حباب قیمتی چیست و چه نقشی در بازار سرمایه دارد؟
حباب قیمتی، یکی از چالش‌هایی است که این روزها اقتصاد ایران بیش از هر زمان دیگری درگیر آن است. آیا می‌دانید حباب قیمتی چیست و چه تاثیری در بازارهای مالی از جمله بازار سرمایه دارد؟ آیا می‌دانید چگونه میتوان از این حباب برای سودسازی استفاده کرد؟ در این مقاله به بررسی جامع تاثیر حباب قیمتی در بازار سرمایه پرداخته‌ایم
تعریف حباب قیمتی
به قیمت هر کالا، خدمت یا محصول که بدون منطق و توجیه اقتصادی رشد کند و بالا رود، حباب قیمتی می‌گویند. این حباب موقتی است و معمولا پس از ترکیدن حباب (افت ناگهانی قیمت) متوجه حباب بودن آن میشویم.
در حباب بورس چگونه شکل میگیرد؟ تعریف ساده‌تر به اختلاف بین ارزش ذاتی یک کالا با قیمت معامله شده آن حباب قیمتی می‌گویند.
دلایل شکل‌گیری حباب قیمتی
برای ایجاد حباب قیمتی در یک اقتصاد دلایل آشکار و روانی متعددی میتوان نام برد که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت.
افزایش افسارگسیخته نقدینگی
از مهم‌ترین دلایل شکل‌گیری این حباب به افزایش افسارگسیخته نقدینگی میتوان اشاره کرد. در واقع بانک‌های مرکزی با چاپ پول بدون پشتوانه نقدینگی را افزایش داده و این افزایش، تقاضا را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد. افزایش تقاضای ناشی از افزایش نقدینگی نیز موجب بالا رفتن تورم می‌شود.
البته این حباب صرفا مربوط به نقدینگی و تورم نمی‌شود؛ بلکه دلایل روانی نیز از عوامل موثر در شکل‌گیری نقدینگی است.
در حباب قیمتی تقاضا برای یک کالا، خدمت یا محصول بدون وجود دلایل بنیادی افزایش پیدا می‌کند؛ در حالی که عرضه ثابت مانده یا در حال کاهش است.
وجود تفکر گوسفندی در جامعه
در تفکر گوسفندی بیشتر مردم رفتار گله‌ای از خود نشان داده و بدون تفکر تابع جریانی خاص می‌شوند. در شکل‌گیری حباب‌های قیمتی اکثریت جامعه تحت تاثیر افزایش قیمت قرار گرفته و بدون توجه به ارزش ذاتی یک محصول یا خدمت و موارد دیگر به سراغ خرید آن می‌روند. این چنین تقاضا افزایش یافته و حباب قیمتی شکل میگیرد.
سندروم تداوم وضع موجود
سندروم تداوم وضع موجود یکی از بیماری‌های رایج اقتصادی است. در این سندرم فعالان اقتصادی و مردم عادی گمان می‌کنند که روند فعلی و وضع موجود ادامه خواهد داشت. برای مثال زمانی‌که این حباب در سکه شکل میگیرد، مردم به گمان ادامه وضع موجود به سراغ خرید سکه می‌روند که خود این کار موجب افزایش این حباب می‌شود.
تئوری احمق بزرگتر
تئوری احمق بزرگتر یکی از تئوری‌های رایج اقتصادی است که پایه علمی معتبری ندارد. در این تئوری فرض می‌شود که احمقی به امید وجود احمق بزرگتر کالایی را با قیمت بالاتر از ارزش واقعی می‌خرد تا آن را به احمق بزرگتر بفروشد.
این تئوری را به عینه میتوان در حباب‌های قیمتی دید که مردم به امید فروش یک کالا به قیمتی بالاتر از قیمت خرید وارد جریان حباب قیمتی می‌شوند و وضع موجود را تشدید می‌کنند.
خطای تایید اجتماعی
خطای تایید اجتماعی بیشتر به‌دلیل روحیه جمع‌گرایی انسان‌ها ایجاد می‌شود و به نوعی بسیار شبیه به رفتار گله‌ای است. در این نوع خطا مردم فکر می‌کنند، نشان دادن رفتاری خاص توسط اکثریت نشانه صحیح بودن آن است. پس مردم بدون در نظر گرفتن واقعیت رفتار اکثریت را تکرار می‌کنند که این در حباب قیمتی بسیار دیده می‌شود.
ترکیدن حباب
این حباب دیر یا زود می‌ترکند؛ اما مسئله مهم این است که حباب‌ها بعد از ترکیدن مشخص می‌شوند که حباب بوده‌اند. در واقع وقتی بازاری وارد حباب قیمتی می‌شود، فعالین بازار هم دچار سرخوشی می‌شوند و به دلایل روانی مثل سندرم تداوم وضع موجود به‌دنبال توجیه افزایش قیمت یا کاهش قیمت برمی‌آیند.
ترکیدن این حباب بسیار سریع‌تر از آن چیزی که فکر کنید، رخ می‌دهد؛ علت ترکیدن حباب قیمتی می‌تواند یک خبر یا رویداد کوچکی باشد که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم روی بازار حباب‌دار تاثیر می‌گذارد.
حباب قیمت در بورس چیست و چگونه شکل می گیرد؟
حباب قیمت چگونه شکل می گیرد؟
چنانچه می دانیم انگیزه حداکثرسازی سود و حداقل سازی زیان در سرمایه گذاری، به عنوان معیارهای اصلی تصمیم گیری و مؤثر تحرک صاحبان سرمایه در بورس نیز مثل هر بازار دیگری مطرح هستند، لیکن در برخی از مواقع، رفتاری رخ می دهد که به هیچ وجه مبتنی بر مبانی اساسی حاکم بر بازار سهام نیست. در این حالت حرکت «دسته جمعی و دفعی» سرمایه گذاران برای خرید یا فروش سهام در بورس می تواند قیمت سهام را بدون هیچ گونه توجیه اقتصادی و منطقی متأثر سازد. این پدیده اصطلاحاً به «حباب قیمتی در بورس» معروف است.
در خصوص رفتارشناسی سرمایه گذاران در بورس نمی توان به طور قطع مطالب زیادی را اظهار کرد جز این که در برخی از مواقع «ریسک گریزی در بازار» کاهش می یابد و یا سرمایه گذاران اصولاً چنین می اندیشند که رشد بهره وری در آینده بسیار بالاتر از گذشته خواهد بود. این پندارها حرکتی دسته جمعی از سوی خریداران سهام را شکل می دهد و سبب افزایش غیرطبیعی قیمت سهام می شود. همچنین گزینه دیگر آن است که این باور در سرمایه گذاران شکل می گیرد که عوامل مؤثر بر بازار سهام به سرعت رو به وخامت است که در این حالت نیز حرکت جمعی فروشندگان به بازار سبب کاهش ناگهانی یا سقوط قیمت سهام می شود. به هر حال آنچه مسلم است در این حرکت گروهی، سرمایه گذاران فقط به منافع کوتاه مدت خود می اندیشند و اصطلاحاً سفته بازی انگیزه حرکتی آنهاست.
جان مینارد کینز، ناجی سرمایه داری جدید و نویسنده کتاب «تئوری عمومی اشتغال، پول و بهره» در این راستا حرف جالبی دارد. وی می گوید: «این عقلایی نیست که برای سرمایه گذاری که شما باور دارید بازده آتی آن ۳۰ باشد ۲۵ بپردازید؛ در حالی که حدس می زنید ارزش بازاری آن در سه ماه بعد ۲۰ خواهد بود»(کینز، ص ۱۵۵، ۱۹۳۶، متن اصلی).
هرچند که این حرف مرد دنیای نظری و عملی بازارهای سرمایه درست است؛ لیکن مدیر یک شرکت یا مؤسسه ای که تعدادی سهامدار در آن سرمایه گذاری کرده اند و درنظر دارد که در بازار سهام با پول مردم با رعایت مبانی و اصول اقتصادی؛ در شرایطی که عده ای با موج سواری و حباب سازی در بورس سود سرشاری را عاید خود می سازند، توسط موکلین خود متهم به بی‌کفایتی و غفلت از شرایط سودساز بازار بورس خواهد شد. در اینجاست که متولیان بازار بورس باید مواظب اوضاع حباب ساز بورس باشند تا «قواعد بازی» حاکم بر بورس از عقلانیت خود منحرف نشود.
● حباب قیمت چه شرایطی را بر بورس حاکم می کند؟
در شرایطی که سرمایه گذاران در بازار مالی دارایی های قابل مبادله (مانند سهام)، تصمیمات خود برای خرید و فروش سهام را به جای بازده آن بر مبنای وضعیت قیمت ها در آینده نزدیک پی ریزی می کنند، دیگر مدل های علمی ارزشگذاری دارایی های مالی نظیر مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای (CAPM) (که در آن با معین بودن میزان عرضه سهام، تقاضای سهام به دو عامل مهم «سود» و «نرخ رشد سود» بستگی دارد)، از تحلیل رفتارشناسی عاملان بازار بورس عاجز می ماند.
چرا که مدل ها آمده اند تا قدرت تحلیل و پیوند متغیرها را نشان دهند و به عالمان بازار قدرت پیش بینی عطا کنند، در چنین جوی در بازار که باید مطابق معمول میزان عرضه و تقاضا تعیین کننده قیمت باشند و برابری سفارش های خرید و فروش، بازار را به یک قیمت تعادلی برساند، جو حباب ساز بازار بورس باعث می شود که نرخ بازده یا بازگشت سهام به جای آن که قیمت مذکور را تعیین کند خود به وسیله آن معین می‌شود!!
در چنین شرایطی که بازار سهام مثل هر بازار دیگر از محور اصلی خود خارج می شود و نمی‌تواند به وظایف اصلی خود که تخصیص کارآیی منابع است بپردازد، تبعات وخیمی قابل انتظار است. یکی از این ابعاد مصیبت بار آن است که خریدارانی که می بایست به کمک علائم بازار، به تفکیک شرکت های با عملکرد ضعیف از شرکت های واقعاً موفقی که برای سرمایه گذاری مناسب هستند بپردازند در انتخاب خود دچار گمراهی می شوند.
به این مفهوم که در شرایط حباب، ارزشگذاری سهام شرکت ها بر مبنای عملکرد واقعی آنها انجام نمی شود و قیمت ها دیگر به عنوان یک نماگر (indicator) عملکرد آنها را نمی تواند نشان دهد و راهنمای صادقی برای تخصیص سرمایه ها و هدایت آنها برای حضور در جایی که بیشترین کارآیی را دارند دیگر به حساب نمی آید.
● شرایط حباب قیمتی چقدر برای بازار بورس مشکل ساز است؟
نکته قابل توجه آن است که اصولاً در تاریخ بازارهای مالی، بازارهای سهام همواره با نوسانات سوداگرانه مواجه بوده اند لیکن مسأله مهم در اینجا کیفیت و کمیت غیرطبیعی این نوسانات است. در این خصوص شواهد تاریخی گواه صادقی هستند. به عنوان مثال حباب سال ۱۷۲۰ دریای جنوب، حباب می‌سی‌سی‌پی، سقوط بزرگ وال استریت در چهارم اکتبر سال ۱۹۲۹ (که رکود جهانی را در پی داشت) و سقوط بازارهای مالی و سهام در نوزدهم اکتبر ۱۹۸۷(دوشنبه سیاه در وال استریت)، اقتصادهای ملی، منطقه ای و جهانی را با بحران همه جانبه مواجه کرده اند.
سخن آخر آن که دبیرکل بورس تهران، به درستی به عرضه به موقع سهام تکیه دارند؛ چرا که شواهد تاریخی در کشورهای OECD نیز حکایت از آن دارند که چنانچه اعلام ظهور و حباب با تمهیداتی نظیر تسهیل و گسترش خصوصی‌سازی شرکت های دولتی و عرضه سهام از سوی سهامداران بزرگ چون صندوق های سرمایه‌گذاری بیمه و تأمین اجتماعی همراه شود، بازار سرمایه از ترکش‌های حباب قیمتی و حملات دسته‌جمعی سوداگرانه خرید و فروش جان سالم به در خواهد برد؛ چرا که نوسانات قابل پیش بینی و مبتنی بر اصول اقتصادی جزء ذات یک بازار سرمایه است.
منظور از حباب قیمتی در بورس چیست؟ + 4 دلیل شکل‌گیری حباب!
همانطور که می‌دانید، لازمه موفقیت در هر کسب‌و‌کاری، یادگیری اصطلاحات و مفاهیم تخصصی در همان حوزه است.
بدون شک، افراد بدون یادگیری این اصطلاحات نمی‌توانند در آن زمینه موفق عمل کنند و بازار سرمایه نیز از این امر مستثنی نیست.
در میان فعالان بازارهای مالی، اصطلاحات مختلفی رواج دارد و هر کدام از آنها بیانگر مفهومی خاص هستند. یکی از این مفاهیم، اصطلاح “حباب در بازار بورس” است.
در مواقعی که بازار با رشد یا نزول خیلی سریع و چشمگیر همراه باشد، از این کلمه بیشتر استفاده می‌شود. اگر شما نیز به دنبال معنا و مفهوم اصطلاحات مختلف در بازار بورس هستید؛ تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
حباب در بورس به چه معناست؟
به طور کلی؛ اصطلاح حباب در بازارهای مالی، در موقعیتی به کار می‌رود که در آن، قیمت یک دارایی (مانند سهام، ملک، خودرو، طلا و…) از ارزش ذاتی خود فاصله دارد.
دلیل تشبیه این مفهوم به حباب، پایدار نبودن این وضعیت است؛ زیرا حباب با یک محرک کوچک بیرونی می‌ترکد و دوامی ندارد.
در دنیای اقتصاد، مفهوم “حباب” نشان دهنده این موضوع است که اگرچه ممکن است قیمت یک دارایی در کوتاه‌مدت دچار نوسان شود و از ارزش ذاتی خود فاصله بگیرد؛ اما در بلندمدت قیمت آن با ارزش بنیادی خود هماهنگ شده و این حباب قیمتی از بین خواهد رفت.
به عنوان مثال؛ احتمالا تا به حال شنیده باشید که می‌گویند سهام شرکتی حباب دارد؛ در واقع به این معناست که قیمت سهام شرکت مذکور از ارزش ذاتی خود فاصله گرفته و این فاصله قیمتی ممکن است هر لحظه جبران شود.
انواع حباب در بورس
کارشناسان و فعالان در بازار بورس معتقدند که هرگاه قیمت سهام از ارزش ذاتی خود بیشتر شود، حباب ایجاد می‌شود.
حباب در بازار بورس به دو دسته حباب مثبت و حباب منفی تقسیم می‌شود. در ادامه به شرح هریک می‌پردازیم:
حباب مثبت
در مواقعی که روند بازار مثبت و صعودی باشد، “حباب مثبت” شکل میگیرد؛ به عبارت دیگر، اگر قیمت سهام از ارزش ذاتی خود بالاتر رود، اصطلاحا می‌گویند که حباب مثبت ایجاد شده و افراد ریسک‌گریز از سرمایه‌گذاری در سهام این‌چنینی دوری می‌کنند.
به عنوان مثال؛ فرض کنید کارشناسان بازارهای مالی، پارامترها و عوامل بنیادی که بر روند سوددهی یک پالایشگاه تاثیرگذارند را مورد بررسی قرار داده و ارزش ذاتی آن را 1000 تومان به ازای هر سهم برآورد کرده‌اند.
اما بعد از مدتی به دلیل روند صعودی موجود در بازار، قیمت سهام این پالایشگاه به 1300 تومان می‌رسد؛ بنابراین قیمت فعلی در مقایسه با ارزش ذاتی آن، 30 درصد بیشتر است. در این حالت می‌گویند که سهام شرکت مذکور 30 درصد حباب مثبت دارد. لازم به ذکر است که معمولا در بازه‌های بلندمدت، قیمت سهام شرکت‌ها به ارزش ذاتی خود می‌رسند.
به عنوان مثالی دیگر، بازار بورس اوراق بهادار را در نظر بگیرید؛ هنگامی که نرخ دلار افزایش می‌یابد، ارزش ذاتی بسیاری از سهم‌ها بالا می‌رود که در این حالت میتوان همبستگی میان شاخص کل بورس با شاخص نرخ ارز را مشاهده کرد.
اما زمانی که نرخ دلار ثابت باشد و شاخص بورس به یکباره شروع به رشد کند و از شاخص دلار فاصله بگیرد، همه تحلیلگران از اصطلاح “حباب در بورس” استفاده می‌کنند و بر این باورند که دیر یا زود، حباب در بورس می‌ترکد.
توجه داشته باشید که این اتفاق در بازارهای مالی امری طبیعی است؛ در این بازارها دائما شاهد این هستیم که قیمت از ارزش ذاتی خود فاصله بگیرد و مجدد به ارزش خود بازگردد.
حباب منفی
نوع دیگری از حباب در بورس، “حباب منفی” است. در روندهای نزولی، هنگامی که قیمت فعلی سهام از ارزش ذاتی خود کمتر باشد، اصطلاحا حباب منفی شکل میگیرد.
به عنوان مثال، فرض کنید که ارزش ذاتی سهام یک شرکت تولیدکننده فولاد، حدودا 2000 تومان برآورد شده است؛ اما بعد از مدتی به دلیل جو منفی حاکم بر بازار، قیمت آن به 1500 تومان می‌رسد.
در این وضعیت، کارشناسان بازار سرمایه معتقدند که قیمت سهام مذکور از ارزش ذاتی کمتر شده و 25 درصد حباب منفی دارد.
دلایل وجود حباب در بورس و بازارهای مالی چیست؟
دلایل زیادی برای ایجاد حباب در بازارهای سرمایه وجود دارد؛ اما به طور کلی میتوان گفت که هر حرکت دسته جمعی و با هیجان که نقدینگی چشمگیری را به سمت یک بازار یا سهام انتقال دهد، باعث ایجاد حباب مثبت و هر فعالیتی که نقدینگی‌های بسیاری را به شکل هیجانی از سهام یک شرکت یا یک بازار خارج کند، باعث ایجاد حباب منفی خواهد شد.
در ادامه، به بررسی دلایل تشکیل حباب در بازار بورس می‌پردازیم:
1. پروژه کردن سهام توسط افراد
اگر تعدادی از افراد که دارای منابع مالی بزرگی هستند، بخش زیادی از شناوری سهام یک شرکت را خریداری کنند و قیمت سهام مذکور را بدون وجود هیچ دلیل بنیادی، بالا ببرند؛ باعث ایجاد حباب مثبت در بازار شده که به این کار “پروژه کردن سهام” می‌گویند.
این افراد، بعد از اینکه قیمت سهام در یک دوره کوتاه‌مدت به شکل چشمگیر افزایش پیدا کرد، به شکل سنگین اقدام به فروش کرده و باعث می‌شوند که حباب سهم مذکور بترکد. این امر موجب ضرر آخرین افرادی می‌شود که این سهم را در قله خریداری کرده‌اند.
به عنوان مثال، فرض کنید که سهام شناور یک شرکت کوچک 600 میلیارد تومان است و عده‌ای از افراد قصد دارند تا با در اختیار داشتن 300 میلیارد تومان پول، 50 درصد سهام شناور این شرکت را خریداری کنند و قیمت آن را به شکل مصنوعی و بدون هیچ رشدی در عملکرد آن، بالا ببرند و موجب ایجاد حباب مثبت در آن شوند. اصطلاحا این افراد، سهام شرکت مذکور را پروژه کرده‌اند.
2. وجود اخبار و شایعات
اکثرا اخباری که پیرامون یک شرکت یا بازار خاص وجود دارد، باعث ایجاد حباب مثبت یا منفی می‌شود.
البته باید توجه داشته باشید که موضوع حباب در بورس، فقط مختص بازار بورس ایران نیست و سایر بازارهای مالی در جهان نیز چنین تجربه‌هایی داشته‌اند که وجود اخبار و شایعات، موجب تشکیل حباب در آنها می‌شود.
اخبار و شایعاتی که پیرامون یک شرکت وجود دارد، موجب ایجاد حباب مثبت یا منفی برای سهام آن شرکت می‌شود.
به عنوان مثال، فرض کنید که یک شرکت فعال در زمینه ساختمان، موضوع در اختیار گرفتن یک پروژه چند هزار میلیاردی را شایعه کند و از این طریق هیجان زیادی را برای سهامداران به وجود آورد؛ که این امر باعث بالا رفتن قیمت سهام، بدون وجود دلایل بنیادی خواهد شد.
معمولا بعد از اینکه سهامداران و فعالان بازار متوجه عدم وجود چنین پروژه‌ای شوند، حباب شرکت مذکور می‌ترکد و بسیاری از افراد متضرر می‌شوند.
3. وجود سیاست‌های کلان اقتصادی
از دلایل دیگر ایجاد حباب در بورس، وجود سیاست‌های کلان اقتصادی است.
به عنوان مثال، اتفاقاتی که در اوایل سال 1399 تا مرداد 1399 افتاد را مرور کنید؛ این اتفاق مثالی از تاثیر سیاست‌های کلان اقتصادی در حبابی شدن سهم‌ها است؛ زیرا در آن زمان بانک مرکزی با پایین آوردن نرخ بهره بین بانکی، نقدینگی بسیار زیادی را به سمت بازار بورس هدایت کرد و همین امر باعث رشد چشمگیر بسیاری از سهم‌ها به‌خصوص سهام شرکت‌های کوچک شد.
بعد از آن، در مرداد ماه سال 1399 نرخ بهره کاهش یافت و حباب بسیاری از این سهم‌ها ترکید که همین موضوع سهامداران بسیاری را متضرر کرد.
4. خوش‌بینی و ترس در روندها
اکثرا در روندهای نزولی یا صعودی، قیمت بسیاری از سهم‌ها حبابی می‌شود؛ زیرا اکثر فعالان بازار در روندهای صعودی، به ادامه روند رشد سهم‌ها خوش‌بین هستند و همین امر باعث ایجاد حباب مثبت در قیمت بسیاری از سهم‌ها خواهد شد.
از طرفی؛ در روندهای نزولی، تعداد زیادی از سهامداران دچار ترس و اضطراب شده و قیمت سهم‌ها به شکل باورنکردنی کاهش می‌یابد؛ در این حالت است که حباب منفی شکل میگیرد.
داشتن ترس و اضطراب در بازارهای نزولی، باعث می‌شود سهامداران با تصمیمات هیجانی خود، حباب منفی ایجاد کنند.
سخن پایانی
از اصطلاحات مهمی که همواره فعالان بازار سرمایه از آن بهره می‌برند، اصطلاح “حباب در بورس” است؛ در واقع این مفهوم، به معنای فاصله گرفتن قیمت فعلی سهام یک شرکت از ارزش ذاتی آن است.
وقتی قیمت سهام بیشتر از ارزش ذاتی آن باشد، حباب مثبت و وقتی که قیمت سهام از ارزش ذاتی آن کمتر باشد، حباب منفی ایجاد می‌شود.
در این مقاله درباره انواع حباب در بازار بورس و نحوه شکل‌گیری حباب در بورس صحبت کردیم. امیدواریم که این مقاله برای شما مفید باشد.
قصد شروع سرمایه‌گذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:
حباب بورس چگونه شکل میگیرد؟
بزرگترین و معروف‌ترین حباب‌های شکل‌گرفته در بازارهای سرمایه دنیا رفتار مشابهی از خود نشان داده‌اند؛ تا جایی که از آن به‌عنوان یک الگوی کلاسیک در تورم‌های بورسی یاد می‌کنند. در این مدل مثالی روند شکل‌گیری حباب از سه مرحله ابتدایی «فاز نهانی»، «فاز آگاهی» و «فاز شیدایی» عبور می‌کند و در نهایت وارد «فاز تخلیه حباب» می‌شود. به‌نظر می‌رسد همگرایی نداشتن متغیرهای بورس تهران با دیگر شاخص‌های بنیادین اقتصاد در شرایط فعلی به‌گونه‌ای با خصایص هندسی این الگوی کلاسیک مشابهت داشته باشد؛ هرچند در مقابل برخی آن را طبیعی و حاصل انتظارات تورمی می‌دانند.
طبق تجربه در جریان شکل‌گیری حباب‌ها در بورس‌های دنیا، رفتار مشابهی مشاهده شده، تا جایی که کارشناسان در صورت‌بندی نهایی حباب‌ها به یک الگوی کلاسیک دست یافته‌اند. رفتار این الگو نمونه‌ای کلی از افت و خیزهای بسیار بلند است که در بورس‌های شانگهای، وال‌استریت، ژاپن و بسیاری از بازارهای سرمایه دیگر تجربه شده است. اما مساله اساسی این است که وضع فعلی بازارسهام ایران تا چه اندازه با رفتار این الگو مشابه است؟ بررسی‌های آماری از روند بازار سرمایه نشان می‌دهد در صورت تداوم وضعیت کنونی و تشدید شکاف‌های بین دو بخش مالی و حقیقی اقتصاد، زنگ خطر نظام پولی کشور به صدا درخواهد آمد.
در شرایطی که انتشار گزارش‌های آینده‌نگر از برآورد عملکرد شرکت‌ها ۳ سال است در بورس ایران متوقف شده، طبق آمارهای به دست‌آمده از گزارش‌های عملکرد گذشته‌نگر، عدد نسبت قیمت به درآمد (P/ E) ۳۶ درصد از شرکت‌های بورس بالای ۱۰۰ مرتبه قرار دارد. به بیان دیگر ۱۰۰ سال طول می‌کشد که سودخالص انباشتی به رقم سرمایه تخصیص یافته سهامدار برسد. همچنین مطابق ارزیابی‌ها ۵/ ۲۱درصد دیگر شرکت‌ها بین ۵۰ تا ۱۰۰ واحد و ۶/ ۳۴ درصد آنها هم بین ۲۰ تا ۵۰ و در نهایت فقط ۸/ ۷ درصد آنها P/ E زیر ۲۰ مرتبه دارند.
طبق محاسبات آماری از آبان ۹۶ تا ۴ تیر ۹۹ شکاف بین دو شاخص سود شرکت‌ها و شاخص قیمت که پارامتری برای سنجش حباب درنظر گرفته می‌شود، ۵ برابر شده است. در این فاصله زمانی شاخص قیمت سهام (بر مبنای ۱۰۰) به بیش از ۱۴۰۰ واحد (رشد ۱۳۰۰ درصدی) رسیده در حالی که با همین سنجه رشد سود شرکت‌ها به ۳۰۰ واحد (رشد ۲۰۰ درصدی) رسیده است.
شاخص آینده نگر و عملکرد گذشته‌نگر
برخی کارشناسان معتقدند این دو شاخص عملا قابل مقایسه نیستند، زیرا ارقام سود عملکرد شرکت‌ها به گذشته و حباب بورس چگونه شکل میگیرد؟ شاخص قیمت بورس به آینده ارجاع دارد. در واقع قیمت سهام متاثر از مکانیزم عرضه و تقاضا در بازار است و عناصری که پشتوانه انتظاری رفتار این نیروهای بازاری را می‌سازد آینده سنجه‌های اقتصادی و تولیدی آن مثل درآمد و سود است. از همین رو استدلال می‌کنند اگر قیمت سهام در این مدت رشد کرده نه به دلیل وضعیت سود شرکت‌ها در گذشته بلکه به خاطر حباب بورس چگونه شکل میگیرد؟ انتظار سودی است که احتمالا با رشد قیمت ارز و تورم در آینده عاید شرکت‌ها خواهد شد. در اینجا شاخص سهام به منزله یک مقیاس آینده‌نگر درنظر گرفته می‌شود.
در مقابل، اما برخی کارشناسان معتقدند در شرایط طبیعی که شاخص بورس با دیگر متغیرهای اقتصادی به‌طور نسبی در یک راستا حرکت می‌کنند، استدلال اخیر درست است، اما در شرایط فعلی مشاهده می‌کنیم که شاخص قیمت سهام با دیگر متغیرهای اقتصادی واگرایی شدیدی پیدا کرده است. در حالت طبیعی انتظار می‌رود شاخص بورس متناسب با متغیرهایی، چون تورم، تغییرات حقوق صاحبان سهام شرکت‌ها و سود انتظاری شرکت‌های حاضر در بورس تغییر کند. در حالی که روند فعلی نماگر بورس تهران همگرایی چندانی با عوامل فوق ندارد.
ضمن اینکه این استدلال درخصوص آینده‌نگر بودن قیمت سهام تنها مختص به این بازار نبوده و بسیاری حباب بورس چگونه شکل میگیرد؟ از دارایی‌ها مانند ارز و طلا از چنین خاصیتی برخوردارند. از این رو میتوان گفت رشد شاخص بورس نه به دلیل انتظارات تورمی در کل اقتصاد، بلکه به خاطر افزایش تقاضای خرید سهام به دلیل انتظار افزایش آتی قیمت‌ها در بازار سهام و بهره‌مند شدن از افزایش قیمت‌ها در این بازار به ظاهر مطمئن صورت میگیرد؛ بنابراین میتوان تاکید کرد در شرایط فعلی شاخص بورس روابط منطقی خود را با دیگر متغیرهای اقتصادی از دست داده است.
مقایسه با دیگر بورس‌ها
برای اعتبارسنجی استدلال دوم فکت‌های دیگری هم ارائه می‌شود که یکی از آنها مقایسه میزان سوددهی شرکت‌های بورسی کشورهای دیگر است. آمارها نشان می‌دهد که P/ E بنگاه‌های روسیه با وجود تورم به نسبت بالا ۵ واحد است. همین‌طور این شاخص در کشورهای آرژانتین و پاکستان ۶ و در مصر، ترکیه، امارات متحده عربی و کلمبیا ۸ واحد است. کشورهای با شاخص بالا ایران، هند، عربستان هستند که به ترتیب ۳۳، ۱۹ و ۱۷ واحد گزارش شده‌اند. همانطور که انتظار هم می‌رود، این آمارها نشان می‌دهد میزان سوددهی اسمی صنایع کشورهای با تورم بالاتر بیشتر از کشورهایی است که تورم پایین‌تری را تجربه می‌کنند، قاعده‌ای که استثنای آن در حال حاضر ایران محسوب می‌شود.
اما در کنار این موضوع، در حال حاضر نسبت ارزش بازار سرمایه به تولید ناخالص داخلی کشور به ۲۹۷ درصد رسیده است. این نسبت برای روسیه ۳۵ درصد، ترکیه ۱۹ درصد، قطر ۸۵ و کره ۸۷ درصد است. روند حرکتی این دو متغیر در سه دهه گذشته را اگر روی نمودار مشاهده کنیم، شاخص ارزش بازار تا کمتر از یک‌سال پیش با فاصله‌ای ۵۰ تا ۱۰۰ درصدی پایین‌تر از رقم حباب بورس چگونه شکل میگیرد؟ تولید ناخالص داخلی حرکت می‌کرده، اما از یک سال پیشی بازار با یک جهش عمودی مستقیم از رقم تولید ناخالص داخلی پیش گرفته و تا سه برابر آن هم بالا رفته است.
روند تاریخی تشکیل حباب مالی در بازارهای سهام مهم دنیا به حدی یک‌قواره و تکرارشونده است که الگویی کلاسیک و جهانی را پدید آورده؛ در این الگو شروع پدیده با ورود سرمایه‌گذاران هوشمند صورت میگیرد که به آن «فاز نهان» گفته می‌شود. در مرحله دوم یعنی «فاز آگاهی» اولین موج فروش سهام با ورود سرمایه‌گذاران بزرگ آغاز می‌شود. یک نوسان کوتاه در این فاز اتفاق می‌افتد که بدبین‌ها را به تله می‌اندازد.
بعد از این نوسان نوک پیکان شاخص عمودی می‌شود و همزمان با جلب توجه رسانه‌ها و برانگیختن شوق و طمع و در نهایت توهم عموم، به هجوم جمعیت و افزایش سرسام‌آور قیمت سهام منتهی می‌شود. در این مرحله است که رشد سهام به نقطه اوج خود می‌رسد که البته خیلی زود شاهد سقوط کوتاه از قله میشویم که بیشتر با انکار سهامداران هم همراه می‌شود. به همین دلیل اندکی پایین‌تر از نقطه قله شاخص دوباره با نوسانی کوتاه به سمت بالا میل می‌کند که بسیاری از خوشبین‌های بازار را می‌فریبد. (تله خوشبین‌ها). در مرحله بعد بازار وارد فاز تخلیه حباب می‌شود که بزرگترین سراشیبی تاریخی در بازار را تجربه خواهد کرد، اتفاقی که ناگزیر فعالان را به ناامیدی خواهد انداخت. با اینکه در این مرحله شاخص بورس به پایین‌تر از نقطه شروع می‌رود، اما این پایان ماجرا نخواهد بود، چون بعد از آن با یک رشد طبیعی البته با اندکی شیب تندتر بازار خود را بازمی‌یابد.
این روند به حباب بورس چگونه شکل میگیرد؟ گونه‌ای است که اگر سرمایه‌گذار از ابتدا با دید بلندمدت وارد بازار شده باشد، در این نقطه سودی طبیعی و همخوان با دیگر متغیرها به دست خواهد آورد. همین الگوی گفته شده با کمی شدت و ضعف در سال ۱۹۲۹ در وال‌استریت، ۲۰۰۵ در بورس عربستان، ۲۰۰۶ در شانگهای و ۱۹۹۰ در ژاپن تجربه شده است و بر همین اساس به‌عنوان یک الگوی کلاسیک در تشکیل حباب و ریزش شدید از آن یاد می‌شود.
حباب قیمتی در بورس به چه معناست و چه باید کرد؟
در حال حاضر در بازار بورس ذهنیتی ایجاد شده است که سهام ها دارای حباب قیمتی هستند و هر لحظه امکان ترکیدن این حباب قیمتی در بورس و در سهم های مختلف وجود دارد! عملکرد خیره کننده بازار بورس در ۳ سال اخیر باعث شده است تا عده ای بر این عقیده باشند که حباب قیمتی در بورس ایجاد شده است و به همین خاطر سرمایه گذاری در بورس را مناسب نمی دانند! ولی اصل ماجرا چیست و منظور از حباب بورس چیست؟ در این مطلب آموزشی قصد داریم تا به این سوال پاسخ دهیم که حباب قیمتی در بورس به چه معناست و به عنوان سرمایه گذار و سرمایه دار در بورس چه کاری باید انجام داد؟ امیدوارم این مقاله دید مناسبی نسبت به حباب شاخص کل بورس به شما عزیزان بدهد.
حباب قیمتی در بورس
برای همه ما پیش آمده که کلمه “حباب” را در قالب عباراتی همانند؛ حباب قیمت، حباب سکه، حباب بورس و دیگر بازارهای مالی شنیده باشیم، ولی منظور از این عبارات چیست؟ برای دریافت درک کامل از این موضوع، ابتدا به مفهوم کلمه “حباب” در اقتصاد خواهیم پرداخت. مفهوم حباب قیمتی در بورس از قرن ۱۷ وارد اقتصاد شد. با وجود این امر حباب قیمت تا اواخر قرن ۲۰ مورد پژوهش علمی قرار نگرفته است.
درصورتی که تمایل دارید تا از خدمات ۲۵ درصد تخفیف کارمزد در بورس، مشاوره خرید، آموزش های رایگان بورسی و … بهره مند شوید میتوانید از طریق لینک زیر اقدام به ثبت نام نمایید.
از هنگام مطرح شدن اصطلاح حباب در بازار سرمایه ایران در سال ۱۳۸۲، هر نوع افزایش سریع قیمت ها را به اشتباه حباب به حساب می آورند، در حالی که این چنین نیست به خاطر این که حباب زمانی اتفاق خواهد افتاد که سفته بازی در ابزار مالی خاصی مثل سهام موجب شود قیمت افزایش یابد و این اقدام به سفته بازی بیشتری منتهی شود که در این شرایط قیمت بازار به سطح کاملا غیر منطقی خواهد رسید. چنانچه بخواهیم تعریف حباب در کتاب های مربوط به بورس را عنوان کنیم، به خرید و فروش با حجم و نرخ بیشتر از ارزش واقعی مورد معامله را حباب می دانند. در زبان ساده تر می توان حباب را بالا رفتن قیمت براثر تقاضای بالا به شمار آورد. اغلب به این دلیل که شناخت و تعیین ارزش واقعی کالایی کار آسانی نیست، اغلب بعد از ترکیدن حباب، ارزش کالایی مشخص خواهد شد.
حباب بورس چیست؟
مفهوم ترکیدن حباب در بازار بورس را می توان به این شکل تفسیر کرد: سقوط و ریزش سهم بعد از یک روند صعودی، ولی موضوع به همین سادگی نیست، پس به این منظور که بیشتر با اصطلاح حباب قیمتی در بورس آشنا شوید با کد بورسی در ادامه مطلب همراه باشید.
آیا بورس ایران حباب دارد؟
این سوال را از خود پرسیده اید که آیا رشد ۹۲ درصدی شاخص کل بورس در روزهای آغازین سال ۹۹ به معنی وجود حباب در بورس می باشد؟ دو نظریه در پاسخ به این سوال وجود دارد عده ای بر این باورند که بازار بورس ایران حباب دارد و این حباب قیمتی ناشی از فشار تحریم ها، ویروس کرونا، اوضاع نامناسب اقتصاد جهانی و … می باشد. گروه دیگر بر این باورند که بورس ایران حباب ندارد و دلیل افزایش رشد شاخص بورس عواملی مثل وضعیت نامناسب بازارهای موازی با بورس مانند بازار ارز و طلا، کاهش نرخ بهره بانکی، حمایت دولت از بازار بورس، استقبال مردم از بورس به دلیل افزایش آگاهی و … می دانند و بر این اعتقادند حباب بورس چگونه شکل میگیرد؟ بازار سرمایه حباب قیمتی ندارد و بدین شکل نیست که عاملی موجب ترکیدن حباب بازار بورس شود و شاخص کل بورس را با ریزش های جدی روبرو کند. همچنین اعتقاد دارند بازار بورس همچنان محل امنی برای سرمایه گذاری محسوب می شود و بسیاری از قیمت ها هنوز با قیمت اصلی خود فاصله دارند.
دلایل ایجاد حباب های بورس
افزایش چشم گیر نقدینگی
بی تردید یکی از روش های افزایش نقدینگی وقتی است که بانک های مرکزی پول بدون پشتوانه چاپ می کنند که موجب افزایش نقدینگی در بین مردم می شود. حال این افزایش نقدینگی تقاضای مردم برای خرید کالاهایی که موردنیازشان نیست را افزایش می دهد. با نقض قانون عرضه و تقاضا موجب می شود که عرضه کننده برای کسب سود بیشتر قیمت محصولات خود را افزایش دهد. برای مثال واضح این توضیح بحران مالی ۲۰۰۸ میلادی آمریکاست که بانک ها و مؤسسات مالی با تسهیلات زیاد خود موجی از افزایش نقدینگی را ایجاد کردند و قیمت املاک افزایش یافت و حباب قیمت در املاک به وجود آمد که پس از ترکیدن حباب قیمت ها آمریکا را با بحران مالی مواجه کرد.
دلایل روانی
تئوری احمق بزرگ تر : این تئوری که در بیشتر کتاب های اقتصادی مرسوم است ولی به صورت علمی ثابت نشده است نشان دهنده یک موضوع است. افراد برای خرید کالایی که می دانند ارزش واقعی آن کمتر است، دست به خرید می زنند به این امید که آن را به افرادی دیگر که همان احمق بزرگ تر است با قیمت بالاتری به فروش برسانند و سود کسب نمایند.
پیش بینی آینده : حال این طور فرض کنید در یک حباب بورس چگونه شکل میگیرد؟ اتوبان به سمت افق در حال رانندگی هستید، ناگهان اتوبان پوشیده از مه می شود، آیا می توانید ادامه مسیر را برای پیش روی خود تصور کنید؟ هر شخصی برای تصمیم گیری های خود به پیش بینی در مورد آن تصمیم نیاز دارد. دلیل دیگری که به ایجاد حباب در بورس کمک می کند، پیش بینی رویه فعلی برای آینده است. در تعیین قیمت ها عوامل بسیاری نقش دارند و پیش بینی قیمت واقعی کالاها خیلی کار آسانی نیست.
چنانچه قیمت مبادله ای یک سهم بیشتر از ارزش ذاتی آن باشد، به آن حباب مثبت می گویند. دلایل ایجاد حباب مثبت موارد زیر می باشد :
- کمبود کالا
- جذب سرمایه توسط بازار بورس
- احتمال رونق بازار و افزایش قیمت
چنانچه قیمت مبادله ای یک سهم از ارزش ذاتی آن کمتر باشد، اصطلاحا گفته می شود حباب منفی ایجاد شده است. عوامل زیر موجب ایجاد حباب منفی در بازار بورس می شود :
- پیشی گرفتن عرضه بر تقاضا
- انتظار کاهش قیمت ها در بازار سرمایه
- عدم جذابیت بازار سرمایه برای سرمایه گذاری
خطای تأیید اجتماعی : در مسیر یک کنسرت، سر یک چهارراه با گروهی از آدم ها روبرو می شوید که همه به آسمان خیره شده اند! بدون این که فکر کنی، تو هم به آسمان زل می زنی. چرا؟ تأیید اجتماعی. وسط کنسرت، زمانی که تک نواز اوج هنرنمایی خود را نمایان می کند، یک نفر شروع به کف زدن می کند ناگهان همه حضار با او همراه می شوند. تو هم همین طور؛ چرا؟ تأیید اجتماعی. تأیید اجتماعی که بعضی اوقات سخت گیرانه از آن به عنوان غریزه جمع گرایی یاد می شود، تأکید دارد افراد وقتی مثل بقیه عمل می کنند که احساس می کنند رفتارشان درست است؛ این بدین معنی است که هر چه تعداد بیشتری از مردم عقیده خاصی را دنبال کنند، ما آن عقیده را بهتر خواهیم دید. هر چه تعداد افرادی که رفتار خاصی را بروز می‌دهند بیشتر باشد، این رفتار از سوی دیگران مناسب تر ارزیابی می شود.
البته که این موضوع واقعا مضحک است و پیش زمینه سواستفاده را در ابعاد مختلف در جامعه ایجاد خواهد کرد. جالب است بدانید که تایید اجتماعی یکی از عوامل اصلی ایجاد حباب بورس است. در ایجاد حباب قیمتی در بورس هرچه تعداد خریداران بیشتر باشد حباب ها بزرگ تر و معامله گران بیشتری به سمت این گونه حباب های قیمتی جذب خواهند شد. البته نمی توان منکر آن شد که حباب ها جزئی از بورس به حساب می آیند و حتی برخی از صاحب نظران آن را برای اقتصاد و بورس لازم می دانند، ولی چیزی که واضح است حباب ها قمار به حساب می آیند. در بازار بورس باید به حباب ها و ارزش واقعی شرکت ها توجه داشت و برای شناخت آن ها بهتر است به ریزش قیمت ها یا اصلاح واقعی آن ها توجه کنیم. بعد از ترکیدن حباب، قیمت ها بشدت افت می‌کند و موجب آب شدن سرمایه افراد می شود.
نحوه دوری از حباب قیمتی در بورس
تشخیص حباب قیمت ها در بورس با استفاده از عوامل بنیادی : یکی از عواملی که می توان حباب قیمتی در بورس را مشخص کرد، بررسی روند سودآوری شرکت ها و صورت های مالی آن ها یا به اصطلاح تحلیل بنیادی است. با تحلیل بنیادی می توان روند شرکت ها را تخمین زد که سرمایه گذاران با اطمینان خاطر بیشتری و بدون ترس از افت شدید قیمت به سرمایه گذاری خود بپردازند. در شرکت هایی که از نظر بنیادی قوی باشند، پس از ترکیدن حباب قیمت اصلاح واقعی خود را انجام می دهند و به روند صعودی خود باز خواهند گشت.
شناسایی تورم : در کشورهای تورمی مثل ایران بیشتر صنایعی که در بورس آن کشور فعالیت می کنند، ارتباط مستقیمی با نرخ ارز و دلار دارند. افزایش نرخ ارز و دلار که به تبعیت از آن نرخ تورم بالایی را به وجود می آورد، موجب رشد بورس و قیمت ها در بورس شده و شاخص قیمت های بورس را با افزایش روبرو می کند، به این دلیل که این رابطه مستقیم بین شرکت های ثبت شده در بورس و نرخ ارز موجب افزایش ارزش این شرکت ها می شود.
مسائل روانی : سرمایه گذاران و فعالان بازار بعد از ورود به حباب بورسی و کسب سود از آن ها برای ورود دوباره به این نوع سهام ترغیب می شوند تا جایی که اثر پول قمار در آن ها ایجاد شده و مباحث مدیریت سرمایه در بورس را از یاد می برند و وارد قمار بورسی می شوند و با قمار در بورس سرمایه خود را به خطر می اندازند. بعد از مدتی احساسات معامله گران موجب تأییدیه خطا در مورد معامله خواهد شد. مغز ما بعد از کسب سود در حباب های قیمتی و حباب بورس جنبه های منفی معامله را از مغز و ذهن ما پاک می کند و تنها جنبه های مثبت آن را نمایان می سازد.
این را در خاطر داشته باشید که طمع یکی از احساساتی است که معامله گران را وارد حباب ها در بورس می کند. در حباب های شرکت های بورسی تشخیص روند حباب قیمتی کار چندان ساده ای نیست. معامله گران زمانی که مجاب خواهند شد به این گونه حباب بورسی ورود کنند زمانی به طول می انجامد و بعد از اینکه تصمیم برای ورود به حباب ها می گیرند، اغلب انتهای روند صعودی حباب قیمتی سهم است. همچنین زمانی را برای خروج از آن انتخاب می کنند که دیگر دیر شده است و سرمایه آن ها مانند تکه یخی زیر آفتاب، آب شده است.
راهکار جلوگیری از ایجاد حباب قیمتی در بورس
در این خصوص میتوان گفت که آگاهی بخشی و آموزش افراد تازه وارد به بورس راهی مؤثر برای جلوگیری از تشکیل حباب در بورس به حساب می آید. کشورهای پیشرفته اجازه سرمایه گذاری به تازه واردان بورسی را نمی دهند، مگر در صورتی که آموزش های لازم در این زمینه را دیده باشند. این را هم میتوان گفت که مکانیزم فروش استقراضی نیز راه حل دیگری برای جلوگیری از ریزش ناگهانی بورس و تشکیل حباب است که موجب افزایش عمق بازار و شناسایی سهام حبابی می گردد.
چگونه در بازار حبابی معامله و سود کنیم؟
حباب های بازار سهام رفتار غیرمنطقی بسیاری را به همراه دارد. یکی از اشتباهات رایج سرمایه گذاران زمانبندی در اوج روند است. در این شرایط به ندرت موفقیت به دست خواهد آمد. اکثرا حباب های بازار سهام، تنها بعد از سقوط بازار مشخص می شوند. زمانی که یک طبقه دارایی یا یک سهم برای مدت طولانی در شرایط حبابی قرار می گیرد فرصت مناسبی جهت کسب سود به وجود می آید. سرمایه گذارانی که از ترس، موقعیت های معاملاتی خود را می بندند، متوجه می شوند که کمی زود از بازار خارج شده اند.
- تمایلات بازار : حائز اهمیت ترین جنبه تشخیص صحیح حباب، جستجو برای یافتن علائم حباب است. با این وجود تضمینی برای کسب سود وجود ندارد. یکی از اولین مواردی که برای تشخیص تشکیل یک بازار حبابی باید در نظر داشت، تمایلات و احساسات بازار محسوب می شود. این معمولا وقتی رخ می دهد که خریداران از فروشندگان پیشی می گیرند.
- اعتبار سنجی : اعتبار سنجی نظرتان درباره بازار می تواند یک روش خوب برای افزایش اعتماد به نفس شما باشد. شاخص نوسان اختیار معامله، یک نشانگر خوب از میزان ترس سرمایه گذاران است. برخی از بازگشت های اصلی بازار، همراه با بالا آمدن VIX رخ می دهد.
- صبر : چنانچه قصد دارید در بازار حبابی به صورت صحیح گام بردارید، داشتن صبر نقش حائز اهمیتی را ایفا می کند. سفته بازانی که زودتر به دام افتاده اند، متوجه می شوند که اشتباه کردن هزینه سنگینی دارد. وقتی که تمایلات بازار دائما در بالا قرار دارد، پول های بیشتری به بازار سرازیر می شود. این می تواند قیمت را اندکی افزایش دهد، پس زمان نزول بازار فرا می رسد و این امکان دارد فاجعه بار باشد.
- اطمینان : اعتماد به نفس نیز نقش مهمی در معامله بازار حبابی دارد. افرادی که به اصطلاح لیدر هستند، تمایل دارند در تلویزیون ظاهر شوند و در رابطه با یک سهم یا یک طبقه دارایی با اطمینان اظهار نظر کنند. چنانچه شما به تحلیل های خود اعتماد نداشته باشید به راحتی قربانی توصیه های عمومی خرید و فروش در بازار خواهید شد. در بسیاری موارد دنباله روی کور کورانه چنین تحلیلگرانی موجب ناامیدی شما می شود. امکان دارد با مواردی روبرو شوید که تحلیل شما درست بوده، اما با مطالعه مقاله دیگران یا پیشنهاد یک دوست، تصمیم درست به اشتباه تبدیل شود.
نتیجه گیری و کلام آخر
در انتها میتوان گفت که سقوط و ریزش سهم بعد از یک روند صعودی را حباب قیمتی در بورس گویند. در بازار بورس یکی از چالشی ترین مباحث برای معامله گران حباب قیمتی شرکت ها است که معامله گر را به کام خود می کشد و با نشان دادن سودهای زیاد آنها را اغوا می کند، ولی واقعیت ماجرا چیز دیگری است و فعال بازار را از معاملات منطقی و علمی دور می کند. این روش معامله حتی موجب خواهد شد تا سرمایه گذار از متوسط رشد بازار عقب بماند و به اصطلاح هزینه فرصت از دست رفته بر وی تحمیل شود.
به صورت حتم تمامی معامله گران جزو خوش شانس های این حباب های قیمتی نیستند و این مسئله موجب خواهد شد تا برای همیشه با بازار خداحافظی کند، ولی اکنون معامله گران قادرند با شناخت و تشخیص این گونه حباب های قیمتی از راه های تحلیل بنیادی که بیانگر ارزندگی یک سهم است و اصلی ترین دلیل رشد قیمت ها است و مسائل روان شناختی از آن ها دوری کنند و وارد این گونه قمارها در بورس نشوند.
امیدوارم از این مطلب با عنوان حباب قیمتی در بورس نهایت استفاده رو برده باشید.
دیدگاه شما