بازار اولیه و ثانویه در سهام چیست؟
در مفهموم بازار اولیه و ثانویه ، بازار اولیه (primary market) بازاری است که در آن سهام یک شرکت یا واحد اقتصادی برای اولین بار در آن عرضه و منتشر میشود. عایدی حاصل از عرضه این سهام منبعی در تامین مالی آن شرکت یا موسسه خواهد بود. از آنجا که در بازار اولیه، سهام برای بار نخست به خریداران و متقاضیان عرضه میشود، فروشنده اوراق بهادار در حقیقت همان ناشر اوراق بهادار خواهد بود. ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺷﺮﻛﺖ , ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺻﺎﺩﺭ ﺷﺪﻩ ﻭﺩﺭ ﻣﻌﺮﺽ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻗﺮﺍﺭﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ. ﺑﻪ ﺳﻬﺎﻡ ﺟﺪﻳﺪﻱ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎﻱ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﻭﻟﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮﺩ.
بازار ثانویه:
با اتمام عرضه اولیه یک سهم در بازار اولیه، برای ادامه معاملات آن سهم بازار دیگری وجود خواهد داشت به نام بازار ثانویه (secondary market) ؛ بنابراین بازار دست دوم (ثانویه) به منظور ایجاد امکان دادو ستد اوراق منتشره در بازار اولیه و افزایش قابلیت نقدشوندگی آن، تشکیل شده است. در این بازار است که طرفین معامله این امکان را پیدا میکنند که علاوه بر تجدید نظر در اوراق خریداری شده، با خرید و فروش دوباره یا چندباره، تعداد آن را افزایش و یا کاهش دهند و یا اوراق دیگری در سهم دیگری تهیه نمایند. ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﺍﻥ ﻭ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﮔﺎﻥ ﺳﻬﺎﻡ ﻭ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﻗﺮﺿﻪ ﺍﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺒﻼ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ .
ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺜﺎﻝ ﺍﮔﺮ ﻓﺮﺩﻱ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﺳﻬﻢ ﻳﺎ ﻭﺭﻗﻪ ﺍﻱ ﻗﺮﺿﻪ ﺍﻱ ﺭﺍﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻋﺮﺿﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﻱ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻪ ﻓﺮﻭﺵ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﺮﻭﺩ.ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻭﻗﺘﻲ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ , ﺳﻬﻢ ﻳﺎ ﻭﺭﻗﻪ ﻗﺮﺿﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺘﻲ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﻱ ﻛﻨﺪ, (ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﻲ ﻛﻪ ﺁﻥ ﺷﺮﻛﺖ ﺩﺭ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎﻱ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺳﻬﺎﻡ ﺑﺎﺷﺪ) ﻧﺎﭼﺎﺭ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺳﻬﺎﻡ ﺟﺪﻳﺪ ﺁﻥ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻤﺎﻧﺪ. دفعات انجام معامله در بازار ثانویه محدودیتی ندارد، این ویژگی بازار ثانویه است که موجب میشود تا نقدشوندگی ابزارهای مالی با جابجا شدن مالکیت آنها، قدرت بیشتری پیدا کند.
بازار ثانویه بر اساس اینکه چه نوع سهمی در چه محلی مبادله میشود، به چهار بازار تقسیم میگردد:
بازار اول: مربوط به معاملات سهام شرکتهای بورسی که در بورس انجام میشود.
بازار دوم: مربوط به معاملات سهام شرکتهای غیر بورسی که در فرابورس انجام میشود.
بازار سوم: مربوط به معاملات سهام شرکتهای بورسی که در فرابورس انجام میشود.
بازار چهارم: بازاری بدون کارگزار و معاملهگر و مربوط به معاملات خصوصی است که توسط شبکههای الکترونیکی و بین سرمایهگذاران نهادی و عادی صورت میگیرد. نهادها به منظور پرهیز از پرداخت هزینههای مربوط به کارگزاری، عموماً معاملات عمده و بلوک خود را در بازار چهارم انجام میدهند.
ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﺎ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﻨﺪﻩ , ﺳﻬﺎﻡ ﺭﺍ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭ ﻣﻲ ﻓﺮﻭﺷﺪ.
بازار ثانویه (Secondary market) چیست و چه معاملاتی در آن انجام می شود؟
بازار ثانویه بورس ایران ساز و کار بازار ثانویه در بورس یکی از مدرنترین بازارهای مالی در کشور ما است که ویژگیها و مزیتهای خاص خود را دارد. امکان حفظ ارزش پولی و کسب سودهای آنچنانی در مدت زمانی کوتاه این بازار را در حال حاضر تبدیل به یکی از جذابترین بازارهای مالی برای سرمایه گذاری نموده است. سرمایه گذاری در بورس برای هر شخص حقیقی و حقوقی با حداقل سرمایه امکان پذیر بوده و شما با داشتن مبلغی محدود می توانید در این بازار اقدام به خرید و فروش سهام سایر شرکت ها، اوراق قرضه دولتی، اوراقهای بهادار با پشتیبان طلا و یا مسکن و هر اوراق بهادار دیگری نمایید. البته برای ورود به این بازار حتما باید با مفاهیم و اصول آن نیز آشنا شده و با رعایت این اصول، پا در این بازار بگذارید.
بازار ثانویه (Secondary market) چیست و چه معاملاتی در آن انجام می شود؟
بازار ثانویه ( Secondary market )
بازار ثانویه یکی از اصطلاحات رایج و مهم در اقتصاد محسوب میشود. وجود بازار ثانویه مربوط به بازار خاصی نبوده و انواع بازارهای مالی و حتی سنتی نیز نمونه ای از این بازار را دارند. بازار ثانویه ارز و بازار ثانویه بورس از جمله مهم ترین بازارهای ثانویه در اقتصاد ایران هستند. بازار ثانویه بورس موضوعی که در این مقاله به آن می پردازیم، مهم ترین رکن این بازار برای کسانی که است که علاقه به کسب سود در بازار بورس را دارند.
این بازار بستر اصلی بورس ایران است که سهام داران خرد و کلان می توانند با ورود نقدینگی های خود به صورت مستقیم در آن اقدام به خرید و فروش سهام کنند. اما این موضوع که این بازار دقیقا چه ساز و کاری دارد و چه معاملاتی را می توان در آن انجام داد، موضوعی است که در ادامه قصد داریم به صورت مفصل به آن بپردازیم.
اطلاع از شرایط و ضوابط این بازار برای کسانی که به سهام داری و کسب سود در بازار بورس علاقه داشته و به دنبال آگاهی از قوانین این بازار هستند، کاملا ضروری است. کاربران برای ورود به بازار بورس و سرمایه گذاری در آن در قدم اول باید با این مفاهیم آشنا شده و تعریف دقیق و درست آن ها را بدانند. در ادامه برای آشنایی هر چه بیشتر با بازار ثانویه در بورس با ما همراه بمانید.
بازار ثانویه چیست؟
بازار ثانویه همانطور که از اسمش پیداست، بازاری برای داد و ستدهای دست دوم است. سهام هایی که در بازار اولیه و عرضه اولیه در بازار بورس توسط شرکت ها به فروش رسیده و در اختیار سهام داران قرار گرفته اند، در بازار ثانویه اجازه خرید و فروش پیدا می نمایند. اصلی ترین و مهم ترین جنس مورد معامله در این بازار، برگه های سهام شرکت ها است.
دارایی لازم برای خرید و فروش در این بازار نیز در بازار اولیه وارد بازار بورس شده است. البته در آینده امکان اضافه شدن به این دارایی ها از طرق مختلف وجود دارد. سهام شرکت هایی که در بازار بورس پذیرفته شده و پذیره نویسی آن ها صورت گرفته است، در نهایت بعد از عرضه اولیه در بازار ثانویه تحت داد و ستد قرار می گیرند و نوسانات و افزایش قیمت های این سهام ها نیز در این بازار به وقوع می پیوندد. (1) و (2)
اهمیت وجود بازار ثانویه حتی بالاتر و بیشتر از بازار اولیه است. هر چند همه چیز از بازار اولیه شروع می شود اما در صورت نبود بازار ثانویه، هیچ جذابیتی برای این سهام ها وجود نداشته و خریداران نیز تمایلی به آن ها نخواهند داشت. بازار ثانویه بورس ایران مکانی برای فروش اوراق قرضه و همه برگه های سهام هایی است که در بورس مورد معامله قرار می گیرند. تصور نمایید که شما به عنوان یک معامله گر در بازار اولیه اقدام به خرید سهام شرکتی کرده اید، در حال حاضر اگر قصد فروش سهام خود را داشته باشید، تنها بازار ثانویه است که می تواند این امکان را برای شما فراهم آورد؛ اهمیت بازار ثانویه نیز دقیقا در همین جا مشخص می شود. (3)
چگونه می توانیم وارد بازار ثانویه بورس شویم؟
بازار ثانویه بورس بستری مناسب برای سرمایه گذاری و سپرده گذاری افراد حقیقی و حقوقی است. در حال حاضر حداقل میزان پول لازم برای سرمایه گذاری در این بازار 500 هزار تومان است و هر کس با ورود چنین وجهی به این بازار، می تواند اقدام به خرید و فروش سهام شرکت های مختلف در آن نماید. امکانی که در هیچ بازاری به آن دسترسی نخواهید داشت و هیچ جایی هم برای سرمایه گذاری با این ارقام و اعداد در دسترس افراد قرار نمی گیرد.
برای ورود به این بازار شما بایست اقدام به دریافت کد سجام و کد بورسی از یکی از کارگزاری های مجاز تحت نظارت سازمان بورس ایران کنید. با دریافت این کد شما با ورود به پلتفرم های آنلاین و اینترنتی به سهام همه شرکت های فعال در بازار بورس ایران دسترسی خواهید داشت و می توانید سهام آن ها را خرید و فروش کنید.
شما در بازار ثانویه بورس ایران می توانید سهام ها را از سایر فروشندگان و یا از خود شرکت و سهام داران اصلی آن خرید نمایید. روند خرید و فروش سهام نیز در این بازار طبق قوانین و ضوابط سازمان بورس ایران تهیه و تنظیم شده و کاربران می توانند با استفاده از این قوانین با اطمینان کامل اقدام به ورد پول ها و نقدینگی های خود به این بازار نمایند.
کسب سود در بازار ثانویه
بازار ثانویه بورس ایران به صورت اخص برای کسب سود طراحی شده است. هر چند شرکت ها و کارخانه ها با ورود سهام های خود به این بازار در کسب و کار خود رونق ایجاد می نمایند اما در یک دید کلی این بازار هدفی جز ایجاد جذابیت های بالا برای سرمایه گذاری ندارد. مزیت های بالای بازار ثانویه نیز باعث شده است تا افراد با سرمایه های ریز و یا خیلی درشت، وارد این بازار شده و در آن به معامله بپردازند.
کسب سود در این بازار با خرید و فروش سهام از دو طریق امکان پذیر است. در وهله اول شما با خرید سهام شرکت های بورسی عضوی از این شرکت ها شده و در درآمدهای آن سهیم خواهید بود. از این رو در مواقع تقسیم سالیانه سود شما نیز به عنوان یک سهام دارد سود خود را کسب خواهید کرد. (2)
دومین و اصلی ساز و کار بازار ثانویه در بورس ترین روش کسب سود در بازار ثانویه بورس، خرید سهام با قیمت پایین و فروش آن در قیمت های بالاتر است. در این روش شما با تشخیص سهام هایی که مستعد رشد در آینده هستند و خرید آن ها، در آینده با رشد قیمتی می توانید در قیمت های بالاتر سهام خریداری شده خود را به فروش برسانید.
در حال حاضر افراد با سرمایه های میلیاردی در ایران در حال فعالیت و سهام داری در بورس هستند و از این طریق، سرمایه های خود را در طول یک سال چند برابر می نمایند. این بازار در حال حاضر با محدودیت نوسان 5 درصدی در طول یک روز رفتار نموده و قیمت هر سهم نسبت به قیمت دیروز آن می تواند تا 5 درصد رشد داشته باشد. (3)
ساز و کار بازار ثانویه در بورس
احتمالا شما با واژه حباب در بازارهای مختلف اعم از طلا، سکه، مسکن و یا هر بازار دیگری آشنایی دارید. در بازار بورس نیز این اصطلاح بسیار رواج دارد. افزایش قیمت های بی رویه سهم ها در این بازار با عنوان حباب ذکر می شود. اگر تعریف درستی از حباب داشته باشید، به راحتی می توانید آن را از ساز و کار اصلی بازار بورس تشخیص دهید.
قیمت ها در این بازار بر اساس میزان عرضه و تقاضای واقعی کاربران نوسان می کنند. به این معنی که در صورت افزایش عرضه یک سهم امکان افول قیمت آن وجود دارد و در صورت افزایش میزان تقاضا برای آن قیمت سهام ها کاهش پیدا می کند. اصلی ترین ساز و کار قیمت گذاری در بازار ثانویه ایران به همین منوال است.
حباب اما تعریف دیگری دارد. گاها سرمایه گذارانی فرصت طلب ساز و کار بازار ثانویه در بورس با ورود پول های درشت به یک سهم در یک مدت کوتاه و بالا بردن میزان تقاضای غیر واقعی برای آن با ترفندهایی خاص، اقدام به افزایش قیمت سهم نموده و سایر سرمایه گذاران خرد را نیز به این سمت می کشانند. از این طریق قیمت سهم وارد اعداد غیر واقعی و غیر منطقی شده و اصطلاحا به این وضعیت از آن سهم، حباب گفته می شود.
برخلاف بازارهای معمولی و سنتی که حباب ها می تواند ناشی از حرکات افراد در طولانی مدت بوده و یا ایجاد حباب در آن ها راحت باشد، در بازار بورس حباب سازی خیلی دوام نداشته و افزایش قیمت در این بازار معمولا بر اساس ساز و کار واقعی یعنی میزان عرضه و تقاضا صورت می پذیرد. (2) و (3)
بازار ثانویه چیست و چه تفاوتی با بازار اولیه دارد؟
بازار سرمایه یک سیستم مالی است که در آن شرکتها میتوانند با انتشار سهام، اوراق قرضه و غیره سرمایه مورد نیاز برای گسترش فعالیتهای خود را جمعآوری کنند.
بازار اولیه جایی است که در آن اوراق بهادار شرکتها یا دولت برای اولین بار ایجاد و عرضه میشود.
در حالی که بازار ثانویه، بازاری است که در آن اوراق بهاداری که قبلاً در بازار اولیه منتشر شدهاند، مورد معامله قرار میگیرند.
بنابراین، هر دو بازار اولیه و ثانویه بخشی از بازارهای مالی هستند. در این مقاله از بورسینس قصد داریم شما را با مفاهیم بازار ثانویه و اولیه و ویژگیهای هر یک از آنها آشنا کنیم.
پیش از ورود به بحث، ابتدا باید با موضوع بازار اولیه آشنا شویم. در ادامه با ساختار بازار اولیه، ویژگیهای آن و مزایا و معایب این بازار آشنا خواهیم شد. سپس به سراغ موضوع اصلی این مقاله، یعنی بازار ثانویه، میرویم.
بازار اولیه چیست؟
بازار اولیه (Primary Market) محل فعالیت شرکتهایی است که سهام خود را برای اولین بار در برای فروش عرضه میکنند.
شرکتهایی به تازگی وارد بورس شده و میخواهند برای تأمین سرمایه مورد نیاز فعالیتهایشان بخشی از سهامشان را به فروش برسانند.
فروش سهام در بازار اولیه از طریق پذیرهنویسی انجام میشود. در واقع، یک بانک یا موسسه مجازی به نمایندگی از شرکت اقدام به پذیرهنویسی اوراق بهادار میکند.
سهام شرکتها و اوراق بهادار دولت برای اولین بار در بازار اولیه عرضه میشوند.
در بازار اولیه فروشنده همان شرکتی است که سهام را برای فروش عرضه کرده است، یعنی خریدار، سهام را مستقیماً از شرکت دارنده سهام یا نماینده مجاز آن خریداری میکند.
سازمانهای فعال در بازار اولیه به ساختار مالی بازار بورس تسلط کافی دارند و میدانند چه مقداری از سهام را به چه قیمتی بفروشند. علاوه بر این، شرکتها با ورود به بازار اولیه مطمئن هستند که بخش مشخصی از سهام آنها با قیمت ثابت به فروش میرسد و از تأمین شدن سرمایه مورد نیازشان مطمئن هستند.
به دلیل نبود واسطه میان خریدار و فروشنده در بازار اولیه، قیمت سهام در این بازار کمتر است. بازار اولیه محل مناسبی برای شرکتهای تازه وارد به بورس که اغلب نمیدانند چگونه باید فعالیت خود را در بازار آغاز کرده و سرمایه لازم خود را تأمین کنند.
بازار اولیه بورس چه مزایا و معایبی دارد؟
مزایای بازار اولیه شامل موارد زیر است:
- انتشار اوراق بهادار مستقیماً توسط شرکت صادرکننده صورت میگیرد.
- به رشد سرمایه شرکت کمک میکند.
- به سرمایهگذاران این امکان را میدهد که پول خود را سرمایهگذاری کنند.
- امکان جذب سرمایه لازم برای اهداف تجاری در بازار اولیه وجود دارد.
- دولت میتواند با فروش اوراق خود در این بازار، سرمایه مورد نیازش را جمعآوری کند.
- بازار اولیه به کنترل نقدینگی زیاد در چرخه اقتصاد کمک میکند.
- امکان فعالیت مستقیم سرمایهگذاران خارجی را فراهم میکند.
با این حال، بازار اولیه بورس معایبی هم دارد که برخی از آنها عبارتاند از:
- پروژههای تحقیقاتی اولیه ممکن است بسیار پرهزینه باشند.
- تحقیقات اولیه یک فرایند وقتگیر و نیازمند بررسیهای جزئی هستند.
در ادامه با معنی و ساختار بازار ثانویه، ویژگیها و دلایل اهمیت آن و نحوه قیمتگذاری سهام در آن آشنا خواهید شد. در پایان برخی از تفاوتهای بازار ثانویه و اولیه را ذکر کردهایم.
بازار ثانویه چیست؟
همانطور که در بالا گفته شد، سهام شرکتها ابتدا در بازار اولیه مورد معامله قرار میگیرند (مرحله پذیرهنویسی)، سپس برای انجام معاملههای بعدی و مجدد، به بازار دیگری نیاز است که بازار ثانویه (secondary market) نام دارد.
تصور کنید شما سهمی را در مرحله پذیرهنویسی -بازار اولیه- خریدهاید و حالا میخواهید آن را به سرمایهگذاران دیگر بفروشید؛ برای این کار باید به بازار ثانویه مراجعه کنید و سهمتان را برای فروش عرضه کنید.
معاملهگران میتوانند سهام عرضه شده شرکتها را در بازار ثانویه با یکدیگر معامله کنند.
به عبارت دیگر، بازار ثانویه محلی است که سرمایهگذاران، اوراق بهادار را به جای شرکت صادر کننده یا نماینده آن از سرمایهگذاران دیگر خریداری میکنند. با توجه به حضور خریداران و فروشندگان بیشتر، حجم معاملات در این بازار بسیار بیشتر از بازار اولیه است و این یکی از تفاوتهای عمده بین این دو بازار است.
سرمایهگذاران در بازار ثانویه میتوانند سهام خود را بخرند یا بفروشند، سود کسب کنند یا از ضرر بیشتر در آینده جلوگیری کند. بازارهای جهانی مثل بورس اوراق بهادار نیویورک (NYSE)، نزدک (NASDAQ) و بازار بورس تهران نمونههایی از بازارهای ثانویه هستند.
یکی از دلایل اصلی شکلگیری بازارهای ثانویه، قابلیت نقد شوندگی و معاملات همیشگی اوراق و سهام شرکتها است.
بازار ثانویه بر اساس اینکه چه نوع سهمی در چه محلی مبادله میشود، به چهار بازار تقسیم میشود:
- بازار اول: مربوط به معاملات سهام شرکتهای بورسی که در بورس انجام میشود.
- بازار دوم: مربوط به معاملات سهام شرکتهای غیر بورسی که در فرابورس انجام میشود.
- بازار سوم: مربوط به معاملات سهام شرکتهای بورسی که در فرابورس انجام میشود.
- بازار چهارم: بازاری بدون کارگزار و معاملهگر و مربوط به معاملات خصوصی است که توسط شبکههای الکترونیکی و بین سرمایهگذاران نهادی و عادی صورت میگیرد. نهادها به منظور پرهیز از پرداخت هزینههای مربوط به کارگزاری، عموماً معاملات عمده و بلوکی خود را در بازار چهارم انجام میدهند.
ویژگیهای بازار ثانویه
بازار سرمایه ویژگیهای جذابی هم برای شرکتها و هم برای سرمایهگذاران دارد.
همانطور که گفته شد، حجم معاملات در این بازار بسیار زیاد و در نتیجه کارمزد انجام معامله در آن کمتر است. یکی از ویژگیهای مفید بازار ثانویه وجود نقدینگی قابل قبول برای سرمایهگذاران است.
هر فروشندهای که نیاز به پول نقد داشته باشد، میتواند اوراق بهادار خود را برای فروش به طیف گستردهای از خریداران حاضر در بازار عرضه کرده و سهام خود را در مدت کوتاهی به فروش برساند. بدیهی است که خرید کردن در این بازار هم به سادگی انجام میشود زیرا معمولاً همیشه گروهی حاضر به فروش سهام خود هستند.
مهمترین مزیت بازار ثانویه حجم بالای معاملات انجام شده در آن است.
همچنین، در این بازار هرگونه اخبار یا اطلاعات جدید که در رابطه با شرکت منتشر میشود به سرعت در قیمت سهام آن تأثیر میگذارد، در نتیجه نوسانات قیمت سهام فرصت مناسبی برای کسب سود از بازار فراهم میکند.
سازوکار اصلی دخیل در تعیین قیمت سهام در بازار ثانویه، همچون سایر بازارهای مالی، عرضه و تقاضای موجود از سوی خریداران و فروشندگان است که به کشف قیمت در این بازار کمک میکند.
به ویژه در اقتصادهای تورمزدهای مثل ایران، بازار ثانویه و اوراق بهادار جایگزین مناسبی برای پسانداز به شمار میروند. سرمایهگذاران با خرید ساز و کار بازار ثانویه در بورس سهام میتوانند تا حدودی از سرمایه خود در مقابل کاهش ارزش پول کشور محافظت کنند.
دولت مقررات سختگیرانهای بر بازارهای ثانویه اعمال میکند. چون منبع اصلی شکلگیری سرمایه و نقدینگی برای شرکتها و سرمایهگذاران به حساب میآیند و این مقررات در سطح بالا، ایمنی پول سرمایهگذاران را تضمین میکند.
دلایل اهمیت بازار ثانویه
در این بازار به دلیل حجم بالای نقدینگی، ریسک سرمایهگذاری کم است.
به این معنی که شما به عنوان سرمایهگذار میتوانید سهامتان را در کمترین زمان ممکن در بازار بورس اوراق بهادار بفروشید و از آنجا که آن را به قیمت فعلی بازار به فروش میرسانید، احتمال ریسک و ضرر کردن بسیار کمتر خواهد بود. در نتیجه، بازار ثانویه بهترین فرصت خروج برای سرمایهگذارانی است که سهام خود را در مرحله پذیرهنویسی یا عرضه اولیه (IPO) خریدهاند.
یکی دیگر از دلایل اهمیت بازار ثانویه نیاز به وجود بازارهای خصوصی است؛ بدون وجود بازار ثانویه، بازار خصوصی هم وجود نخواهد داشت.
اهمیت این موضوع زمانی بیشتر روشن میشود که بدانید امکان برگزاری عرضه عمومی برای شرکتهای نوپا و استارتآپی به منظور تأمین منابع مالی وجود ندارد و بازار ثانویه شرایط را برای آنها سادهتر کرده است؛ چنین شرکتهایی میتوانند به لطف این بازار، سهام خود را در فرابورس و از طریق شبکه معاملهگران به فروش برسانند. در این حالت، فرآیند خرید و فروش سهام به صورت خصوصی باقی میماند.
رشد اقتصادی کشور یکی دیگر از فواید بازار ثانویه است. در واقع این بازار نقش بهسزایی در شکوفایی اقتصادی سهامداران و در نتیجه اقتصاد کلی کشور دارد. بازار اولیه به دلیل شرایط خاص خود دارای محدودیتهای زیادی است. اما در بازار ثانویه آزادی عمل بیشتری وجود دارد و هر کسی میتواند آزادنه اقدام به سرمایهگذاری در سهام شرکتهای مختلف و خرید و فروش آنها بکند.
نحوه قیمتگذاری سهام در بازار ثانویه
قیمت سهام در بازار ثانویه بر اساس شرایط بازار بورس و فعالیتهای شرکت تعیین میشود. در مواردی ممکن است وضعیت کلی اقتصادی و سیاسی کشور بر روی قیمت سهام همه شرکتهای حاضر در بازار بورس تأثیر بگذارد و باعث افزایش یا کاهش ناگهانی آن شود.
البته چنین حالتی، به ویژه در کشورهای دارای ثبات بیشتر، معمولاً کمتر رخ میدهد و تنها در شرایط خاص اقتصادی به وجود میآید. در حالت عادی، قیمت سهام در بازار ثانویه بر اساس فعالیتهای خود شرکت و میزان عرضه و تقاضا برای آن تعیین میشود.
قیمت سهام در این بازار به صورت روزانه و حتی ساعتی در نوسان است و این به معنای وجود فرصتهای متعدد برای کسب سود از بازار است. ناگفته نماند که برای کسب سود در این بازار و جلوگیری از ضرر، باید قیمتها را به صورت مداوم زیر نظر داشته باشید یا این کار را به شخصی کاردان و آگاه بسپارید.
میزان عرضه و تقاضا را میتوان از مهمترین عوامل موثر بر قیمت سهام در بازار ثانویه دانست.
تفاوت بازار اولیه و ثانویه
- در بازار اولیه، درآمد حاصل از فروش سهام به شرکت منتشر کننده اوراق تعلق میگیرد. اما در بازار ثانویه، این درآمدها متعلق به سرمایهگذاری است که اوراق را میفروشد.
- معمولاً سرمایهگذاران خرد در بازار اولیه اوراق بهادار را خریداری نمیکنند. چون شرکت صادرکننده اوراق خود را به صورت عمده به فروش میگذارد و برای خرید آن به سرمایههای هنگفت نیاز است. اما در بازار ثانویه، سرمایهگذاران میتوانند با هر سرمایهای اقدام به خرید هر تعداد سهام کنند. ساز و کار بازار ثانویه در بورس
- در بازار اولیه فروش اوراق از طریق بانک سرمایهگذاری انجام میشود اما در بازار ثانویه، سرمایهگذاران معاملات خود را از طریق کارگزار انجام میدهند.
- در بازار اولیه، سرمایهگذاران سهام را به طور مستقیم از خود شرکت خریداری میکنند. اما در بازار ثانویه، سرمایهگذاران سهام و سایر اوراق بهادار را از سایر سرمایهگذاران دست چندم خریداری میکنند.
- در بازار اولیه، شرکتها برای اولین بار سهام خود را از طریق عرضه عمومی میفروشند. اما در بازار ثانویه، سرمایهگذاران سهامی که قبلاً معامله شده است را از طریق بورس اوراق بهادار خریداری میکنند.
- در بازار اولیه، سهام به قیمت اسمی به فروش میرسد و معمولاً دچار نوسان نمیشود. اما در بازار ثانویه قیمت سهام تابعی از مکانیسم عرضه و تقاضا است و ممکن است به طور روزانه تغییر کند.
نتیجهگیری
هر دو بازار اولیه و ثانویه نقش مهمی در به حرکت درآوردن پساندازهای مردم برای رشد اقتصاد دارند. سرمایهگذار می تواند از هر دو بازار سود ببرد.
با این حال، هر دو بازار ریسکهای خاص خود را به همراه دارند. بنابراین، به عنوان سرمایهگذار باید تفاوتها و سازوکارهای بازار اولیه و ثانویه را به خوبی درک کنید و قبل از ورود به این بازارها با افراد متخصص و کاردان مشورت کنید.
قصد شروع سرمایهگذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاریها انجام دهید:
برای سرمایهگذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه میشود:
منظور از بازار اولیه و بازار ثانویه چیست؟
در معمولترین تقسیمبندی، بازار سرمایه به دو بازار اولیه و بازار ثانویه تقسیم میشود.
بازار اولیه
بازار اولیه(primary market) زمانی شکل میگیرد که دارایی برای بار اول مورد معامله قرار میگیرد؛ بهعبارتدیگر بازاری که در آن اوراق بهادار شرکتها برای اولین بار عرضه و فروخته میشود، بازار اولیه نام دارد. در این بازار شرکتها بهطور مستقیم سرمایه مورد نیاز خود را از طریق فروش سهام به مردم تأمین میکنند که این کار در قالب پذیرهنویسی صورت میگیرد. پذیرهنویسی از طریق بانکی که نماینده شرکت است یا سایر مؤسسات مجاز صورت میپذیرد. در این بازار فروشنده اوراق همیشه خود شرکتی است که سهامش در حال عرضه است.
بازار ثانویه
داراییهایی که ابتدا در بازار اولیه مورد معامله قرارگرفته است(مرحله پذیرهنویسی)، برای معاملههای بعدی و مجدد، نیاز به بازار ثانویه(secondary market) دارد؛ مثلاً اگر فردی که سهام شرکتی را در مرحله پذیرهنویسی خریداری کرده و حال قصد فروش این سهم به سایر سرمایهگذاران بازار را دارد، باید به بازار ثانویه مراجعه کرده و اقدام به فروش سهم خود کند. پس میتوان گفت که تمام معاملات سهام در بازار بورس، جزء معاملات بازار ثانویه هستند و در این بازار، اوراق بهادار میان سرمایهگذاران معامله میشود و شرکت در آن نقشی ندارد.
وجود این بازار بسیار ضروری است، زیرا که قابلیت نقد شوندگی و معامله مستمر اوراق را پدید میآورد و شرکتهای بورسی ترسی از سررسید قرارداد ندارند که فرضا سرمایهگذار در سرسید کل پولش را تقاضا کرده و به شرکت فشار وارد کند و به موهبت وجود بازار ثانویه، میتواند بهطور نامحدود با پول سرمایهگذاران فعالیت کند و حتی افزایش سرمایه و جذب سرمایه جدید انجام دهد. بهعبارتدیگر، در بازار سرمایه اگر سهامداری بخواهد از بازار خارج شود و اصل سرمایهاش را بگیرد، باید سهامش را به سرمایهگذاران دیگر بازار بفروشد و نمیتواند مستقیماً به شرکت مراجعه کرده و آنها را تحت فشار قرار دهد.
بازار ثانویه در بورس چیست؟
ساعد نیوز: بازار ثانویه بازاری است که سرمایه گذاران، اوراق بهادار یا سایر دارایی های مالی را به جای اینکه خودشان به طور مستقیم از شرکت های ناشر خریداری کنند، از سایر سرمایه گذارانی که قبلاً آنها را خریدهاند و حالا قصد فروششان را دارند، میخرند. بازارهای بورس، نظیر بورس اوراق بهادار تهران بازار ثانویه هستند.
بازار ثانویه بازاری است که سرمایه گذاران، اوراق بهادار یا سایر دارایی های مالی را به جای اینکه خودشان به طور مستقیم از شرکت های ناشر خریداری کنند، از سایر سرمایه گذارانی که قبلاً آن ها را خریده اند و حالا قصد فروششان را دارند، می خرند. بازارهای بورس، نظیر بورس اوراق بهادار تهران بازار ثانویه هستند.در اقتصادهای توسعه یافته برای سایر انواع اوراق بهادار نیز بازار ثانویه ای موجود است، برای مثال وقتی که صندوق های سرمایه گذاری، بانک های سرمایه گذاری یا نهادهای بزرگ پولی و مالی وام های کلانی از وام دهندگان بزرگ خریداری می کنند. در هر معامله ای که در بازارهای ثانویه انجام می شود، پول نقد به جای اینکه مستقیم به حساب یک شرکت یا نهاد برود، به جیب سرمایه گذاران ریخته خواهد شد.
شرکت هایی که سهام آن ها به تازگی عرضه عمومی اولیه شده است، وقتی به عنوان یک معامله در بازار اولیه در نظر گرفته می شود که سهام عرضه شده برای نخستین بار توسط سرمایه گذاران به صورت مستقیم از شرکت تأمین سرمایه ای که وظیفه پذیره نویسی سهام را به عهده دارد، خریداری شود؛ بعدازآن هر سهمی در بازار ثانویه، بین سرمایه گذاران معامله خواهد شد. در بازار اولیه، اغلب قیمت ها از پیش تعیین شده اند، درحالی که در بازار ثانویه فقط عوامل پایه ای اقتصادی مثل عرضه و تقاضا قیمت اوراق را تعیین می کنند.معادل انگلیسی بازار ثانویه عبارت است از:
قیمت گذاری بازار ثانویه
قیمت های اولیه بازار اغلب از قبل تعیین شده است، در حالی که قیمت ها در بازار ثانویه توسط نیروهای اصلی عرضه و تقاضا تعیین می شود. اگر اکثر سرمایه گذاران بر این باورند که سهام افزایش می یابد و برای خرید آن عجله می کنند، قیمت سهام بطور معمول افزایش می یابد. اگر شرکتی طرفداران سرمایه گذاران را از دست بدهد یا نتواند درآمد کافی کسب کند، قیمت سهام آن با کاهش تقاضا برای آن کاهش می یابد.
ساختار بازار ثانویه به چه شکلی است؟
ﺑﻮﺭﺱ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻬﺎﺩ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﺮﺍی ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ سهام و ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ. بازار ثانویه مکانی است که در آن ابزارهای مالی که قبلا منتشر شده اند، مانند اوراق قرضه و سهام، مورد خرید و فروش قرار می گیرند. مثلا اگر فردی سهام یک شرکت را در مرحله پذیره نویسی خریداری کرده است و اکنون قصد فروش آن سهم به سایر سرمایه گذاران بازار را دارد باید برای فروش سهم خود به بازار ثانویه مراجعه کند. در واقع این بازار، محلی است که سرمایه گذاران، اوراق بهادار را به جای شرکت صادر کننده از دیگر سرمایه گذاران خریداری می کنند. حجم معاملات در بازار ثانویه، نسبت به بازارهای اولیه بسیار بیشتر است. این بازار با هدف امکان سازی معامله اوراق منتشر شده در بازار اولیه و افزایش قابلیت نقد شوندگی آنها ایجاد شده است. بازار ثانویه برای شرکت ها نقطه ای استراتژیک به شمار می رود که از مسیر آن می توانند روی معامله ها نظارت و کنترل داشته باشند و به تصمیم های مدیریتی خود جهت دهند.
برای درک بهتر ساختار بازار اولیه و ثانویه تصویر بالا را ملاحظه کنید. در ابتدا، شرکت ها سهام و اوراق بهادار خود را اولین بار برای سرمایه گذاران منتشر می کنند که در اصطلاح مالی، آن را IPO (عرضه عمومی اولیه) می نامند. پس از ورود این شرکت ها در لیست بورس اوراق بهادار یعنی پس از پذیرش در بورس، سرمایه گذاران به بازار ثانویه می روند و سهام خود را به سرمایه گذاران دیگر می فروشند. سرمایه گذاران در بازار ثانویه می توانند سهام خود را بخرند یا بفروشند، سود کسب کنند یا از ضرر بیشتر در آینده جلوگیری نمایند. بازارهای جهانی مانند بورس اوراق بهادار نیویورک NYSE و نزدک (NASDAQ) نمونه هایی از بازارهای ثانویه هستند.
- هزینه معامله کمتر به دلیل حجم بالای معامله ها
- برای سرمایه گذاران نقدینگی به همراه می آورد. هر فروشنده ای که نیاز به پول نقد داشته باشد، می تواند به دلیل حضور تعداد زیادی از خریداران در این بازار، اوراق بهادار خود را به راحتی به فروش برساند.
- در بازار ثانویه، هرگونه اخبار یا اطلاعات جدید در رابطه با شرکت به سرعت در قیمت سهام آن منعکس می شود.
- عرضه و تقاضای موجود در اقتصاد به کشف قیمت در این بازار کمک می کند.
- جایگزینی برای پس انداز است.
- بازارهای ثانویه با مقررات سنگینی از جانب دولت روبرو هستند. چون منبع اصلی شکل گیری سرمایه و نقدینگی برای شرکت ها و سرمایه گذاران به حساب می آیند و این مقررات در سطح بالا، ایمنی پول سرمایه گذاران را تضمین می کند.
چرا بازار ثانویه مهم است؟
مسیر خروج عالی برای سرمایه گذاران IPO
به دلیل بالا بودن نقدینگی در بازار ثانویه، صرف ریسک آن به مراتب کمتر است. شما به عنوان یک سرمایه گذار می توانید سهام خود را با بیشترین سرعت ممکن در بازار بورس اوراق بهادار بفروشید و چون این کار را به قیمت فعلی بازار انجام می دهید، ریسک درک شده تان بسیار کمتر خواهد بود. چنین بازاری صرف ریسک را از طریق نقدینگی اش کاهش می دهد؛ یعنی ارزش دارایی های مالی معامله شده افزایش می یابند. در نتیجه، بازار ثانویه برای سرمایه گذاران IPO بهترین استراتژی خروج است.
آزادی جهت خرید و فروش
بازار ثانویه مکانی سازمان یافته است که در آن خریداران و فروشندگان می توانند در کنار هم به خرید و فروش سهام بپردازند و دیگر نیازی به نگرانی در خصوص هرگونه کلاه برداری وجود ندارد.
امکان خرید و فروش بیشتر
اگر چنین بازاری وجود نداشته باشد چه اتفاقی خواهد افتاد؟ مثلا تصور کنید افرادی که می خواهند از بازار اولیه خانه بخرند، این کار را از ترس اینکه فرصتی برای فروش خانه های جدید شان در بازار پیدا نکنند، انجام ندهند. این استدلال در مورد سهام نیز صادق است. از آنجایی که در خصوص سهام و اوراق قراضه، بازاری به نام بازار ثانویه وجود دارد (بورس اوراق بهادار)، مردم دیگر نگران فروش سهامشان در آینده و نگهداری دائم آن نیستند. بنابراین سهام خود را بدون هیچ گونه نگرانی از بازار اولیه خریداری می کنند. در واقع بدون وجود این بازار، فرصت خرید یا فروش بیشتر نیز وجود ندارد.
بازارهای خصوصی
برای شرکت های نوپا و کوچک، همیشه عرضه عمومی جهت تامین منابع مالی امکان پذیر نیست و وجود چنین بازاری شرایط را برای آنها آسان تر کرده است. علاوه بر این، در حال حاضر شرایط بسیاری برای کسب مجوز IPO وجود دارد. این گونه شرکت ها دیگر نگران تامین منابع مالی شان نیستند، زیرا با وجود بازار ثانویه می توانند سهام خود را در فرابورس و از طریق شبکه معامله گران ساز و کار بازار ثانویه در بورس بفروشند. این در حالی است که همه چیز کاملا خصوصی باقی می ماند. بدون وجود بازار ثانویه، بازار خصوصی نیز وجود نخواهد داشت.
کمک به رشد اقتصادی
در بازار اولیه، آزادی محدود است. اما در بازار ثانویه این گونه نیست و می توانید انتخاب کنید که در کدام سهام سرمایه گذاری و کدام سهام را رها کنید. چون در چنین وضعیتی، رشد اقتصادی بیشتری برای سرمایه گذار ایجاد می شود که در نهایت به رشد کلی اقتصاد نیز کمک خواهد شد. بنابراین بازار ثانویه به عنوان یک کل، به ایجاد پیشنهادهای سرمایه گذاری هرچه پربازده تر و رونق و رشد اقتصادی کمک می کند.
مکانی عالی برای نظارت و کنترل ساز و کار بازار ثانویه در بورس شرکت ها
بازار ثانویه، به شرکت هایی که در بورس اوراق بهادار پذیرفته نشده اند اجازه معامله نمی دهد و برای شرکت هایی که پذیرفته شده اند نیز فرصتی را فراهم می کند تا از این بازار سود کسب کنند. این بازار به عنوان واسطه ای عمل می کند که به شرکت ها در رابطه با تقاضای سهامشان در بازار و همچنین هر حرکت نزولی یا صعودی، اطلاعات ارائه می دهد. در نتیجه، وجود بازار ثانویه به شرکت ها این امکان را می دهد تا به سرعت اقدام کنند و اگر مشکلی پیش بیاید می توانند بدون تأخیر در جمع آوری اطلاعات، کارهای لازم را برای بهبود وضعیتشان انجام دهند.
دیدگاه شما