می‌تواند تا پایان سال جاری با رشد حدود ۳۰ درصدی مواجه شود.

آخرین سیگنال ها برای بورس فردا | خبری برای سهامداران فولادی

بورس فردا یکشنبه ۴ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ در حالی کار خود را آغاز خواهد کرد که این ده خبر می‌تواند بر روی روند آن تاثیرگذار باشد؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود قبل از معاملات فردا این ده خبر را بخوانید.

امروز طلادارها چقدر سود کردند؟

چقدر اوراق در بورس فروخته شد؟

در هفته‌ای که گذشت پس از اخذ سفارش‌های خرید اوراق در سامانه‌های بازار بین‌بانکی کارگزاری بانک مرکزی و مظنه‌یابی شرکت مدیریت فناوری بورس تهران، در مجموع مبلغ ۶.۶۴۴ میلیارد تومان اوراق به صورت نقدی به فروش رسید.

عرضه اولیه های جدید بورسی در راه است؟

در جلسه‌ای که دیروز بین شرکت فرابورس ایران و جمعی از کارشناسان بازار سرمایه و فعالان فضای مجازی برگزار شد، مهم‌ترین مسائل بازار، از جمله قیمت‌گذاری دستوری، بازار اوراق بدهی ، عرضه‌های اولیه، نحوه نظارت بازار، مورد بررسی قرار گرفتند.

خاندوزی درباره بورس چه گفت؟ | جزئیات بسته ۱۰ بندی چه بود؟

احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد در برنامه نگاه یک برای ارائه توضیحاتی پیرامون کلیات بودجه سال آتی و متغیر‌های موثر بر بورس در لایحه بودجه ۱۴۰۱ حضور یافت و خاطرنشان کرد: در صورت تصویب بسته حمایتی از بورس، اجرای آن تا پایان سال ۱۴۰۱ ادامه خواهد داشت.

مجلس از بورس و سهامداران خرد حمایت می کند

سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه مجلس و دولت از بورس حمایت می کنند، گفت: به منظور بهبود شرایط و حمایت از سهامداران خرد حمایت های بسیاری صورت گرفته است.

ارقام تاثیرگذار بورسی لایحه ۱۴۰۱ و مقایسه آن با بودجه ۱۴۰۰

ابراهیم رییسی روز گذشته با حضور در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی لایحه بودجه ۱۴۰۱ را تقدیم مجلس کرد.عواملی در لایحه بودجه سال آتی، حکایت از نگاه مثبت دولت به بازار سرمایه دارد.در مطلب زیر بررسی می‌شود که ارقام بورسی نسبت به سال گذشته چه تغییراتی داشته است.

هدف دولت از انتشار اوراق بدهی چیست

هفته پرنوسان اوراق بدهی در بازار سهام

در هفته اخیر سهم اوراق از ارزش معاملات بازار و میانگین روزانه ارزش معاملات اوراق کاهش یافته است که به معنای کاهش رونق معاملات و کاهش نقدشوندگی اوراق است.

توصیه اکید به وزیر اقتصاد، حل مسئله قیمت گذاری خودرو تا آخر این هفته | اوراق بهترین راه تامین کسری بودجه | سناریوی اوراق هراسی کلید خورده است | فروش اوراق به نفع بازار سرمایه

علی سعدوندی کارشناس بازار سرمایه در گفتگو با خبرنگار نبض بورس گفت: این خروج پول حقیقی به این معناست که ما فرآیند معکوس خصوصی سازی را آغاز کردیم و در نهایت این حقوقی های بازار هستند که برنده خواهند بود چون بسیاری از سهام هایی که در روزهای گذشته به فروش رسیدند برعکس سال گذشته بسیار ارزان بود. در واقع یک باز توزیع ثروت در کشور در حال انجام است.

عوامل تاثیر گذار بر بورس تا پایان ۱۴۰۰

سیگنال های عشقی به بورس | رئیس سازمان بورس در اولین مصاحبه تلویزیونی چه گفت؟

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با تاکید بر لزوم ایجاد ثبات در بازار سرمایه و بازگشت اعتماد سهامداران به بازار سرمایه گفت: یکی از راه‌های ایجاد ثبات در بازار، بازدهی و سودآوری بلند مدت شرکت‌ها است.

تبعات فروش نامناسب اوراق بدهی بر اقتصاد

فارغ از اینکه فروش نامناسب اوراق بدهی موجب عقب ماندن از قانون بودجه می‌شود، فضای کلان اقتصاد کشور را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد که یکی از این تبعات رجوع به منابع بانک مرکزی است؛ به‌ عبارتی وقتی تامین مالی دولت از طریق بازار بدهی منتفی شود، راحت‌ترین و محتمل‌ترین گزینه برای جبران آن، استفاده از منابع بانک مرکزی (چه در قالب استقراض و چه در قالب تنخواه‌گردان) است.