نقدینگی چگونه ایجاد می شود؟

نقدینگی چیست؟؟؟

در این مطلب به تعریف نقدینگی،اجزای آن،کارکرد نقدینگی،مدیریت نقدینگی و تاثیر پولشویی بر حجم نقدینگی پرداخته شده است.

نقدینگی چیست؟
به مجموعه پول شامل سپرده‌های دیداری بخش غیردولتی نزد بانک‌ها و اسکناس و مسکوک در دست اشخاص و شبه پول شامل سپرده‌های سرمایه‌گذاری مدت‌دار، سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز و سپرده‌های متفرقه نقدینگی گفته می‌شود و در یک تعریف ساده، مجموع اسکناس و مسکوکات و منابع اعتبارات بانکی، مهم ترین اجزای تشکیل دهنده نقدینگی هستند.
به عبارت دیگر نقدینگی حجم پول نقد در خارج از سیستم بانکی است که قابلیت تورم زائی دارد بدین معنی که چنانچه حجم پول نقد بالا باشد قدرت خرید بالا رفته وباعث گران شدن کالا یا خدمات بیشتر از ارزش موجود شان میشود .

حجم نقدینگی در یک اقتصاد باید متناسب با میزان تولید کالا و خدمات باشد. در غیر این صورت نقدینگی چگونه ایجاد می شود؟ بدون تردید باعث تورم با رکود در تولید خواهد شد.

حجم پول
در یک تعریف رایج، حجم پول( M1) برابر است با مجموع اسکناس و مسکوکات در دست مردم( CU) و سپرده‌های دیداری (DD ) .
M1= CU + DD

نقدینگی
تعریف دیگری که برای پول ذکر می‌شود، تعریف گسترده پول یا حجم نقدینگی است . نقدینگی (M2) برابر است با مجموع حجم پول (M1) و شبه پول(T).
M2 = M1 + T

میزان نقدینگی در مقابل مقدار معینی از کالاها و خدمات می باشد و نقدینگی باید با گردشی که دست افراد جامعه دارد تکافوی جریان کالاها و خدمات را بنماید. بدین ترتیب قیمت کالاها با میزان نقدینگی و سرعت گردش آن بستگی پیدا می کند.

رشد بی رویه نقدینگی، باعث رشد سریع تقاضا برای کالاها و خدمات شده و چون در کوتاه مدت عرضه کالا و خدمات محدود است این امر منجر به ایجاد تورم در اقتصاد می شود. کنترل حجم نقدینگی هدف نهایی کشورها برای رسیدن به اهداف کلان اقتصادی مثل ایجاد رشد در تولیدات، کنترل تورم، ایجاد موازنه در پرداخت های خارجی و ایجاد اشتغال است.

در واقع کنترل نقدینگی به عنوان وسیله ای برای رسیدن به اهداف نهایی اقتصاد است. بدین منظور حجم نقدینگی به گونه ای در نظر گرفته می شود که با حمایت از رشد تولیدات داخلی در حد ظرفیت های تولیدی از بروز تورم جلوگیری نماید. مقامات پولی کشورها با استفاده از سیاست های پولی رشد نقدینگی را تحت کنترل قرار می دهند.

نکته:رشد نقدینگی شامل پولهایی میشود که خارج سیستم پولی ومالی باشد وبجای تولید صرف خرید وفروش کالا شود.

مدیریت نقدینگی یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی است که سیستم بانک‌داری با آن روبرو است. دلیل اصلی این چالش این است که بیشتر منابع بانک‌ها از محل سپرده‌های کوتاه‌مدت تامین مالی می‌شود. علاوه بر این تسهیلات اعطایی بانک‌ها صرف سرمایه‌گذاری در دارایی‌هایی می‌شود که درجه نقدشوندگی نسبتاً پایینی دارند.

وظیفه اصلی بانک ایجاد توازن بین تعهدات کوتاه‌مدت مالی و سرمایه‌گذاری‌های بلند مدت است. نگهداری مقادیر ناکافی نقدینگی بانک را با خطر عدم توانایی در ایفای تعهدات و در نتیجه ورشکستگی قرار می‌دهد. نگهداری مقادیر فراوان نقدینگی، نوع خاصی از تخصیص ناکارآمد منابع است که باعث کاهش نرخ سوددهی بانک به سپرده‌های مردم و در نتیجه از دست دادن بازار می‌شود.

مدیریت نقدینگی به معنی توانایی بانک نقدینگی چگونه ایجاد می شود؟ برای ایفای تعهدات مالی خود در طول زمان است. مدیریت نقدینگی در سطوح مختلفی صورت می‌گیرد. اولین نوع مدیریت نقدینگی به صورت روزانه صورت پذیرفته و به صورت متناوب نقدینگی مورد نیاز در روزهای آتی پیش‌بینی می‌شود. دومین نوع مدیریت نقدینگی که مبتنی بر مدیریت جریان نقدینگی است، نقدینگی مورد نیاز را برای فواصل طولانی‌تر شش ماهه تا دو ساله پیش‌بینی می‌کند. سومین نوع مدیریت نقدینگی به بررسی نقدینگی مورد نیاز بانک در شرایط بحرانی می‌پردازد.

تاثیر پولشویی بر حجم نقدینگی

زمانیکه با پولشویی( پولی که از راه های غیر قانونی مانند قاچاق، مواد مخدر،آدم فروشی و غیره به دست می آید طی مراحلی به پول قانونی و مشروع تبدیل می شود(پشتوانه پول، داراییهای قانونی باشد؛ بخشهای غیر قانونی به عنوان پشتوانه نقدینگی محاسبه نمی شوند. همچنین هر چه بخشهای غیر قانونی افزایش یابد؛ با توجه به محدودیت منابع، نقدینگی نیز کاهش می یابد. از اینرو این ساختار نقدینگی، باعث کاهش بخشهای غیر قانونی می شود.

اما زمانیکه ایجاد نقدینگی در دست دولت و بر اساس تقاضا باشد، هر چه بخشهای غیر قانونی افزایش یابد؛ تقاضای نقدینگی بیشتر شده و به نفع دولت است؛ چون می تواند نقدینگی بیشتری ایجاد کند.از اینرو وجود این ساختار ظالمانه در نظام نقدینگی، باعث ایجاد و ادامه حیات بخشهای غیر قانونی می شود.از اینرو تا این نظام نقدینگی اصلاح نشود؛ تلاش جدی برای حذف این بخشهای غیرقانونی نیز انجام نمی شود.

بخشهای غیر قانونی مثل مواد مخدر، علاوه بر کاهش تولید نقدینگی در ایران و افزایش مصرف نقدینگی در ایران ، باعث افزایش مصرف غیر مفید و تولید غیر مفید و در نهایت عدم مطلوبیت فراوان برای جامعه نیز می شود.

کنترل بخشهای غیر قانونی و مضر، زمانی در جامعه امکانپذیر است که بر اساس سیاست نقدینگی، ضرر این بخشها برای جامعه مشخص باشد. نه اینکه دولتها از وجود این بخشها، منافع فراوان برده و ملتها ضرر کنند. دولتها و ملتها باید به یک اندازه متضرر شوند تا اقدام جدی برای از بین بردن آنها انجام شود.

از اینرو بهترین سیاست برای جلوگیری از پولشویی، خارج کردن داراییهای غیر قانونی از پشتوانه نقدینگی است.

چگونه رشد نقدینگی منفی شد؟

آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد که نرخ رشد نقدینگی به کمترین سطح در ۱۶ ماه اخیر رسیده است اما همچنان میزان نقدینگی رقم بالایی دارد که این نرخ برای کاهش تورم باید به کمتر از ۲۰ درصد برسد.

به گزارش ایسنا، بانک مرکزی با انتشار گزیده آمارهای اقتصادی در فروردین ۱۴۰۱، حجم نقدینگی را ۴۸۲۳ هزار و ۲۹۰ میلیارد تومان اعلام کرد که نسبت به اسفند ماه سال گذشته معادل ۰.نقدینگی چگونه ایجاد می شود؟ ۲ درصد کاهش را نشان می‌دهد.

پایه پولی نیز به عنوان یکی از عوامل تاثیرگذار در تغییر حجم نقدینگی، در اولین ماه سالجاری ۱.۳ درصد نسبت به اسفند سال قبل رشد داشته و به رقم ۶۱۱ هزار و ۷۸۰ میلیارد تومان رسیده است. البته، رشد این متغیر در مقایسه با مدت زمان مشابه در سال قبل ۳۱.۵ درصد بوده که در ۹ ماه اخیر حدود ۱۰ واحد درصد کمتر شده است.

از سوی دیگر، حجم پول نیز ۹۵۱ هزار و ۹۸۰ میلیارد تومان شده که نسبت به پایان سال قبل ۳.۵ درصد کاهش یافته و حجم شبه پول نیز نسبت به سال گذشته رشد ۰.۷ درصدی داشته و به رقم ۳۸۷۱ هزار و ۳۱۰ میلیارد تومان رسیده است.

در این بین، برای بررسی اینکه چگونه نرخ رشد نقدینگی در اولین ماه ۱۴۰۱ با کاهش ۰.۲ درصدی مواجه شده است، باید به سراغ آمار ضریب فزاینده نقدینگی، بدهی بانک‌ها و دولت به بانک مرکزی برویم که نرخ ضریب فزاینده نقدینگی از ۸.۰۰۱ به ۷.۸۴۴ کاهش یافته است.

بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی نیز از ۱۴۶ هزار و ۲۷۰ میلیارد تومان در اسفند سال گذشته با ۲.۲ درصد کاهش به ۱۴۳ هزار و ۸۰ میلیارد تومان در پایان فروردین ماه رسیده است.

علاوه براین، بدهی ناخالص دولت به بانک مرکزی از ۱۳۲ هزار و ۲۴۰ میلیارد تومان در اسفند ماه ۱۴۰۰ به ۱۳۱ هزار و ۹۷۰ میلیارد تومان در فروردین ماه ۱۴۰۱ کاهش یافته است.

این آمار در حالی است که پیش از این، رئیس کل بانک مرکزی از منفی شدن رشد نقدینگی خبر داده بود و دلیل آن را ندادن تنخواه به دولت اعلام کرد.

همچنین، صالح آبادی در جدیدترین اظهارت خود برنامه بانک مرکزی برای کنترل و نظارت بر ترازنامه بانک‌ها به عنوان یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار بر نقدینگی اعلام کرد که طبق آن، رشد مقداری ترازنامه بانک‌ها از ۱.۵ تا ۲.۵ درصد در نظر گرفته شده که بر این اساس برای برخی نقدینگی چگونه ایجاد می شود؟ بانک‌ها ۱.۵ درصد و ۲.۵ درصد برای بانک‌ها بسته به شرایط آن بانک و شاخص‌های موجود تعیین شده است.

فارغ از این، با کاهش ۰.۲ درصدی رشد نقدینگی این سوال در ذهن ایجاد می‌شود که این میزان چقدر در کاهش تورم تاثیرگذار است که باید گفت که با وجود کاهش رشد نقدینگی، هنوز این رقم در سطح بالایی قرار دارد و برای مهار تورم نیاز است تا این رقم به سطوح کمتر از ۲۰ درصد برسد.

البته، با وجود کاهش جزئی نرخ رشد نقدینگی در اولین ماه امسال، براساس انتقاد کارشناسان همچنان راه استقراض غیرمستقیم دولت از بانک مرکزی به عنوان یکی از بسترهای خلق نقدینگی از طریق تبدیل ریالی دارایی‌های ارزی و خرید اوراق بانک‌ها باز است که در این زمینه، بانک مرکزی باید توضیح لازم را درباره وضعیت و میزان تبدیل ریالی دارایی‌های ارزی نقدینگی چگونه ایجاد می شود؟ و خرید اوراق بانک‌ها بدهد تا مشخص شود که این عوامل چه قدر در رشد نقدینگی و تداوم آن تاثیرگذار بوده‌اند.

در این زمینه، خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی در فروردین ۱۴۰۱ به رقم ۵۵۹ هزار و ۳۵۰ میلیارد تومان رسیده که نسبت به فروردین سال قبل و پایان سال گذشته به ترتیب ۲۰.۱ درصد رشد و ۱.۶ درصد کاهش یافته است.

همچنین، رقم خالص سایر اقلام بانک مرکزی نیز در این مدت منفی ۲۳ هزار میلیارد تومان است که نسبت به فروردین و اسفند سال قبل به ترتیب معادل نقدینگی چگونه ایجاد می شود؟ ۷۹.۳ و ۲.۹ درصد رشد داشته است.

استخر نقدینگی (Liquidity Pool) چیست؟

فلسفه بلاک چین ایجاد جهانی غیرمتمرکز است؛ جهانی که در آن همه‌چیز به‌‌سمت تمرکززدایی و حذف قدرت مرکزی پیش می‌رود. یکی از دستاوردهای مهم این فلسفه‌، ایجاد امور مالی غیرمتمرکز یا همان دیفای (DeFi) است. قابلیت یادشده روش‌های غیرمتمرکز را برای مدیریت دارایی‌ها دراختیار کاربران قرار می‌دهد. این سرویس‌ها که صرافی‌های غیرمتمرکز در رأس آن‌ها قرار گرفته‌اند، از فناوری‌های بنیادینی کمک می‌گیرند. استخر نقدینگی یکی از فناوری‌های پرکاربرد و جذابی است که به دادوستدهای غیرمتمرکز بسیار کمک می‌کند.

استخرهای نقدینگی در صرافی‌های غیرمتمرکز درواقع جایگزین سفارش‌هایی هستند که در دفتر سفارش (Order Book) صرافی‌های متمرکز ثبت می‌شوند. سازوکار صرافی‌های متمرکزی مانند بایننس و کوین‌بیس مبتنی‌بر دفتر سفارش‌هایی است که تمام سفارش‌های خریدوفروش را ثبت می‌کند و هرگاه سفارش فروش با سفارش خرید مطابقت پیدا کند، مبادله دارایی را انجام می‌دهد. در این حالت، صرافی متمرکز تمام تراکنش‌ها را زیرنظر می‌گیرد و احراز هویت و مشخص‌شدن ماهیت کاربران نیز برای آن‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

مسئله احراز هویت کاربران مسئله صرافی‌های غیرمتمرکز نیست. در‌عین‌حال این صرافی‌ها به‌جای استفاده از دفتر سفارش، از نقدینگی چگونه ایجاد می شود؟ بازارساز خودکاری (AMM) کمک می‌گیرند تا بدون‌ نظارت شخص ثالث، دارایی موردنیاز معامله‌گران را ازطریق استخرهای نقدینگی تأمین کنند. تمام این روند بدون‌ نیاز به نظارتِ نهادی مرکزی انجام می‌شود؛ از‌این‌رو، بدیهی است که صرافی‌های غیرمتمرکز با قدرت بیشتری در مسیر ایده و فلسفه اصلی بلاک چین درباره تمرکززدایی گام برمی‌دارند.

استخر نقدینگی اساس بسیاری از اپلیکیشن‌های دیفای ازجمله پروتکل‌های وام‌دهی (Lending)، کِشت سود (Yield Farming)، سرویس‌های درون‌زنجیره‌ای بیمه و بازی‌های بلاک چینی است. حال این پرسش مطرح می‌شود که استخر نقدینگی چیست و چگونه می‌تواند به‌طور خودکار و بدون‌نیاز به نظارت مرکزی کار کند؟ برای یافتن پاسخ این پرسش تا انتهای این مقاله ما را همراهی کنید.

استخر نقدینگی (Liquidity Pool) چیست؟

استخر نقدینگی مجموعه‌ای از ارزهای دیجیتال یا توکن‌هایی است که در قرارداد هوشمند قفل شده‌اند و برای آسان‌ترکردن روند تراکنش‌ها و معاملات در صرافی غیرمتمرکز نقدینگی چگونه ایجاد می شود؟ به‌کار گرفته می‌شوند. به‌بیان ساده، استخر نقدینگی را می‌توانید شبیه استخر دیجیتالی بزرگی تصور کنید که تمام افراد می‌توانند بدون نیاز به کسب اجازه یا مجوز، دارایی‌های دیجیتال خود را در آن واریز کنند و در‌عین‌حال، مبالغ مشخصی را از این منبع مالی وام بگیرند.

استخرهای نقدینگی ارزهای دیجیتال نقشی اساسی در اکوسیستم امور مالی غیرمتمرکز ایفا می‌کنند؛ به‌ویژه هنگامی که از صرافی‌های غیرمتمرکز صحبت می‌شود. استخر نقدینگی سازوکاری است که با آن کاربران می‌توانند دارایی‌های خود را در قراردادهای هوشمند صرافی‌های غیرمتمرکز جمع کنند تا نقدینگی لازم برای معامله‌گران فراهم شود. استخرهای نقدینگی را می‌توان هموارکننده سرعت و راحتی مبادلات در اکوسیستم دیفای دانست؛ دو ویژگی‌ مهمی که این اکوسیستم به‌شدت به آن‌ها احتیاج دارد.

پیش از اینکه استخرهای نقدینگی و بازارسازهای خودکار وارد بازی شوند، نقدینگی بازار ارزهای دیجیتال مسئله‌ای جدی برای صرافی‌ها و پلتفرم‌های معاملاتی غیرمتمرکز بود. در آن زمان، صرافی‌های غیرمتمرکز فناوری تازه‌واردی با رابط کاربری پیچیده محسوب می‌شدند که خریداران و فروشندگان اندکی را به خود جذب می‌کردند. در‌نتیجه، یافتن معامله‌گران متعدد و نقدینگی کافی برای انجام معاملات مکرر در این صرافی‌ها دشوار بود.

ورود استخر نقدینگی به این صحنه تحولی حیرت‌انگیز در تأمین نقدینگی و جذب معامله‌گران به صرافی‌های غیرمتمرکز ایجاد کرد. استخرهای نقدینگی منابع لازم برای معاملات را بدون نیاز به واسطه‌های شخص ثالث فراهم می‌کنند. هرچه نقدینگی دارایی‌ها در استخر بیشتر باشد، معامله‌گری در آن پلتفرم غیرمتمرکز هم آسان‌تر می‌شود.

استخر نقدینگی چگونه کار می‌کند؟

همان‌‌طور‌که اشاره کردیم، استخرهای نقدینگی برپایه قراردادهای هوشمند بنا شده‌اند؛ بنابراین، تمام کاربران استخرهای نقدینگی به‌جای افراد گوناگون، با قراردادهای هوشمند و الگوریتم‌های رمزنگاری‌شده سروکار دارند. پس اگر خریدار هستید، به فروشنده مشخصی نیازی ندارید؛ فقط کافی است استخر نقدینگی پلتفرمی که از آن استفاده می‌کنید، به‌اندازه کافی نقدینگی داشته باشد. اگر فروشنده هستید، الگوریتم‌های رمزنگاری‌شده کار فروش دارایی‌تان را انجام می‌دهند.

در این وضعیت، همه‌چیز از فعالیت‌ کاربران تا قیمت‌گذاری دارایی‌ها با استفاده از قراردادهای هوشمند انجام می‌شوند. این قراردادهای هوشمند به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که با ارائه پاداش و سود کارمزد معاملات، تأمین‌کنندگان نقدینگی را تشویق کنند تا دارایی‌های خود را در استخر به‌اشتراک بگذارند.

کاربرانی که در تأمین سرمایه استخرهای نقدینگی شرکت می‌کنند، به‌ازای سهم مشارکت خود توکن‌های نقدینگی پاداش می‌گیرند. این توکن‌ها اغلب دارایی‌های ارزشمندی هستند که می‌توان از آن‌ها در سایر پلتفرم‌های اکوسیستم دیفای نیز استفاده کرد. تا زمانی که دارایی کاربر در استخر قفل شده است، او می‌تواند از سود کارمزدی متناسب با سرمایه‌اش بهره‌مند شود؛ اما هنگامی‌ که تأمین‌کننده نقدینگی بخواهد اصل دارایی‌اش را از استخر پس بگیرد، باید توکن‌های نقدینگی خود را بسوزاند.

استخرهای نقدینگی اغلب از دو ارز دیجیتال یا همان جفت‌ارز تشکیل می‌شوند که به‌ نسبت مساوی پنجاه‌پنجاه در استخر واریز شده‌اند. الگوریتم‌های قراردادهای هوشمند در تمام مدت فعالیت استخر مطمئن می‌شوند که با وجود کاهش یا افزایش عرضه و تقاضا، این نسبت حفظ می‌شود. تأمین‌کنندگان نقدینگی هم با ارائه میزانی مساوی از هر دو توکن، به حفظ نرخ ثابت عرضه جفت‌ارز استخر کمک می‌کنند. تأمین نقدینگی کافی به ثابت‌ماندن قیمت و جلوگیری از دست‌کاری ارزش دارایی‌ها کمک می‌کند.

استخرهای نقدینگی و کِشت سود

پروتکل‌های مختلف برای بهبود تجربه معاملاتی پلتفرم‌های خود تلاش می‌کنند انگیزه تأمین‌کنندگان نقدینگی را برای مشارکت بیشتر افزایش دهند. همان‌‌طور‌که اشاره کردیم، ارائه پاداش و مشوق مانند توکن‌های نقدینگی ارزشمند، می‌تواند تأمین‌کنندگان بیشتری را به استخر جذب کند. در این حالت، تأمین‌کنندگان نقدینگی را می‌توانیم استخراج‌کنندگان نقدینگی هم بدانیم.

استخراج نقدینگی به اضافه‌کردن دارایی‌های دیجیتال به استخرهای نقدینگی در پروتکل‌های دیفای گفته نقدینگی چگونه ایجاد می شود؟ می‌شود که معمولاً پاداشی در قالب توکن‌های نقدینگی دارد. حال ارزش این توکن‌های نقدینگی چگونه تأمین می‌شود و این توکن‌ها چه کاربردهایی دارند؟

در این‌جا، فرایندی با نام کِشت سود (Yield Farming) وارد چرخه می‌شود. کشت سود به کاربر کمک می‌کند سود و درآمد پسیو (Passive) یا غیرفعالش را افزایش دهد. در کشت سود، تأمین‌کنندگان نقدینگی توکن‌های نقدینگی خود را در پروتکل‌های بلاک چینی مختلف قفل و در ازای آن سود دریافت می‌کنند. بسیاری از بازارهای دیفای و پلتفرم‌ها و استخرهای مشوق به تأمین‌کنندگان این امکان را می‌دهند که با توکن‌های نقدینگی خود نیز ارزش خلق کنند.

در این صورت، تأمین‌کنندگان استخر نقدینگی با اندکی ریسک بیشتر، علاوه‌بر سود حاصل از سرمایه‌گذاری در استخر، از توکن‌های نقدینگی خود هم سود دریافت می‌کنند. تعدادی از پلتفرم‌ها مانند یرن فایننس (Yearn.Finance) به کاربران خود اجازه می‌دهند از انتخاب ریسک و بازده خودکار استفاده کنند تا از سرمایه‌گذاری دارایی‌های خود در پلتفرم‌های مختلف دیفای سود دلخواهشان را به‌دست آورند.

جمع‌بندی

در این مطلب، شما را به‌اختصار با استخر نقدینگی و اصول آن آشنا و به این موضوع اشاره کردیم که استخرهای نقدینگی بر چه اساسی کار می‌کنند و این استخرها در رشد امور مالی غیرمتمرکز چه جایگاهی دارند. همچنین، به نکات مهم مرتبط با چگونگی کسب سود مضاعف از سرمایه‌گذاری در استخرهای نقدینگی و پلتفرم‌های کشت سود اشاره کردیم.

با آنکه با اصول کلی این ابزار سرمایه‌گذاری آشنا شده‌اید، باید توجه کنید که تأمین نقدینگی و کشت سود نمی‌تواند استراتژی مناسبی برای همه معامله‌گران باشد. سرمایه‌گذاری در استخرهای نقدینگی با خطرهایی همراه است. به‌عنوان مثال، اگر ارزش دارایی سرمایه‌گذاری شما در یک استخر در مدت‌زمان قفل‌شدن آن کاهش یابد، شما متحمل ضرر شده‌اید.

بنابراین، پیش از هر اقدامی برای سرمایه‌گذاری، به‌اندازه کافی تحقیق کنید و از تمام جوانب مثبت و منفی استراتژی‌های مختلف سرمایه‌گذاری مطلع شوید. اگر با سازوکار استخراج نقدینگی کاملاً آشنا باشید، می‌توانید سود چشمگیری به‌دست آورید و نقدینگی سبد سرمایه‌گذاری‌تان را افزایش دهید.

گزارش نقدینگی چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

کارشناس اقتصاد مسکن آقای فلانی! ساختار اقتصادی ایران را به اسب مرده تشبیه کرد! چرا که نیاز مالی برای احداث بعضی از طرح های مسکن را بیش از نقدینگی موجود در کشور می‌داند. و سخنگوی دولت اظهار کرد: یکی از راههای اصلی برای کنترل افزایش قیمت و تورم در سال جاری، مهار نقدینگی است. نقدینگی در بازار، نقدینگی در بورس… بله! نقدینگی…
بی شک شما هم مثل من، بارها واژه نقدینگی را در خبرها دیده یا شنیده اید. اما واقعا چقدر معنا و مفهوم نقدینگی، یا کاربرد آن را درک کرده‌ایم؟ تا چه اندازه تاثیر آن را بر بیکاری، تولید و تورم متوجه شده‌ایم؟
با ما همراه باشید، تا کمی حول این واژه پرکاربرد در حسابداری صحبت کنیم.

نقدینگی چیست؟

در اصطلاح به میزان سهولت تبدیل یک دارایی به پول نقد، نقدینگی یا Liquidity گفته می‌شود.
می‌توان گفت: نقدینگی مبلغی است که برای پرداخت بدهی، سرمایه گذاری یا نقدینگی چگونه ایجاد می شود؟ دریافت خدمات بلافاصله در دسترس باشد.
اسکناس‌هایی که ما برای خرید روزانه به همراه داریم، نقدترین دارایی‌هایمان محسوب می‌شوند. هرچه یک دارایی سریع‌تر و بدون تغییر بسیار در ارزش ، به پول نقد تبدیل شود، نقدینگی آن بیشتر است. یعنی درجه نقدشوندگی دارایی های مختلف، میزان نقدینگی آنها را نشان می‌دهد.
مثلا با این اوصاف می‌شود گفت: به جمع پول و شبه پول در اقتصاد، «نقدینگی» می‌گویند.

نقدینگی در حسابداری یا Accounting liquidity

نقدینگی در حسابداری، توانایی یک شرکت یا فرد، در انجام تعهدات مالی از جمله وام یا بدهی ها را بیان می‌کند. در واقع، میزان پول آماده‌ای که در اختیار دارند را نشان می‌دهد. و بررسی می کند که این مجموعه یا شرکت، توانایی پرداخت بدهی‌های خود را در موعد مقرر دارد یا خیر؟!
در حسابداری ، نقدینگی، جزو دارایی ‌ها محسوب می‌شود. و بر این اساس، در طرف راست ترازنامه حسابداری قرار می‌گیرد.

گزارش نقدینگی چیست؟

گزارش نقدینگی، در واقع همان موجودی نقد و بانک می‌باشد، که به صورت روزانه تهیه می‌شود. طبق این گزارش، مدیرعامل شرکت، هر روز در جریان میزان موجودی نقدینگی بانک‌ها در شرکت قرار می‌گیرد.
فرض کنید، ما یک شرکت با ١٠ حساب بانکی داشته باشیم. در این شرکت، مانده حساب هر کدام از بانک‌ها یک مقدار عددی مشخص بوده و جمع مانده آنها ۳ میلیارد تومان است. مثلا تعیین کند که کدام بدهی‌ها باید پرداخت شوند؟ تا چه زمانی و چقدر موجودی داریم؟و غیره…
همچنین، گزارش نقدینگی در تصمیم‌گیری فعالیت‌های آینده مانند استخدام‌کارمند، خرید کسب و کار جدید و مواردی از این دست، به شرکت کمک می‌کند.

سیپا مشاور اینجاست، تا پاسخگوی ابهامات احتمالی شما در این زمینه باشد.

نقدینگی مثبت و منفی

هرچه نقدینگی یک شخص یا شرکت بیشتر باشد، می‌توان گفت وضعیت مالی آن شخص یا کسب و کار بهتر است. بر این اساس، نقدینگی به دو نوع مثبت و منفی تقسیم می‌شود.

نقدینگی مثبت (افزایش نقدینگی)

یعنی کسب و کار شما برای ادامه انجام فعالیت و پرداخت وام ها به اندازه کافی پول دارد. افزایش نقدینگی معمولا ناشی از دریافت تسهیلات یا وصول مطالبات می‌باشد. نقدینگی مثبت، علاوه بر اینکه شرکت را سرپا نگه می‌دارد، به سازمان کمک می‌کند تا برای هزینه‌ها و تغییرات موقعیت‌های اقتصادی آماده باشد.

نقدینگی منفی( کاهش نقدینگی)

نقطه مقابل نقدینگی مثبت، نقدینگی منفی است. که باعث کاهش قدرت شرکت یا شخص، برای پیشرفت و تغییر موقعیت‌های اقتصادی می‌شود. به این معنی که شما بیش از فروش تان خرج می‌کنید و حتی ممکن است برای پرداخت وام، مجبور شوید مبلغی را از دیگران قرض کنید!
کاهش نقدینگی، ناشی ازهزینه‌هایی است که ازحساب های مالی برداشت می‌شوند.

انواع نقدینگی

در یک گزارش تحلیلی مالی، ممکن است انواع نقدینگی مشاهده ‌شود، از جمله:

با استفاده از تنزیل یک جریان نقدی، ارزش یک کسب و کار را نشان می‌دهند.

وضعیت یک شرکت در پرداخت تعهدات مالی را بیان می‌کند.

در این قسمت درآمد شخص یا شرکت، پس از کسرمبلغ مالیات، تقسیم بر سهام موجود می‌شود.

• نرخ تبدیل پول نقد

این نرخ فاصله زمانی پرداخت هزینه اقلام توسط شرکت و دریافت آن از مشتری را نشان می‌دهد.

• نقدینگی فعالیت‌های اجرایی

این نوع از نقدینگی، فقط هزینه حاصل از فعالیت‌های اصلی شرکت را بیان می‌کند و درآمد سرمایه‌ گذاری را شامل نمی‌شود.

مشخص کننده مقدار مبلغی است که شرکت، برای جبران کسری به آن نیاز دارد.

برای پرداخت سود سهام به سرمایه داران، از این نوع جریان نقدینگی استفاده می‌شود.

• هزینه‌های سرمایه گذاری

مشخص کننده گردش مالی مورد نیاز، نقدینگی چگونه ایجاد می شود؟ برای سرمایه گذاری مجدد روی کسب و کارتان می‌باشد.

• نقدینگی مستقل سرمایه داری

بیان کننده تفاوت گردش مالی هزینه‌های سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های اجرایی است.

• نقدینگی مستقل شرکت

این پارامتر برای ارزش گذاری شرکت استفاده می‌شود، با فرض اینکه این شرکت هیچ وامی ندارد!

• تغییرات نقدینگی خالص

تفاوت نقدینگی چگونه ایجاد می شود؟ گردش مالی، طی یک دوره حسابداری با دوره دیگر را نشان می‌دهد.

تعریف جریان نقدینگی + اهمیت

جریان نقدینگی یا Cash flow، ورود و خروج پول در یک کسب و کار، پروژه، تجارت و این گونه موارد را در یک دوره زمانی کوتاه (مثلاً یک ماهه) محاسبه می‌کند.
وضعیت جریان نقدینگی بیان می‌کند که، یک شرکت سرمایه خود را چگونه هزینه می‌کند؟ و یا سرمایه شرکت از کجا وارد می‌شود؟
شرکت‌ها از نتایج به دست آمده‌ی جریان نقدینگی، برای تجزیه و تحلیل وضعیت مالی خود و آمادگی برای آینده کاریشان استفاده می‌کنند. چرا که جریان نقدینگی نشان دهنده همه مبالغی است که شرکت از طریق منابع سرمایه‌گذاری فعالیت‌های تجاری به دست آورده است.
همچنین بیان کننده هزینه ای است که در یک بازه مشخص برای فعالیت های کسب و کار یا سرمایه گذاری پرداخت شده است.

صورت حساب گردش جریان وجوه نقد

در صورت‌های مالی مفهومی داریم با عنوان «گردش وجوه نقد» که یکی از اجزای تشکیل ‌دهنده صورت‌های مالی است. همانطور که در تعریف جریان نقدینگی هم اشاره کردیم، این صورت حساب نیز ورودی و خروجی‌های شرکت که به صورت نقدی واریز یا برداشت شده‌اند را، در طول دوره با اهمیتِ یک ساله، نشان می‌دهد.

انواع صورت گردش جریان وجوه نقد

آیتم‌های این گزارش، بر اساس آنچه که سازمان حسابرسی در صورت مالی نمونه تعیین می‌کند، مشخص و به همان ترتیب قرار می‌گیرند.صورت گردش جریان وجوه نقد، بر حسب فعالیت های شرکت به چند دسته تقسیم می‌شود.

• جریان ‌های نقدی حاصل از فعالیت های عملیاتی
• جریان ‌های نقدی ناشی از فعالیت ‌های سرمایه ‌گذاری
• جریان ‌های نقدی ناشی از فعالیت‌ های تامین مالی

تورم چیست؟ تورم یا Inflation

از نظر اقتصادی، افزایش سطح عمومی قیمت ها در یک بازه زمانی معین «تورم» نام دارد. افزایش بی‌رویه قیمت کالاها و خدمات، بدون پشتوانه و برنامه‌ریزی، باعث ایجاد تورم می‌شود. تورم باعث کاهش قدرت خرید جامعه می‌شود. اما چگونه؟! به وسیله بر هم زدن تعادل بین تقاضای محصولات با نقدینگی موجود در جامعه، برای خرید آن محصولات.
زمانی که فاصله میان قیمت واقعی کالاها با قیمت فروش زیاد شود، اصطلاحا می‌گویند بازار متورم شده است. و هرچه این فاصله بیشتر باشد، نرخ تورم در جامعه بیشتر خواهد شد.

سخن پایانی

در این مقاله، گزارش نقدینگی و اهمیت آن را شرح دادیم. انواع نقدینگی را در حسابداری بیان کردیم و حتی گریزی مختصر داشتیم به صورت حساب گردش وجوه نقد و تعریف تورم. سعی کردیم با بیانی ساده به تعریف مفهوم نقدینگی و جریان نقدینگی بپردازیم. گفتیم هر چه نقدینگی بیشتر باشد، انجام تعهدات مالی برای یک شرکت یا شخص حقیقی، آسانتر خواهد شد.
شما باید بدانید که نقدینگی، یک سرمایه گذاری بسیار مهم و خاص است. زیرا نشان‌دهنده سطح عرضه و تقاضای اوراق بهادار یا دارایی شرکت شماست. همین طور بیان می‌کند که شما در صورت لزوم می‌توانید کدام دارایی را راحت تر فروخته و به سرعت به پول نقد تبدیل کنید.

اگر در این زمینه‌ها با سوالی مواجه هستید، مشاوران حرفه‌ای سیپا مشاور برای پاسخگویی آماده هستند. با ما تماس بگیرید یا پیام ارسال کنید.
دوستتان داریم!

‌کاهش نقدینگی؛ نگران باشیم یا امیدوار؟

کاهش نقدینگی اگر از مسیر انضباط پولی بانکها و انضباط مالی دولت گذشته باشد هم سازنده است و هم پایدار،‌اما اگر ناشی از کاهش تقاضای اعتبار تولید و تهدید رکود(با توجه به عطش سرمایه در گردش ناشی از حذف ارز 4200 وجهش قیمتهای جهانی)باشد باید شدیدا نگران بود

اتفاق نادرِ کاهش ماهانه نقدینگی در فروردین 1401 علل "پولی و مالی" دارد که بسته به سهم هرکدام، میتواند هم موجب نگرانی شود و هم امیدواری.

‌اما چون داده‌های کاملی در دسترس نیست صرفا به بررسی سناریوهای محتمل میپردازیم

نقدینگی پول مخلوق بانک‌هاست.وقتی مقدار نقدینگی کاهش می‌یابد یا به عبارتی رشد نقدینگی منفی می‌شود یعنی هدم پول(مثلا بازگشت تسهیلات به بانکها)بیش از خلق پول بانکها بوده است.

‌از طرفی قدرت بانکها در خلق پول(نقدینگی) به میزان ذخائر(پایه پولی) تزریق شده توسط بانک مرکزی وابسته است

بنابراین علتهای کاهش نقدینگی را از این جهت که چگونه میتوانند باعث رخداد 3گانه ذیل شوند، بررسی میکنیم:

‌1.کاهش قدرت خلق پول بانکها

‌2.رشد هدم پول و بازگشت تسهیلات و کاهش نکول(یعنی کاهش تسهیلات سررسید گذشته و معوق و مشکوک الوصول)

‌3.کاهش ذخائر(پایه پولی)

‌ بررسی علت های محتمل کاهش نقدینگی:

‌یک)عدم برداشت دولت از تنخواه بانک مرکزی: از آنجاکه استقراض دولت در قالب تنخواه از جنس تزریق پایه پولی(ذخائر بانکی) توسط بانک مرکزی است،فلذا باعث کاهش رشد ذخائر برخلاف روند معمول سالهای گذشته شده و قدرت خلق پول بانکها را کاهش داده است

‌‌دو) تسویه بدهی ارزی دولت به بانک مرکزی:‌در سنوات گذشته گویا دولت ارزهای بلوکه شده‌ای را به صورت صوری به ترازنامه بانک مرکزی منتقل و بانک مرکزی ملزم به خلق پول(پایه پولی-ذخائر بانکی) مابه ازای آن میشد، اکنون(احتمالا) با در دسترس قرار گرفتن ارزهای حاصل از فروش نفت، بانک مرکزی با فروش این ارزها در بازار نقدینگی و پایه پولی مابه ازای این نقدینگی را دوباره جمع کرده و باعث کاهش ذخائر بانکی و نقدینگی و طبیعتا کاهش قدرت بانکها در خلق پول میشود

‌سه)سقف روی رشد ترازنامه: که از کانال کنترل ذخیره گیری بانک ها و کاهش تسهیلات‌دهی‌ ارتباطی غیرهدفمند، نقش مهمی در کاهش قدرت خلق پول بانکها دارد

‌اعمال سقف شناور(وابسته کردن رشد ترازنامه هر بانک به سلامت عملیات آن)اثربخشی این سیاست را دوچندان میکند

‌چهار) افزایش نرخ مؤثر ذخائر قانونی بعد از خطای سال 99: ذخائر قانونی درصدی از پول مخلوق بانک هاست که باید بانک به صورت پایه پولی(ذخائر قانونی) نزد بانک مرکزی نگهدارد، افزایش این نسبت قدرت خلق پول بانکها و متعاقبا رشد نقدینگی را کاهش میدهد.

‌پنج)مالیات بر دارایی ثابت: سهم دارایی ثابت بانکها از "ح ص سهام"اگر از حد قانونی تجاوز کند مشمول مالیات میشود، فلذا اعمال این مالیات میتواند باعث فروش دارایی ثابت بانکهای بدهکار جهت تسویه بدهی‌شان با بانک مرکزی، در نتیجه کاهش پایه پولی ونقدینگی شود

‌شش)تجمیع حساب های دولت در حساب بانک مرکزی:این اقدام نقدینگی و پایه پولی متناظر را از بانکهای عامل جمع میکند و قدرت آنها برای ذخیره‌گیری(به دلیل سلب امکان استفاه محدود این ذخائر در بازار بین بانکی)راکاهش می دهد فلذا قدرت خلق پول بانکها راکمتر می کند

‌هفت) کاهش تقاضای تسهیلات: باتوجه به سهم حدود 70 درصدی تسهیلات سرمایه در گردش در کیک تسهیلاتی بانکها، تهدید رکود و کاهش تقاضای تسهیلاتی بنگاه‌ها نیز میتواند سناریویی محتمل و البته خطرناک از علل کاهش نقدینگی باشد.

‌هشت) تسهیلات دهی مبتنی بر اعتبارسنجی+شفافیت تسهیلات کلان+شفافیت صورتهای مالی: این عوامل نیز مجموعا باعث افزایش هزینه اعطای تسهیلات غیرهدفمند و ارتباطی میان بانک و اشخاص و شرکتهای تابعه میشود و میتواند نقش مؤثری در کاهش رشد نقدینگی ایفا کند

‌9) زمزمه هایی مربوط به تهاتر بدهی بدهکاران بانکی با سپرده های آنان نزد بانکهای دیگر: این مورد نیز در صورت اجرا از مسیر کاهش تسهیلات نکول، سرعت هدم پول را بالاتر میبرد و باعث کاهش نقدینگی می شود.

‌10) کاهش سرعت رشد تسهیلات تکلیفی و ترجیحی سنگین مندرج در بودجه بعد از دستور رهبر معظم انقلاب نیز میتواند به عنوان یکی از گزینه های محتمل کاهش رشد نقدینگی قلمداد شود.

باتوجه به توضیحات فوق، کاهش نقدینگی اگر از مسیر انضباط پولی بانکها و انضباط مالی دولت گذشته باشد هم سازنده است و هم پایدار،‌اما اگر ناشی از کاهش تقاضای اعتبار تولید و تهدید رکود(با توجه به عطش سرمایه در گردش ناشی از حذف ارز 4200 وجهش قیمتهای جهانی)باشد باید شدیدا نگران بود