اصطلاحات و مفاهیم اولیه بورس

اصطلاحات تخصصی بورس-قسمت نهم

انتقال قانونی
انتقال قانونی، انتقال اوراق بهاداری است که به موجب قوانین خاص و یا با حکم دادگاه صالحه به شخص دیگری صورت می گیرد.

انتقال قهری
انتقال قهری، انتقال اوراق بهاداری است که با فوت دارنده آن به وراث قانونی وی صورت می گیرد.

ایستگاه معاملاتی، پایانه معاملاتی کارگزار است که با سامانه معاملاتی بورس در ارتباط می باشد. هر "ایستگاه معاملاتی” با کدی مشخص می شود که به آن "کد ایستگاه معاملاتی” گویند. ایستگاه های معاملاتی هر کارگزار با کدهای جداگانه تعریف می شود.

سهم شناور آزاد، بخشی از سهام آن شرکت است که دارندگان آن آماده عرضه و فروش آن سهام می باشند، و قصد ندارند با حفظ آن قسمت از سهام، در مدیریت شرکت مشارکت نمایند.

بازارگردان، کارگزار یا معامله گری است که با اخذ مجوز لازم و با تعهد به افزایش نقدشوندگی و تنظیم عرضه و تقاضای اوراق بهادار معین و تحدید دامنه نوسان قیمت آن، به داد و ستد آن اوراق می پردازد.

بازارگردانی
بازارگردانی، فعالیتی است که با هدف کاهش دامنه نوسانات قیمت اوراق بهادار و تامین نقدشوندگی آن با مجوز "سازمان” توسط "کارگزار” انجام می شود.

بازار خارج از بورس
بازار خارج از بورس، بازاری است در قالب شبکه ارتباط الکترونیک یا غیرالکترونیک که معاملات اوراق بهادار در آن بر پایه مذاکره صورت می‌گیرد. بازار خارج از بورس در قالب شرکت سهامی تاسیس و اداره و از این پس به اختصار "شرکت” نامیده می‌شود.

پذیره نویسی
پذیره نویسی یعنی، فرایند خرید اوراق بهادار از ناشر و یا نماینده قانونی آن و تعهد پرداخت وجه کامل آن طبق قرارداد.

اصطلاحات رایج بورسی

همیشه و هرجا که بحث مباحث بورسی است،از یک سری اصطلاحات استفاده می شود. ما در این مقاله می خواهیم این اصطلاحات را به شما علاقمندان معرفی کنیم تا ازاین پس با اطلاعات و آگاهی بیشتری در این مورد به بحث وگفت و گو بپردازید.

چندین مورد ازپرکاربرد ترین اصطلاحات و مفاهیم بورسی

کدمعاملاتی یا کدبورسی:

کد ثابتی است که پس از ثبت نام در سامانه سجام به سهامداران داده میشود که با آن میتوانند برای معاملات بورسی خود به کارگزاری ها مراجعه کنند. برای اطلاعات بیشتر مقاله کد معاملاتی چیست؟ را مطالعه کنید.

کارگزاری:

شرکت هایی هستند که به عنوان واسطه بین سرمایه گذاران و سازمان بورس قرار دارند و تمام معاملات زیر نظر آنها انجام میشود.

برای اطلاعات بیشتر به مقاله نحوه انتخاب کارگزاری مناسب در بورس مراجعه نمایید.

سهام و سهامدار:

شرکت هایی که در بورس فعالیت میکنند دارایی خودرا به بخش هایی تقسیم میکنند که به هر بخش یک سهم میگویند و اصطلاحات و مفاهیم اولیه بورس کسی که دارنده سهم است سهامدار نام

کد یا نام اختصاری شرکت هایی است که در بورس فعالیت میکنند. نماد مخفف نام وصنعت آن موسسه است و در بین تمام فعالان اقتصادی یکسان است. مثلا به جای نام شرکت خودرو سازی ایران خودرو دیزل از نماد خاور استفاده میشود.

توقف نماد:

در مواقعی با توجه به شرایط ممکن است خرید و فروش نماد در مدت زمانی متوقف شود که میگویند توقف نماد رخ داده است.

دامنه نوسان:

به میزان تغییرات قیمت سهم حول یک قیمت مشخص ، دامنه نوسان میگویند. دامنه نوسان معمولا بین مثبت و منفی 5% است ولی گاهی طبق صلاح دید ناظر بازار 10% هم می شود.

سال مالی:

به بازه زمانی یک ساله گفته میشود که ابتدای آن شروع فعالیت شرکت قرارمی گیرد؛ سال مالی هرشرکت متفات است که درقسمت بالای صورت های مالی نوشته می شود.

صورت های مالی:

مجموعه ای از گزارش های خلاصه شده از فعالیت های یک شرکت هستند که با توجه به اصول حسابداری و استاندارد های مربوطه تهیه میشود. انواع صورت های مالی؛

1. تزاز نامه: درآن میزان حقوق صاحبان سهام، میزان دارایی و بدهی هرکدام جداگانه به نمایش گذاشته میشود.
2. صورت جریان وجه نقد: نشان دهنده جریان مالی در بخش های سرمایه گذاری، تامین مالی و عملیاتی است.
3. صورت سود و زیان: نشان دهنده افزایش و کاهش دارایی های صاحبان سهام است.
4. صورت جریان وجه نقد: گزارشی از تغییرات در وجه نقد یک واحد تجاری، در فعالیت بخش های عملیاتی ،سرمایه گذاری و تامین مالی ، در یک دوره زمانی مشخص است.

سود هرسهم (EPS):

EPS مخفف کلمه earning per share است؛ که به این معناست که در پایان سال مالی با کم کردن هزینه های عملیاتی، مالی و مالیاتی که از میزان فروش بدست می آید سود خالص را محاسبه میکنند.

سود تقسیمی هرسهم(DPS):

DPS مخفف کلمه dividend per share است؛ بنا بر تشخیص اکثریت سهامداران و عوامل دیگری مثل کف و سقف قانونی آن، قوانین مرتبط به اندوخته قانونی و… بخشی از EPS (سودخالص هر سهم) بین سهامداران تقسیم می شود که به آن سود تقسیمی هر سهم می گویند.

انواع قیمت سهام:

• قیمت اسمی: قیمتی استاندارد است که بر روی اکثر سهام گذاشته میشود که در ایران معمولا بین 1000 ریال یا 100تومان است.
• قیمت بازار: قیمتی که بر اساس میزان عرضه و تقاضا در بازار ثانویه تعیین می شود.
• قیمت ذاتی: قیمت واقعی یک نماد که به صورت کلی و سنجیدن تمام موارد مشخص می شود .
• قیمت دفتری: اگر دارایی های یک موسسه ملاک قیمت گذاری باشد، باتوجه به قیمتی که در زمان خرید دارایی ها در دفاتر مالی آن موسسه ثبت میگردد را مورد بررسی قرار دهیم قیمت دفتری بدست می آید.

بازار اولیه:

بازاری که سهام شرکت های بورسی برای اولین بار در آن عرضه می شود را بازار اولیه می گویند.

عرضه اولیه:

عرضه اولیه یا IPO ؛ زمانی که شرکتی برای اولین بار وارد بورس میشود بخشی از سهام خود را بین مردم عرضه میکند که به آن عرضه اولیه سهام می گویند . برای اطلاعات بیشتر مقاله آموزش کامل عرضه اولیه سهام را مطالعه کنید.

بازارثانویه:

پس از عرضه اولیه سهام در بازار اولیه، سهام وارد بازاری می شود که در آن، سهام مورد خرید و فروش واقع می شوند و مورد معامله قرار می گیرند؛ که به این بازار، بازار ثانویه میگویند.

پرتفو (Portfolio) پرتفوی:

سبدی از سهام چند شرکت مختلف که به منظور کاهش ریسک سرمایه گذاری تشکیل میشود؛ درواقع سرمایه گذاران به منظور کاهش ریسک سرمایه گذاری خود به جای خرید تک سهم از چندین سهام مختلف خریداری می کنند.

شاخص کل:

بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس است، به طور کلی شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس است.

صف خرید و صف فروش:

در حالت عادی برای خرید سهام یک نماد هم خریدار و هم فروشنده به معامله می پردازند ولی در مواقعی که فروشنده ای برای فروش سهام نباشد و سفارشات خرید در بالاترین حد خود باشند میگویند صف خرید تشکیل شده است وبالعکس این اتفاق اگر متقاضی برای خرید سهام یک نماد نباشد و سفارشات فروش در بالاترین حد خود باشند میگویند صف فروش تشکیل شده است.

حجم مبنا:

حداقل تعداد سهام یک شرکت که باید در یک روز معاملاتی مورد معامله قرار گیرد تا قیمت آن سهم بتواند براساس سقف دامنه ی نوسان افزایش یا کاهش یابد.

قیمت پایانی:

به میانگین تمام معاملات یک روز معاملاتی یک نماد قیمت پایانی میگویند؛ که معیار تعیین دامنه نوسان فردای آن سهم است.

قیمت آخرین معامله:

به آخرین قیمتی که سهم در آن روز با آن معامله شده را قیمت آخرین معامله میگویند.

حدسود (take profit)، حدضرر (stop loss) :

براساس تحلیل تکنیکال سهامداران، با دیدگاه میان مدت یا طولانی مدت حدسود و حدضرر برای خود تعیین میکنند.

حد سود به این معناست که سهامدار برای خود یک حد سود انتخاب کند و با رسیدن به آن قیمت با فروش سهم از آن خارج شود .

حدضرر هم به این معناست که سهامدار با مشخص کردن حدی برای ضررخود بر ای جلوگیری از ضرر بیشتر در آن نقطه سهام خود را می فروشد و از آن خارج می

شود. برای اطلاعات بیشتر مقاله ی حدضرر چیست و چگونه حد ضرر تعیین کنیم را مطالعه کنید.

حدسود و حدضرر یک اجزای مهم یک سیستم معاملاتی است.

سهام شناوری:

میزان سهامی که پیش بینی میشود در آینده ای نزدیک مورد معامله قرار گیرد ؛ یعنی میزان سهامی که دست سهام داران خرد است و مدام در حال معامله است.

از تقسیم قیمت هر سهم به سود هر سهم ، عددی به دست می آید که به آن p/e می گویند؛ که در تحلیل بنیادی برای تعیین وضعیت و مقایسه شرکت های یک صنعت به کار میرود.

تحلیل بنیادی (فاندامنتال) :

این روش تحلیل روشی است برای پیش بینی وضعیت آینده بازار های مالی براساس تورم،اخبار، وضعیت اقتصادی ملی و جهانی، صنعت و صورت های مالی شرکت ها انجام می شود؛ از این روش بیشتر برای سرمایه گذاری های بلند مدت انجام می شود.

تحلیل تکنیکال (فنی) :

این روش تحلیل روشی است برای پیش بینی وضعیت آینده بازار های مالی بر اساس مطالعه وضعیت گذشته بازار است؛ در این تحلیل با استفاده از روش های ریاضی و هندسی به تحلیل نمودار های تغییرات قیمتی اوراق و کالای مورد معامله و…می پردازند.

مجامع:

به طور کلی به اجتماع حداکثری سهامداران موسسه، در مکان و زمان از پیش تعیین شده و رسمی مجمع گفته می شود.

اصطلاحات رایج بازار بورس | تازه‌کارها حتما بخوانند

در این خبر می‌توانید با اصطلاحات رایج بازار بورس آشنا شوید.

به گزارش مجله افیکس‌کار اگر این روزها اخبار اقتصادی را دنبال کنید بدون شک از رونق بازار سرمایه خبر دارید. در هفته‌های اخیر رشد شاخص کل، سهامداران را راضی و بسیاری از افراد را ترغیب کرده که هر طور شده است وارد فضای پرریسک و هیجان بورس شوند.

شایدبرای بسیاری از افراد و مشتاقان ورود به بازار سرمایه این سوال پیش آمده باشد که شاخص بورس چیست؟ و نوسانات و کم و زیاد شدن عدد این شاخص چه معنی و چه تاثیری بر تابلوی تالار شیشه‌ای دارد و توجه به شاخص کل چه کمکی به سرمایه‌گذار یا معامله‌گران بورس می‌کند.

آنچه مسلم است این است که بازار سرمایه همچون هر کسب و کاری نیاز به آموزش دارد. آشنایی با اصطلاحات و مفاهیم پرکاربرد بورس یکی از اولویت‌هایی است که هر سرمایه‌گذاری باید انجام دهد. مثلا اینکه پرتفوی چیست؟ عرضه اولیه به چه معناست از جمله مواردی هستند که باید برای سرمایه‌گذاری مستقیم یا غیرمستقیم در بورس با آنها آشنا بود.

در ادامه ۱۰ مورد از پرکاربردترین اصطلاحات و مفاهیم بورس را با هم مرور می‌کنیم.

پس از مرور اجمالی اصلاحات پر کاربرد بورس در جدول بالا، در ادامه می‌توانید تعاریف کامل‌تر و کاربردی تری را از این اصطلاحات ببینید و بخوانید:

شاخص کل

در بورس تهران شاخص بازدهی یا همان شاخص نرخ و بازده نقدی با نام TEDPIX شناخته می‌شود. این شاخص همان شاخصی است که همیشه در رسانه‌ها اعلام می‌شود. شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه‌گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص‌هاست.

به طور کلی این شاخص بیانگر سطح عمومی نرخ و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است، به‌عبارت‌دیگر تغییرات شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در بورس است. برای درک ساده‌تر مفهوم شاخص کل، فرض کنید که شما از تمام شرکت‌های بورسی به تعداد مساوی خریداری کنید. در این صورت تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان بازدهی سبد سهام​ شما خواهد بود. در واقع شاخص کل تغییرات نرخ سهام و سود‌های سالیانه‌ای را که شرکت‌ها به شما پرداخت می‌کنند، محاسبه می‌کند.

پرتفوی (Portfolio)

پرتفوی یک واژه فرانسوی و به‌ظاهر خیلی پیچیده است، اما مفهوم کاملاً واضحی هم در بازار سرمایه دارد که به مجموعه یا سبدی از دارایی‌های مالی گفته می‌شود.

به‌بیان‌دیگر پرتفوی ترکیبی مناسب از سهام یا سایر دارایی‌هاست که یک سرمایه‌گذار آنها را خریداری کرده است. هدف از تشکیل پرتفوی سهام یا سبد سهام، کاهش ریسک غیرسیستماتیک سرمایه‌گذاری است؛ بدین ترتیب، سود یک سهم می‌تواند ضرر سهام دیگر را جبران کند.

پرتفوی به‌صورت مستقیم توسط سرمایه‌گذاران نگهداری شده یا به‌وسیله سبدگردان‌های حرفه‌ای مدیریت می‌شود. بازده سرمایه‌گذاری در پرتفوی معادل بازده متوسط آن پرتفوی خواهد بود؛ اما ریسک پرتفوی به‌دلیل کاهش ریسک غیرسیستماتیک در اغلب موارد کمتر از متوسط ریسک سهام داخل سبد است.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و شرکت‌های سرمایه‌گذاری نمونه‌هایی هستند که به‌صورت پرتفوی سرمایه‌گذاری می‌کنند و برای قیمت‌گذاری آنها مهم‌ترین عامل ارزش خالص پرتفوی این شرکت‌هاست.

عرضه اولیه

عرضه اولیه (IPO) به زمانی گفته می‌شود که سهام یک شرکت برای نخستین بار به عموم مردم عرضه می‌شود. عرضه‌های اولیه معمولاً توسط شرکت‌های کوچک و جوان که به دنبال سرمایه برای گسترش هستند انجام می‌شود، همچنین شرکت‌های بزرگ خصوصی نیز که به دنبال تبدیل‌شدن به سهامی عام هستند، عرضه عمومی اولیه انجام می‌دهند.

جزییات سهامی که عرضه می‌شود، به اطلاع سرمایه‌گذاران بالقوه می‌رسد. از مزایای عرضه اولیه در بورس دستیابی ارزان‌تر به سرمایه، افزایش سرمایه، شفافیت اطلاعاتی و معافیت مالیاتی را می‌توان نام برد. از معایب این کار هزینه‌های قانونی، حقوقی و بازاریابی عرضه اولیه، الزام به افشای اطلاعات مالی، کاهش کنترل و افزایش ریسک دعاوی حقوقی است.

تحلیل تکنیکال و بنیادی

تحلیل بنیادی (Fundamental Analysis) به دنبال محاسبه ارزش ذاتی هر سهم است و به این منظور به مطالعه هر چیزی، از وضعیت کلی اقتصاد و اصطلاحات و مفاهیم اولیه بورس صنعت تا وضعیت مالی شرکت و مدیریت آن می‌پردازد. اما تحلیل تکنیکال (Technical Analysis) از طریق مطالعه آمار‌های فعالیت بازار مانند نرخ و حجم معاملات، به دنبال شناسایی الگو‌ها و روند‌هایی است که نشان‌دهنده حرکت آینده یک سهم به آن‌سو هستند.

تحلیلگران بنیادی در جست‌و‌جوی این هستند که ارزش ذاتی​ سهام چقدر است و براساس دانسته‌های بنیادی اقدام به خرید و فروش و کسب سود می‌کنند؛ درحالی‌که تحلیلگران تکنیکال بر این باورند که کلیه اطلاعات در نرخ سهام نهفته است و با تشخیص روند‌ها و الگو‌ها می‌توان به سود رسید.

سبدگردانی (Separately managed account)

سبدگردانی، همان‌طور که از نامش پیداست، چیدمان صحیح دارایی‌ها در قالب یک سبد مشخص است که مالکیت آن کاملاً متعلق به سرمایه‌گذار بوده و میزان هر یک از دارایی‌ها و زمان خرید و فروش آنها نیز به‌دقت توسط سبدگردان تعیین و پایش می‌شود.

ارائه این خدمت مالی «سبدگردانی» به سرمایه‌گذاران در جهان قدمتی بیش از نیم‌قرن دارد، اما در بازار ایران پس از تجربه اصطلاحات و مفاهیم اولیه بورس ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، اخیرا مورد توجه قرار گرفته است.

سبدگردانی فرآیندی است که طی آن فرد خبره در امر سرمایه‌گذاری با همکاری تیمی از تحلیل‌گران حرفه‌ای و بر‌اساس خصوصیات، سطح ریسک‌پذیری و سرمایه هر سرمایه‌گذار، سبدی مناسب از دارایی‌های سهام، اوراق مشارکت و سکه طلا برای او تشکیل داده و به‌صورت اصطلاحات و مفاهیم اولیه بورس مستمر بر آن نظارت و اعمال مدیریت می‌کند.

همچنین، با توجه به تغییر عوامل اثرگذار بر محیط سرمایه‌گذاری، تصمیمات لازم در جهت رسیدن به اهداف سبد و افزایش ارزش آن از طرف مدیر اتخاذ می‌شود.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس (ETF)

صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس ETF یا Exchange Tradable Found نوعی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری است که از دارایی‌های متنوع تشکیل شده و واحد‌های آن در طول روز همانند سهام در بازار معامله می‌شود و ساختاری شبیه صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک دارند.

افراد در طول ساعات و روز‌هایی که بازار معاملات سهام باز است، می‌توانند یک یا چند واحد از یک صندوق ETF را بخرند، یا چند واحد از آن را بفروشند.

صندوق سرمایه‌گذاری شاخصی

هدف صندوق سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص (Index fund) انطباق پرتفوی سرمایه‌گذاری با شاخص بازار سهام است. یک صندوق سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص، الزاماً منابع خود را براساس الگوی تعیین شده برای یکی از شاخص‌های موجود در بازار، سرمایه‌گذاری می‌کند.

شاخص مذکور می‌تواند شاخص کل یا یکی دیگر از شاخص‌های بازار سهام باشد. در این صندوق‌ها تنها زمانی خریدوفروش سهام ضرورت می‌یابد که وجهی به‌واسطه ورود سرمایه‌گذار جدید اضافه یا به دلیل خروج یک سرمایه‌گذار کم شود. مزیت اصلی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص، هزینه‌های نسبتاً پایین آن و حذف ریسک مدیریت صندوق است.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک (Mutual Funds) یکی از مهم‌ترین سازوکار‌های سرمایه‌گذاری در بازار‌های مالی هستند که شرایط بازار را ازنظر ریسک و بازده برای سرمایه‌گذاران مختلف به‌ویژه برای سرمایه‌گذاران مبتدی مساعدتر می‌کنند.

ایده اصلی این صندوق‌ها یک‌کاسه کردن پول‌های کوچک و سرمایه‌گذاری آنها توسط یک گروه از مدیران با تجربه و حرفه‌ای است.

دارایی اصطلاحات و مفاهیم اولیه بورس تحت مدیریت (AUM)

دارایی تحت مدیریت (Asset Under Management)، نشان‌دهنده ارزش بازار همه دارایی‌های مالی است که یک‌نهاد مالی مانند صندوق سرمایه‌گذاری، شرکت سرمایه جسورانه یا یک کارگزاری، از طرف مشتریانش به مدیریت آن مشغول است. دارایی تحت مدیریت معمولا معیاری از اندازه و موفقیت شرکت مدیریت سرمایه‌گذاری است.

شرکت‌های مدیریت سرمایه‌گذاری اصطلاحات و مفاهیم اولیه بورس معمولا کارمزد‌های خود را به‌تناسب دارایی تحت مدیریت تعیین می‌کنند، بنابراین دارایی‌های تحت مدیریت همراه با متوسط نرخ‌های کارمزد تعیین‌کننده اصلی درآمد‌های یک شرکت مدیریت سرمایه‌گذاری هستند.

ارزش خالص دارایی NAV

مفهوم ارزش خالص دارایی (Net Asset Value) در واقع ارزش روز همه دارایی‌ها شامل سهام، مطالبات سود سهام، ملک، اوراق با درآمد ثابت اصطلاحات و مفاهیم اولیه بورس و… پس از کسر ارزش روز بدهی‌ها است.

اصطلاح NAV معمولا درباره ارزش خالص دارایی شرکت‌های سرمایه‌گذاری، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، صندوق‌های شاخصی، ETF‌ها و سبد‌های اختصاصی به‌کار می‌رود.

پرکاربردترین اصطلاحات و مفاهیم بورس

در این بخش، با اصطلاحات رایج در بازار سرمایه آشنا می‌شویم. به شما پیشنهاد می کنیم که مقاله بورس چیست؟ را قبل از خواندن اصطلاحات مطالعه نمایید.

سهم یک برگه دارای ارزش یا همان ورق بهادار است که با خرید آن می‌توانیم بخشی از مالکیت یک شرکت را در اختیار داشته باشیم. به زبان ساده می‌توان گفت که هر سهم حاصل تقسیم سرمایه یک شرکت بر یک عدد مشخص است. ارزش اسمی هر سهم طبق قانون ۱۰۰۰ ریال است. البته ارزش اسمی شرکت‌های مختلف با توجه به وضعیت فعالیتی که دارند، ممکن است عددی بیشتر یا کمتر از این مقدار باشد. با استفاده از ارزش اسمی سهم می‌توان تعداد سهام و میزان سرمایه یک شرکت را تعیین کرد. برای مثال، اگر سرمایه یک شرکت در ترازنامه ۱۲۰۰ میلیارد ریال باشد، با تقسیم این عدد بر ۱۰۰۰ ریال، تعداد سهام آن به دست می‌آید که ۱٫۲ میلیارد عدد است.

شرکت‌ها برای تأمین هزینه‌های خود می‌توانند سهام خود را به عموم مردم بفروشند. اگر کسی سهام شرکتی را بخرد، مالکیت بخشی از آن را در اختیار دارد و می‌تواند در رأی‌گیری مجمع عمومی آن شرکت کند. سهامدار می‌تواند در سود شرکت سهیم شود و علاوه بر آن، از افزایش ارزش سهمش بهره‌مند شود.

این فیلم را حتما مشاهده نمایید: آموزش جامع بورس و بازار سرمایه

کد بورسی

برای سرمایه‌گذاری در بورس، به یک کد معاملاتی یا کد بورسی نیاز است. این کد، یک کد منحصر به فرد است که شخص سرمایه‌گذار در سامانه اطلاعاتی با آن شناسایی می‌شود. برای دریافت کد بورسی باید به یکی از کارگزاری‌ها مراجعه کرده و با طی روال قانونی آن را دریافت کنید. توجه کنید که گرفتن کد بورسی رایگان است. این کد شامل ۳ حرف (حروف ابتدای نام خانوادگی) و ۵ رقم است. برای مثال کد بورسی شخصی با نام خانوادگی صبوری ممکن است «صبو ۱۵۴۰۱» باشد.

نماد معاملاتی

نماد نام اختصاری شرکتی است که در بورس حضور دارد. حرف اول هر نماد مربوط به صنعتی است که شرکت در آن زمینه فعالیت می‌کند و ادامه آن نیز خلاصه نام شرکت است. برای مثال نماد ستران (سیمان تهران) مربوط به گروه صنعت سیمان، آهک و گچ بوده و تران همان تهران است.

ترازنامه

اما ترازنامه چیست؟ ترازنامه یک صورت مالی است که سرمایه (حقوق صاحبان سهام) و دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت در آن نوشته می‌شود. در ترازنامه، ابتدا دارایی‌ها، بعد از آن بدهی‌ها و در نهایت حقوق سهامداران ثبت می‌شود. ترازنامه به این دلیل برای سهامداران مهم است که با بررسی آن می‌توانند از قدرت شرکت مطلع شده و وضعیت آن را در آینده پیش‌بینی کنند.

جلسه‌ای که در آن، مدیران و سهام‌داران برای بررسی و تصمیم‌گیری مسائل مهم شرکت گرد هم می‌آیند اصطلاحاً مجمع نامیده می‌شود. همه سهام‌داران شرکت، متناسب با سهمی که دارند، در صورت رأی‌گیری حق رأی دارند. جلسه مجمع باید حداقل ۱۰ روز قبل از برگزاری، توسط هیئت مدیره شرکت اطلاع‌رسانی شود. مجمع‌هایی که برگزار می‌شوند دو دسته‌اند: مجمع عادی یالیانه و مجمع فوق‌العاده.

در مجمع عادی سالیانه، هیئت مدیره هر یک سال یک بار باید سهام‌داران را دعوت و گزارش عملکرد را به آن‌ها ارائه کند. در این مجمع، درباره مواردی از قبیل تقسیم سود به سهام‌داران و انتخاب اعضای هیئت مدیره تصمیم‌گیری و رأی‌گیری می‌شود.

به جز مجامع سالیانه، هر مجمع دیگری که برگزار شود، مجمع فوق‌العاده نام دارد و در آن، اغلب درباره مواردی مانند افزایش سرمایه، تغییر نام، نشانی و… شرکت تصمیم‌گیری می‌شود.

هیأت مدیره

هیأت مدیره به مجموعه ۵ تا ۹ نفری گفته می‌شود که توسط سهامداران انتخاب می‌شوند و وظیفه آن‌ها اداره شرکت است.

سال مالی

سال مالی که به آن دوره مالی نیز می‌گویند، دوره‌ای است شرکت‌ها در پایان آن و در تاریخ معینی باید گزارش عملکرد خود را ارائه دهند. آغاز سال مالی شرکت‌ها ممکن است با هم تفاوت داشته باشد، اما طول هر سال مالی معمولاً ۱۲ ماه است. شرکت‌ها باید حداکثر تا چهار ماه بعد از سال مالی، مجمع عادی سالیانه را تشکیل دهند و حداکثر هشت ماه پس از تشکیل مجمع عمومی سالیانه و تصویب صورت‌های مالی، سود نقدی سهامداران را پرداخت کنند. برای مثال، اگر سال مالی از مهر شروع شود، شرکت باید گزارش‌های منتهی به سال مالی منتهی به ۳۱ شهریور را ارائه کنند.

صورت‌حساب سود و زیان

در صورت‌حساب سود و زیان، میزان درآمد و هزینه و در نهایت سود و یا زیان شناسایی شده شرکت آورده می‌شود. دلیل اهمیت صورت حساب سود و زیان این است که میزان سودآوری شرکت را نشان می‌دهد و می‌تواند یکی از عوامل تصمیم‌گیری سهامدار باشد.

سود هر سهم یا EPS

سود هر سهم (EPS) معادل عبارت انگلیسی Earning Per Share است و سودی است که به هر سهم تعلق می‌گیرد. اگر کل سود را پس از کسر مالیات بر تعداد سهم‌ها تقسیم کنیم، سود هر سهم به دست خواهد آمد. EPS تحقق یافته، سودی است که در سال مالی محقق می‌شود و EPS پیش‌بینی شده مقدار سودی است که شرکت برای سال مالی پیش‌رو پیش‌بینی می‌کند.

سود تقسیمی هر سهم یا DPS

شرکت‌ها، الزاماً همه سود هر سهم را بین سهامداران توزیع نمی‌کنند و ممکن است بخشی از آن را به توسعه شرکت و امور مشابه آن اختصاص دهند. بنابراین، میزان سودی که از هر سهم بین سهامداران توزیع می‌شود، سود تقسیمی هر سهم (Dividend Per Share) نام دارد. تصمیم‌گیری میزان تقسیم سود، در مجمع عادی سالیانه و با رأی‌گیری از سهامداران انجام می‌شود.

کدال (Codal) مخفف عبارت Comprehensive Database Of All Listed Companies به معنی سامانه اطلاعات جامع شرکت‌های فهرست شده در بورس است. همان‌طور که گفتیم، در بازار سرمایه قوانینی وجود دارد که از سرمایه‌گزاران حمایت می‌کند. همچنین، سرمایه‌گذاران باید با دسترسی به اطلاعات مختلف شرکت‌ها، وضعیت آن‌ها را از دیدگاه خرد و کلان بررسی کنند. کدال، سامانه‌ای برای نگهداری و انتشار الکترونیکی اطلاعات مالی و اطلاعات مربوط به سهام شرکت‌های ثبت شده در بورس اوراق بهادار ایران است و سرمایه‌گذاران با استفاده از اطلاعات موجود در آن می‌توانند وضعیت شرکت‌ها را تحلیل کنند.

عرضه اولیه

وقتی شرکتی برای اولین بار سهام خود را در معرض خرید عموم قرار دهد، می‌گویند عرضه اولیه عمومی صورت گرفته است.

حتماً در رسانه‌ها شنیده‌اید که شاخص امروز بورس با مثلاً ۱۰0۰ واحد رشد به ۳۲۰ هزار واحد رسیده است. اما شاخص بورس چیست و چه مفهومی دارد؟ برای ارزیابی کیفی همه فرایندها معمولاً شاخص (Index) یا معیاری کمی تعیین می‌شود که با بررسی آن می‌توان گذشته، حال و آینده را تحلیل کرد. در بورس نیز شاخص و به عبارت بهتر شاخص‌هایی وجود دارند که می‌توانند معیاری مناسب برای ارائه وضعیت آن باشند. شاخص کل یکی از مهمیترین شاخص‌هایی است که همه فعالان بازار سرمایه باید با آن آشنایی داشته باشند.

برای محاسبه شاخص، یک اصطلاحات و مفاهیم اولیه بورس سال مشخص به عنوان پایه یا مبنا در نظر گرفته می‌شود و پس از تقسیم ارزش جاری بر ارزش سال مبنا، عدد حاصل در ۱۰۰ ضرب می‌شود. در هر بازار بورس اوراق بهادار، بسته به نیاز و کارایی، شاخص‌های زیادی تعریف و محاسبه می‌شود. برای مثال، در سهام بورس آمریکا، شاخص داو جونز (Dow Jones) نشان دهنده تغییرات ۳۰ شرکت صنعتی، ۲۰ شرکت حمل و نقل و ۱۵ شرکت خدماتی است.

شاخص کل قیمت بورس چیست و محاسبه آن چگونه است؟

شاخص کل قیمت (TEHRAN PRICE INDEX) یا TEPIX یکی از مهم‌ترین شاخص‌های بورس اوراق بهادار تهران است. اما روش محاسبه شاخص کل قیمت در بورس چیست ؟ این شاخص بر اساس فرمول لاسپیرز محاسبه می‌شود. بدین صورت که ارزش جاری بازار را در تعداد سهام منتشر شده ضرب می‌کنند و عددی به دست می‌آید. همچنین حاصل ضرب ارزش پایه سهام را در تعداد سهام در سال پایه محاسبه می‌کنند و عددی به دست می‌آورند. اگر حاصل تقسیم اصطلاحات و مفاهیم اولیه بورس عدد حاصله اول را بر عدد حاصله دوم در ۱00 ضرب کنیم، شاخص کل قیمت به دست می‌آید.

در محاسبه شاخص کل قیمت، سال ۱۳۶۹ به عنوان سال پایه در نظر گرفته می‌شود. به زبان ساده، شاخص کل قیمت بیان می‌کند که ارزش کل بازار کنونی نسبت به ارزش بازار در سال ۱۳۶۹ چند برابر شده است. همچنین، اگر شاخص در یک سال مثلاً از ۲۵۰ هزار واحد به ۳۰۰ هزار واحد افزایش پیدا کند، یعنی میانگین بازدهی آن در یک سال ۲۰ درصد بوده است. لازم به ذکر است که شرکت‌های بزرگ تأثیر بیشتری در شاخص قیمت دارند.

شاخص کل قیمت در بورس اواراق تهران برای سه دسته انجام می‌شود. یکی شاخص قیمت کل بازار که در آن، همه شرکت‌های دخیل در بازار شرکت داده می‌شوند. همچنین در شاخص‌های قیمت تالار اصلی و فرعی، به ترتیب، فقط قیمت سهام شرکت‌های معامله شده در تالار اصلی و تالار فرعی مایش داده می‌شود.

تالار بورس چیست؟

تالار بورس جایی است که در آن، کارگزاران سهام را معامله می‌کنند. تابلویی در تالار بورس وجود دارد که قیمت‌ لحظه‌ای سهام مختلف را نشان می‌دهد. تالار بورس به دو بخش اصلی و فرعی تقسیم می‌شود. در تالار اصلی شرکت‌هایی وجود دارند که خود را با قوانین سازمان بورس وفق داده‌اند. تالار فرعی نیز شامل شرکت‌هایی است که به صورت آزمایشی در آن فعالت کرده و در صورتی که بتوانند خود ار با قوانین وفق دهند، در تالار اصلی فعالیت خواهند کرد.

این فیلم را حتما مشاهده نمایید: آموزش جامع بورس و بازار سرمایه

تحلیل فاندامنتال

تحلیل فاندامنتال یا بنیادی نوعی تحلیل است که در آن، تمرکز بر پارامترهای بنیادی مبتنی بر مدیریت و قدرت شرکت بوده و بر اساس آن، سهام ارزیابی و قیمت بنیادی آن تخمین زده می‌شود. در تحلیل بنیادی یک شرکت، بدهی‌ها، دارایی‌ها، میزان فروش، نوع بدهی، سهم بازار و… مورد ارزیابی قرار گرفته و در نهایت با استفاده از این اطلاعات ارزش ذاتی سهم تخمین زده می‌شود. تحلیل فاندامنتال برای بررسی رشد سهام در بلندمدت مناسب بوده و در نوسانات کوتاه‌مدت سهام کارایی چندانی ندارد. تحلیل‌گران بنیادی، عملکرد رقبا و چشم‌انداز اقتصاد را نیز در نظر می‌گیرند. می‌توان گفت که در تحلیل فاندامنتال، گذشته و آینده در نظر گرفته می‌شود.

آشنایی با مفاهیم مقدماتی در بورس

بازار اولیه زمانی شکل می‌گیرد که دارایی برای بار اول مورد معامله قرار می‌گیرد .

بنابراین بازاری که در آن اوراق بهادار شرکت‌ها برای اولین بار عرضه و فروخته می‌شود، بازار اولیه نام دارد .

در این بازار شرکت‌ها به‌طور مستقیم سرمایه مورد نیاز خود را از طریق فروش سهام به مردم تأمین می‌کنند که این کار در قالب پذیره‌نویسی صورت می‌گیرد. پذیره‌نویسی از طریق بانکی که نماینده شرکت است یا سایر مؤسسات مجاز صورت می‌پذیرد. در این بازار فروشنده اوراق، همواره خود شرکتی است که سهامش در حال عرضه است .

بازار ثانویه

دارایی هایی که ابتدا در بازار اولیه مورد معامله قرار گرفته است در بازار ثانویه مورد معامله مجدد قرار می گیرد و نماد آن در کشور ما بورس است. همانطور که اشاره شد بازار بورس بازار ثانویه محسوب می شود یعنی آن که در بورس شرکتی تأسیس نمی شود و فقط سهام شرکت های پذیرفته شده مورد معامله قرار می گیرد .

کد معاملاتی ( کد بورسی)

کسانی که قصد سرمایه‌گذاری در بورس دارند، باید از یک کارگزاری کد بورسی دریافت کنند .

کسانی که کد بورسی دریافت می‌کنند، می‌توانند از طریق نرم‌افزارهای آنلاین که کارگزاری در اختیار آنها می‌گذارد، خرید و فروش سهام را انجام دهند. کد بورسی شامل 3 حرف اول نام خانوادگی به همراه یک عدد ثابت می باشد.

پرتفوی

سبدی از سهم‌های شرکت‌های مختلف است که با هدف کاهش ریسک سرمایه‌گذاری تهیه می‌شود. کارشناسان اقتصادی حتی در بهترین حالتهای تحلیلی خرید تنها یک سهم (اصطلاحاً تک سهم شدن) را توصیه نمی کنند و پیشنهاد خرید چند سهم متنوع را می دهند. این کار برای آن است که ریسک سرمایه گذاری کاهش یابد .

شرکت کارگزرای

کارگزاری ها بنگاه‌های معاملاتی هستند که خرید و فروش سهام از طریق آنها صورت می گیرد. در این خرید و فروش آنها وکیل تام الاختیار فروشنده و خریدار هستند. کارگزاری ها واسطه بین سهامداران و سازمان بورس محسوب می شوند. همانطور که برای انجام امور مربوط به دارایی های پولی به بانک مراجعه می کنیم، برای انجام امور مربوط به دارایی سهام خود نیاز داریم به یک شرکت کارگزاری مراجعه کنیم. .

قیمت پایانی سهم

قیمت پایانی سهام یک شرکت. میانگین قیمت هایی است که آن سهم در طول روز بر اساس آن قیمت ها معامله شده است.

سال مالی

عبارتست از یک سال که ابتدای آن شروع فعالیت مالی و انتهای آن پایان فعالیت مالی است و ممکن است بر سال شمسی منطبق باشد .

عرضه اولیه سهام

عرضه اولیه سهام (IPO) یکی از مفاهیم بورس است و به نخستین فروش یا پیشنهاد یک سهم می‌گویند که شرکت به‌شکل عمومی انجام می‌دهد. این زمانی اتفاق می‌افتد که یک شرکت تصمیم می‌گیرد سهامش را به‌جای اینکه صرفا متعلق به سرمایه‌گذاران خصوصی یا داخلی باشد، در معرض عموم بگذارد. معمولا کمیسیون بورس و اوراق بهادار هر کشوری قوانین سفت‌وسختی دارد که شرکت‌ها قبل از انجام عرضه اولیه سهام، باید از آنها پیروی کنند .

قیمت اسمی سهام

قیمت اسمی سهم همان قیمت اولیه سهم در بازار اولیه است که برای همه سهام ها برابر 100 تومان است. قیمت اسمی تنها بیانگر قیمت اسمی سهم است نه قیمت رسمی آن! بر روی اوراق هر سهم قیمت اسمی را 100 تومان درج میکنند تا بعدا خود بازار به نسبت عرضه و تقاضا، قیمت تعادلی آن را مشخص ‌کند .

سود پیش بینی شده (EPS)

عبارتست از سود عایدی شرکت به ازای هر سهم که توسط شرکت پیش بینی می شود .

در ابتدای سال مالی، هر شرکت سود تخمینی خود را براساس نظر هیئت مدیره شرکت تخمین می زند و به سهامداران اعلام می کند. معمولاً این اعلام سود با محافظه کاری صورت می گیرد. سود پیش بینی شده در قیمت سهم تأثیر مستقیم دارد .

برای به دست آوردن EPS باید سود خالص شرکت (پس از کسر مالیات) را بر تعداد سهام شرکت تقسیم نمود. عدد EPS را می توان در صورت سود و زیان شرکت‌ها با عنوان «سود هر سهم پس از کسر مالیات» پیدا کرد .

سود تقسیمی (DPS)

عبارت است از سودی که پس از کسر مالیات به ازاء هر سهم توسط شرکت ها به سهام داران پرداخت می‌گردد .

سهام شناور آزاد

به نسبتی از سهام یک شرکت که در بازار قابل معامله است و با اهداف مدیریتی توسط سهامداران کنترل کننده نگهداری نمی شود و در فرایند معاملات حضور دارد گفته می شود .

مجمع عمومی

مجمع عمومی از آن اصطلاحات و مفاهیم کلیدی در بورس است که به وفور در بازار بورس به آن برمی‌خورید. در حقیقت این مجمع از اجتماع صاحبان سهام یک شرکت تشکیل می‌شود. معمولاً مجموع عمومی به صورت سالیانه و برای تقسیم سود برگزار می‌شود. در نظر داشته باشید زمانی که یک سهم برای تقسیم سود به مجمع عمومی سالیانه می‌رود، برای مدتی در بازار بورس مورد معامله قرار نمی‌گیرد. بر اساس قانون تجارت، مجامع عمومی شرکت‌های سهامی به ترتیب عبارتند از مجمع عمومی موسس، مجمع عمومی عادی و مجمع عمومی فوق‌العاده .

مجمع عمومی فوق‌العاده و زمان برگزاری آن

مجمع عمومی فوق العاده برعکس مجموع عمومی عادی به صورت سالانه و در زمان‌های دقیق برگذار نمی‌شود. این مجمع در مواردی مانند اصلاح یا تغییر مواد اساسنامه شرکت، کاهش یا افزایش سرمایه و انحلال شرکت تشکیل می‌شود. در مجمع عمومی فوق‌العاده دارندگان بیش از نصف سهامی که حق رای دارند، باید حاضر باشند و تصمیمات مجمع همواره با اکثریت دوسوم آرای حاضر در جلسه رسمی معتبر خواهد بود .

قیمت اسمی سهام

قیمت اسمی سهم همان قیمت اولیه سهم در بازار اولیه است که برای همه سهام ها برابر 100 تومان است. قیمت اسمی تنها بیانگر قیمت اسمی سهم است نه قیمت رسمی آن! بر روی اوراق هر سهم قیمت اسمی را 100 تومان درج میکنند تا بعدا خود بازار به نسبت عرضه و تقاضا، قیمت تعادلی آن را مشخص ‌کند .

برای مطالعه مطالب بیشتر در حوزه بازار سرمایه به بخش مقالات پاداش مراجعه نمایید.