تفاوت بورس کالا با فرابورس

تفاوت‌ها و شباهت‌های قراردادهای فوروارد و سلف

در گزارش حاضر تلاش خواهد شد تا به تفاوت‌ها و شباهت‌های موجود میان قرارداد فوروارد و قرارداد سلفی که در آیین‌نامه معاملات شرکت بورس کالای ایران تعریف شده است، پرداخته شود. برای این منظور ابتدا قرارداد فوروارد و ویژگی‌های خاص آن معرفی خواهد شد و در ادامه تعریف اسلامی قرارداد سلف در کنار تعریف آن در آیین‌نامه معاملات بورس کالای ایران بیان خواهد شد. در انتها نیز به بیان تفاوت‌ها و شباهت‌های موجود بین قرارداد فوروارد و قرارداد سلفی که در بورس کالای ایران قابل معامله است، پرداخته خواهد شد.

قرارداد فوروارد

در قراردادهای فوروارد دو طرف مبادله در زمان حال از طریق مذاکره در مورد قیمت و زمان تحویل کالا در آینده توافق می‌نمایند . یعنی فروشنده تعهد می‌کند محصول خود را در آینده با قیمت توافقی زمان انعقاد قرارداد، تحویل دهد و خریدار (واسطه‌گر) نیز به پرداخت وجه کالا در زمان تحویل کالا با قیمت توافق شده در زمان انعقاد قرارداد متعهد می‌شود. اما برخلاف قراردادهای آتی ، مکانیزمی نظیر سپرده‌ی اولیه و تسویه روزانه برای الزام طرفین به ایفای تعهدات‌شان وجود ندارد که همین مساله مشکل اصلی قراردادهای فوروارد به شمار می‌رود. یعنی، این امکان وجود دارد که هر کدام از طرفین قرارداد، مفاد قرارداد را اجرا نکنند. به عنوان مثال اگر فروشنده به هنگام سررسید مشاهده کند که قیمت کالایی که به مبلغ مورد توافق در زمان انعقاد قرارداد فروخته است هم اکنون در بازار به میزان زیادی افزایش یافته و می‌تواند کالایش را به قیمتی بالاتر به فرد دیگری بفروشد، ممکن است به تعهدات خود عمل نکند. لذا قراردادهای فوروارد در عمل از ضمانت اجرایی کافی برخوردار نیستند و وجود ریسک نکول باعث ایجاد تفاوت بین قیمت قرارداد فوروارد و آتی می‌شود و به عبارت دیگر اگر ریسک نکول در قرارداد فوروارد از بین برود قیمت قرارداد فوروارد و آتی برابر خواهند شد. البته طرفین مجازند برای کاهش ریسک نکول، در متن قرارداد تعهد نمایند در صورتی که تفاوت بین قیمت نقدی کالای معامله شده با قیمت توافق شده در قرارداد بیش از یک مقدار مشخص باشد، یکی از طرفین قرارداد که انگیزه نکول دارد مبلغ مشخصی را به عنوان ضمانت به طرف مقابل پرداخت نماید.

قراردادهای فوروارد در بازارهای فرابورس ( OTC ) معامله می‌شوند . بازارهای فرابورس ( OTC ) برخلاف بورس‌ها ، از نظر فیزیکی مکان معینی ندارند. این بازارها به صورت شبکه‌ای مبتنی بر ارتباطات تلفنی و رایانه‌ای هستند که معامله‌گرانی را به همدیگر مرتبط می‌سازند که نمی‌توانند به طور حضوری با هم ارتباط برقرار کنند. در بازار فرابورس ( OTC )، بیشتر معاملات بین موسسات مالی و یا بین یک موسسه مالی و شرکت مشتری آن، صورت می‌گیرد. معمولاً، مکالمات در بازارهای فرابورس ضبط می‌شوند و در دعاوی حقوقی یا در موارد اختلاف‌برانگیز بین معامله‌کنندگان، مورد استناد قرار می‌گیرند. شرایط قرارداد فوروارد را بورس تعیین نمی‌کند و معامله‌گران به راحتی می‌توانند در گفتگوی مستقیم با یکدیگر و در راستای رفع نیازهای خود به راه‌حل‌های بهینه برسند.

قرارداد سلف

قرارداد سلف یکی از انواع قراردادهای اسلامی است که تعریف فقهی آن به روایت دکتر حجت‌الاسلام سید عباس موسویان که در سمینار ابزارهای مالی اسلامی مطرح گردید، عبارت است از :

"اگر در قرارداد بيع براي تحويل مبيع مدت تعيين شود معامله را بيع سلف يا سلم مي‏گويند و در آن شرايطي معتبر است:

1. جنس و اوصاف مبيع بايد به گونه ‏اي توصيف شود که جهالت برطرف شود.

2. مقدار مبيع از جهت وزن، پيمانه، عدد و . معين باشد.

3. سررسيد تحويل مبيع مشخص و مضبوط باشد.

4. مشتري قبل از ترک مجلس کل ثمن را بپردازد.

5. مکان تحويل مبيع را معين کنند.

6. کالاي خريداري شده را، قبل از سررسيد، نمي‏توان فروخت، نه به خود فروشنده و نه به غير او، بعد از سررسيد فروش آن جايز است، به جنس ثمن اول باشد يا به غير آن، مساوي ثمن اول باشد يا نباشد، مادامي که مستلزم رباي معاملي نشود.

7. درسررسيد اگر بايع به دلايلي چون نبودن کالا، نتواند مبيع را تحويل دهد، خريدار مخير است که معامله را فسخ کرده ثمن را پس بگيرد يا منتظر باشد تا بايع متمکن از پرداخت شود، خريدار نمي‏تواند بايع را ملزم به پرداخت قيمت کالا در سررسيد نمايد."

اما در بند 14 ماده 1 آیین‌نامه معاملات بورس کالای ایران قرارداد سلف به صورت زیر تعریف شده است :

"قرارداد سلف: قراردادي است كه براي خريد يا فروش يك فلز و تحويل در زمان مشخص در آينده و با قيمت معين منعقد مي‌شود و تمام بهاي آن، هنگام معامله پرداخت مي‌گردد. اين نوع قراردادها تا رسيدن موعد تحويل فلز، قابل معامله مجدد در بورس کالا نمي‌باشند."

تفاوت بورس کالا با فرابورس وجوه اشتراک قرارداد فوروارد و قرارداد سلف

وجوه اشتراک قرارداد فوروارد با قرارداد سلفی که در آیین‌نامه معاملات بورس کالای ایران تعریف شده است عبارتند از:

1. هر دو نوع قرارداد فوروارد و سلف توافق‌نامه‌ای برای خرید یا فروش دارایی در زمان معین در آینده و با قیمت مشخص هستند،

2. در هر دو قرارداد فوروارد و سلف پرداخت مبلغ قرارداد توسط خریدار یک‌بار انجام می‌شود،

3. در هر دو قرارداد فوروارد و سلف استاندارد خاصی برای موعد تحویل کالا وجود ندارد،

4. اکثر قراردادهای فوروارد و سلف به تحویل فیزیکی منجر می‌شوند.

وجوه افتراق بین قرارداد فوروارد و قرارداد سلف

وجوه افتراق بین قرارداد فوروارد و قرارداد سلفی که در آیین‌نامه معاملات بورس کالای ایران تعریف شده است عبارتند از:

1. قرارداد فوروارد در بازارهای فرابورس ( OTC ) انجام می‌شود در حالی که قرارداد سلف در رینگ معاملاتی بورس کالای ایران معامله می‌شود.

2. در قرارداد فوروارد دو طرف در یک چانه‌زنی مستقیم مفاد قرارداد را تدوین می‌کنند در حالی که در قرارداد سلف عرضه‌کننده کالا شرایط خود را براساس ضوابط حاکم بر بورس کالای ایران تدوین می‌کند و خریدار دخالتی در تعیین شرایط قرارداد ندارد.

3. قرارداد فوروارد بیشتر با هدف پوشش ریسک منعقد می‌شود در حالی که قرارداد سلف با هدف تامین مالی عرضه‌کننده در کنار پوشش ریسک منعقد می‌شود.

4. در قرارداد فوروارد پرداخت مبلغ قرارداد توسط خریدار در تاریخ سررسید قرارداد انجام می‌شود در حالی که در قرارداد سلف پرداخت مبلغ فوق در زمان انعقاد قرارداد صورت می‌گیرد، بنابراین در قرارداد سلف به دلیل اینکه خریدار کل مبلغ قرارداد را در زمان عقد قرارداد به فروشنده پرداخت می‌کند، با هر انگیزه‌ای و تحت هر شرایطی امکان نکول قرارداد توسط فروشنده وجود ندارد، در حالی که در قرارداد فوروارد به دلیل اینکه هیچ پرداختی توسط طرفین در زمان انعقاد قرارداد صورت نگرفته است، فروشنده و خریدار با هر انگیزه‌ای امکان نکول قرارداد را دارند.

5. در قرارداد فوروارد نیازی به استانداردسازی دارایی پایه و تدوین قوانین و رویه‌های گسترده نمی‌باشد ولی در قرارداد سلف، دارایی پایه باید مطابق با استانداردهای تعیین‌شده در امیدنامه درج و پذیرش کالا باشد.

6. در زمان سررسید اگر قیمت توافق شده در قرارداد بیشتر از قیمت بازار باشد:

• در قرارداد سلف با وجود اینکه خریدار انگیزه لازم برای نکول قرارداد را دارد ولی به دلیل اینکه در زمان عقد قرارداد کل مبلغ قرارداد توسط خریدار به فروشنده پرداخت شده است، امکان نکول قرارداد توسط خریدار وجود ندارد و از سوی دیگر فروشنده از بابت تغییرات قیمت، انگیزه‌ای برای نکول قرارداد ندارد.

• در قرارداد فوروارد به دلیل اینکه در زمان عقد قرارداد هیچ وجهی توسط خریدار به فروشنده پرداخت نشده است، امکان و انگیزه نکول قرارداد به دلیل تغییرات قیمت، توسط خریدار وجود دارد و فروشنده از بابت تغییرات قیمت انگیزه‌ای برای نکول قرارداد ندارد.

7. در زمان سررسید اگر قیمت توافق شده در قرارداد کمتر از قیمت بازار باشد:

• در قرارداد سلف امکان و انگیزه نکول قرارداد توسط فروشنده از بابت تغییرات قیمت وجود دارد و امکان و انگیزه نکول قرارداد از بابت تغییرات قیمت توسط خریدار وجود ندارد.

• در قرارداد فوروارد امکان و انگیزه نکول توسط فروشنده از بابت تغییرات قیمت وجود دارد ولی انگیزه نکول قرارداد از بابت تغییرات قیمت توسط خریدار وجود ندارد.

مآخذ:

- مبانی مهندسی مالی و مدیریت ریسک، جان هال، ترجمه سجاد سیاح و علی صالح‌آبادی، بخش تحقیقات شرکت کارگزاری مفید، 1384

- آیین‌نامه معاملات شرکت بورس کالای ایران

- متن سخنرانی آقای دکتر سید عباس موسویان، سمینار آشنایی با ابزارهای مالی اسلامی، مورخ 1388 /5/7، سالن همایش‌های مرکز مطالعات بهره‌وری نیروی انسانی

منبع: معاونت اقتصادي و پشتيباني شرکت بورس کالای ایران، واحد مديريت مطالعات اقتصادي، برنامه‌ريزي و آموزش، شماره مسلسل: 88207.

تفاوت بورس و فرابورس چیست؟

اغلب افراد برای چند برابر کردن پس‌اندازهای خود به فکر سرمایه‌گذاری در ابعاد مختلف هستند. یکی از این انتخاب‌ها می‌تواند ورود به دنیای پیچیده بورس و فرابورس باشد، اما این که کدام را انتخاب کنند به نوع سرمایه‌گذاری و میزان آگاهی از تفاوت این دو بازار برمی‌گردد. از این رو اهمیت تفاوت این دو بازار بیش از پیش نمایان می‌شود.

بورس به بازار مالی گفته می‌شود که شامل سه دسته است.

بازار بورس کالا

خرید و فروش کالاهای سرمایه‌ای

بازار بورس اوراق بهادار

خرید و فروش انواع کاغذ و اسناد بهادار همچون اوراق بدهی یا قرضه و سهام

بازار بورس ارز

خرید و فروش ارزهای مختلف جهان که تا به امروز در کشور ما این نوع از بورس فعالیت نداشته است.

فرابورس

شرکت‌های فعال در فرابورس هم مانند حاضران در بورس در دو بازار کالا و اوراق بهادار فعالیت دارند. نکته‌ اساسی تفاوت این دو بازار، اطمینان خاطر از ارزش سهامی است که خریداران آن‌ها را تقاضا می‌کنند. در واقع تحت نظارت شورای عالی بورس، بعضی از سازمان‌ها که بر اساس الزام بند ب ماده 99 قانون برنامه پنجم توسعه، شرایط پذیرش در بورس را ندارند، مجوز ورود به بازارهای فرابورس را کسب می‌کنند. به عنوان مثال ممکن است سازمانی نوپا بوده و قصد فروش سهام شرکت را برای ورود پول به کسب‌ وکار خود داشته باشد اما وضعیت فعلی آن با شرایط سخت‌گیرانه پذیرش در بورس تطابق نداشته باشد، از این رو وارد بازار فرابورس می‌شود.

تفاوت عمده بورس و فرابروس در چند دسته زیر تقسیم می‌شود.

شرایط و فرآیند پذیرش

ورود به بازارهای بورس بسیار سخت‌تر از فرابورس است زیرا برای کسب شرایط آن باید سالیان دراز از فعالیت شرکت شما بگذرد تا به حداقل سرمایه‌ی قابل پذیرش، حداقل سهام شناور و حداقل تعداد سهام‌دار دست پیدا کنید. همچنین در طی سه دور سودآور بوده و زیان انباشته نداشته باشید. از این رو ورود به بازار بورس نیازمند زمان بیشتری نسبت به فرابورس است.

از آن‌جایی که بعضی از شرکت‌ها توان ورود به بازار بورس را ندارند، به همین دلیل وارد بازار فرابورس شده‌اند که پذیرش ساده‌تری برای آن‌ها در نظر گرفته شده است. آن‌ها برای ورود به فرابورس، ارزش اقتصادی کمتری می‌پردازند و از سوی دیگر از پرداخت یک‌سری هزینه‌های گزاف همانند رهایی از مالیات بالا نسبت به بورس معاف می‌شوند.

تعدد و انواع بازار

بورس ایران شامل کالا و اوراق بهادار است که شرکت‌ها با توجه به میزان بزرگی سازمان، ارزش اقتصادی، درصد شناوری سهام، بهبود و رشد ثبت سهام، تعداد سهام‌دارن در دو بازار اول و دوم تقسیم می‌شوند. در بازار اول سازمان‌هایی که عملکرد بهتر و بالاتری دارند فعالیت می‌کنند و در بازار دوم، شرکت‌هایی که نسبت به دیگر شرکت‌ها در جایگاه پایین‌تری هستند به معامله می‌پردازند.

در طی گذر زمان ممکن است سازمان‌هایی که در بازار اول کار می‌کنند با توجه به رویکرد ضعیف خود در طی دوره به بازار دوم و شرکت‌هایی که در طول مدت عملکرد بهتری را اتخاذ کرده است به بازار اول منتقل شوند. در صورتی که شرکتی در بازار دوم ضعیف‌تر از همیشه اقدامات خود را پیش ببرد، از بازار بورس اخراج شود.

سازمان‌های فعال در فرابورس با توجه به دارا بودن شرایط و نوع نقل و انتقالات در 5 بازار اول، دوم، سوم، نوین و پایه حضور پیدا می‌کنند. در بازار اول و دوم همانند بازارهای بورس شرکت‌ها بسته به میزان پیشرفت خود تقسیم می‌شوند. در بازار سوم شرکت‌ها برای عرضه به یکباره‌ اوراق بهادار و پذیره‌نویسیِ آن فعالیت می‌کنند. سایر اوراق بهادار در بازاز نوین فرابورس مورد معامله قرار می‌گیرند و در بازار پایه شرکت‌هایی که توان ورود به بازارهای دیگر را ندارند مانند شرکت‌های ورشکسته یا قریب به ورشکستی به معامله می‌پردازند.

شفافیت و اطمینان

از آن‌جایی که در بازار بورس کارگزاران در جایگاه فروشنده و خریدار وارد می‌شوند، شفافیت قیمت و نحوه‌ی انتقال، بیشتر از فرابورس وجود دارد. به همین دلیل در مقایسه با بازارهای فرابورس که از شرایط ساده‌تری برای ورود به این بازار بهره می‌برند و مستقیما طرفین وارد معامله می‌شوند، از شفافیت بیشتری برخودار است. به طور کلی شرایط معامله از سوی طرفین، ریسک موجود در معامله را بالا می‌برد.

ساعت و مکان

در بازارهای بورس ساعت کاری نسبت به بازارهای فرابورس محدودتر است، اما شرکت‌های فعال در بازارهای فرابورس به ویژه با گسترش فناوری و فعالیتِ 24 ساعته در فضای اینترنتی، ساعت کاری بیشتری را مشغول به معامله در سراسر جهان هستند که این یک مزیت چشم‌گیر در مقایسه با بورس است. اما از سوی دیگر در فرابورس مکانی فیزیکی برای جمع شدن مختصصان در جهت مشورت یا تصمیم‌گیری وجود ندارد.

حرف آخر

همواره شرکت‌ها برای کسب اعتبار و معرفی خود به دیگران، سعی بر ورود به بازارهای مالی دارند. از این رو در تلاش برای ایجاد شرایطی هستند که مجوز فعالیت در این بازارها را به‌دست بیاورند. بنابراین ورود به بازارهای بورس و فرابورس که آن‌ها را در معرض دید افراد بیشتری قرار داده و ارزش اقتصادی‌شان را نشان می‌دهد می‌تواند از اولویت رویکرد آنان باشد.

از سوی دیگر پذیرش سخت بازار بورس و نظارت شورای عالی بورس بر فرابورس محدودیت‌هایی را ایجاد کرده است تا کمترین ضرر را برای سرمایه‌گذاران ایجاد کند. به همین جهت ورود به این دو بازار برای کسانی که قصد سرمایه‌گذاری دارند به سبب ایجاد شفافیت و اطمینان در بورس و انعطاف پذیری در فرابورس گزینه‌ بسیار خوبی محسوب می‌شود اما باید توجه بسیاری به تفاوت‌های این دو بازار داشت و سپس تصمیم نهایی را گرفت.

فرابورس ایران چیست؟ بستری برای ورود آسان‌تر شرکت‌ها به بازار سهام

بیش از ۵۰ سال از تاسیس بازار بورس در ایران می‌گذرد. در طول این مدت، این بازار دستخوش تغییراتی شده و به مرور زمان تقسیم‌بندی‌هایی در آن به وجود آمده است. این تقسیمات حاصل بیش از نیم قرن بررسی و تجربه است و نتیجه آن، ایجاد بازارهایی نظیر فرابورس در بازار سرمایه ایران است. اما فرابورس ایران چیست و چع تفاوتی با بازار بورس دارد؟ اصلا لزوم فعالیت چنین بازاری در کنار بازار بورس چیست؟

بازارهای مختلف در بورس ایران

تجربه بررسی معاملات در بازار بورس ایران حاکی از این امر بود که تغییر ساختار بازار و طبقه‌بندی آن به زیرمجموعه‌های دیگر، اثر مثبتی در روند بازار و تراکنش‌ها خواهد داشت. آن‌چه در نتیجه این تقسیم‌بندی‌ها به وجود آمد، اساس ساختار فعلی بازار سرمایه ایران را تشکیل می‌دهد که شامل چهار زیرمجموعه‌‌ تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار است. این زیرمجموعه‌ها عبارتند از:

• بورس اوراق بهادار تهران: در این بازار سهام شرکت‌ها به همراه اوراق بهادار دیگر نظیر اوراق مشارکت معامله می‌شوند.

• فرابورس ایران: سهام هر یک از شرکت‌هایی که در بورس اوراق بهادار تهران (بنا به هر دلیلی) پذیرفته نشوند، در این بازار خرید و فروش می‌شوند.

• بورس کالا: کالاهای گوناگون در صنایع و حوزه‌های مختلفی نظیر ‌پتروشیمی، فلزات و کشاورزی در این بازار داد و ستد می‌شود.

• بورس انرژی: این بازار نسبت به سه مورد قبلی قدمت کمتری دارد و در سال‌های اخیر تاسیس شده است. حامل‌های انرژی که برق در راس آن‌ها قرار دارند، اساس این بازار را تشکیل می‌دهند.

با همین مقدمه مختصر به سراغ توضیح مفصل‌تر دومین زیرمجموعه، یعنی فرابورس می‌رویم.

فرابورس ایران چیست و چه تفاوتی با بورس دارد؟

برای ورود شرکت‌ها به بازار بورس، شرایط سنگینی وجود دارد. اما اگر شرکتی واجد چنین شرایطی نباشد چه؟ برای مثال اگر برخی شرکت‌ها در سودآوری خود چندان موفقیت‌آمیز عمل نکرده یا شفافیت کافی را در این زمینه نداشته باشند، چگونه می‌توانند وارد بازار سهام شوند؟ می‌توان گفت بازار فرابورس ایران برای پاسخ به همین مساله تاسیس شد. اما راهکار فرابورس ایران برای حل این مشکل چیست؟

دست‌اندرکاران بازار بورس به فکر افتادند که با ایجاد فضایی زیر نظر بازار بورس، شرایطی را پدید آورند که بیشتر شرکت‌ها شانس حضور در بازار سرمایه را به دست آورند. حاصل این تصمیم،‌ تاسیس بازار فرابورس بود. این بازار از وجاهت قانونی صددرصدی برخوردار است و فعالیتی مشابه بورس دارد. پس می‌توان گفت تفاوت بورس و فرابورس در میزان محدودیت‌ها و شرایط پذیرش شرکت‌ها در آن‌هاست. فرابورس با نام OTC نیز شناخته می‌شود. این نام از سرواژه های عبارت انگلیسی Over The Counter گرفته شده است.

سازمان بورس بر بازار فرابورس و شرکت‌های زیرمجموعه آن نظارت محدودتری دارد و شرایط پیوستن به آن ساده‌تر است. در واقع شرکت‌هایی که واجد شرایط پیوستن به بازار بورس نبوده‌اند، می‌توانند در این بازار پذیرفته شوند. فعالیت این بازار در ایران مانند بازار بورس است. خریداران و فروشندگان در این بازار به خرید و فروش سهام بر طبق درخواست‌های عرضه و تقاضا و به شیوه آنلاین اقدام می‌کنند (درست مانند بازار بورس). این موارد باعث می‌شود که این بازار مانند بورس به یک بازار کامل تبدیل شود.

شرکت فرابورس ایران در سال ۱۳۸۷ و با تکیه بر قانون بازار اوراق بهادار در رابطه با اداره‌ بازارهای خارج از بورس توسط یک نهاد متمرکز، ایجاد شد. این شرکت مجوز شورای عالی بورس را دارد و تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار به فعالیت خود ادامه می‌دهد.

کارکردهای این بازار به گونه‌ای است که نیاز‌های مالی بنگاه‌های اقتصادی در بستر تامین می‌شود. از جمله فعالیت‌های صورت گرفته در فرابورس، پذیرش شرکت‌های سهامی عام است. مقرراتی که برای این بازار در نظر گرفته شده، به گونه‌ای تدوین شده که بسیاری از شرکت‌ها صلاحیت ورود به آن را داشته باشند.

دسته‌بندی شرکت‌ها در فرابورس ایران

شرکت‌هایی که در فرابورس پذیرفته می‌شوند، به طور عمده به دو دسته تقسیم می‌شوند:

• شرکت‌هایی که باید طی یک فرایند پذیرش شوند

• شرکت‌هایی که برای پذیرش نیازمند طی مراحل نیستند

گروه اول

دسته نخست خود به چهار زیرمجموعه تقسیم می‌شود:

1. بازار اول
2. بازار دوم
3. بازار شرکت‌های کوچک و متوسط
4. بازار ابزارهای نوین مالی

بازار اول فرابورس

حضور در بازار اول فرابورس ایران نیز شرایطی دارد، اما این شرایط چیست؟ نخستین شرط حضور در این بازار میزان سرمایه است. شرکت‌هایی با حداقل ۲۰۰ میلیارد ریال سرمایه که حداقل دو سال از تاریخ تاسیس و فعالیت آن‌ها گذشته باشد، می‌توانند در این بازار فعالیت کنند. فاکتورهای دیگری نظیر سودده بودن، عدم وجود زیان انباشته و برخورداری از شناوری حداقل ۱۰ درصدی نیز از مشخصات شرکت‌های بازار اول فرابورس به شمار می‌روند. همچنین نسبت ۱۵ درصدی حقوق صاحبان سهام به کل دارایی‌های شرکت‌های پذیرفته شده در بازار اول تفاوت بورس کالا با فرابورس نیز یکی دیگر از ویژگی‌های این بازار است.

بیشتر بخوانید

بازار دوم فرابورس

درست مانند بازار اول شرط حداقل سرمایه در این بازار نیز وجود دارد. اما حداقل گذشت یک سال از تاسیس شرکت برای پذیرش در این بازار کفایت می‌کند. در مورد شناوری قانونی در این بازار نیز، حداقل میزان ممکن ۵ درصد است.

نکاتی در مورد بازار اول و دوم

سهام شرکت‌های سهامی عام که با توجه به دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس پذیرفته شده باشند، در بازار اول معامله می‌شوند. پذیرش در این دو بازار در شرایطی صورت می‌گیرد که شرکت‌ها امیدنامه و سایر مدارک و مستندات خود را برای مشخص شدن وضعیت خود، ارائه کرده باشند.

بازار شرکت‌های کوچک و متوسط(SME)

این بازار مربوط به شرکت‌هایی است که حقوق صاحبان سهام آن‌ها حداقل ۱ میلیارد و حداکثر ۵۰۰ میلیارد ریال است. در مورد عمر فعالیت این شرکت‌ها نیز همچنان شرط حداقل یک سال وجود دارد. در این بازار شروط ثبت نزد سازمان، حداقل سال‌های فعالیت و حداقل شناوری، برای پذیرش الزامی نیستند و بدون در نظر گرفتن این موارد نیز امکان پذیرش وجود دارد.

بیشتر بخوانید

بازار ابزارهای نوین مالی

فعالیت‌های این بازار حول اوراق مشارکت، صکوک، اسناد خزانه اسلامی، گواهی سرمایه‌گذاری و سایر ابزارهای مالی صورت می‌گیرد.تفاوت بورس کالا با فرابورس

بیشتر بخوانید

دسته دوم

اما دسته دوم، یعنی شرکت‌هایی که نیازی به طی کردن مراحل پذیرش ندارند، به سه گروه تقسیم می‌شوند:

1. شرکت‌های بازار پایه
2. بازار سوم

شرکت‌های بازار پایه

بازار پایه خود به سه بازار دیگر تقسیم می‌شود که با رنگ‌های زرد، نارنجی و قرمز مشخص شده است. از تاریخ ۲۰ خرداد سال ۹۹، دستور‌العمل جدیدی ابلاغ گردید که طی آن از ۱۸۱ شرکت حاضر در بازار پایه، ۱۲۵ شرکت به تابلوی زرد، ۴۲ شرکت به تابلوی نارنجی و ۱۴ شرکت به تابلوی قرمز انتقال پیدا کردند. همچنین طبق قوانین جدید، در کنار نام هر نماد در بازار پایه، عناوینی نیز درج شده است. این عناوین از این قرار هستند:

انحلال: این عبارت در کنار نام شرکت‌هایی درج می‌شود که هیچ فعالیتی ندارند و تمام موجودیت آن‌ها به شکل کامل از بین رفته است.

ورشکستگی: این نماد به شرکت‌هایی اشاره دارد که قادر به پرداخت بدهی‌های خود نیستند.

عدم اظهار نظر: این عنوان با نمادهایی مرتبط است که حسابرس به خاطر محدودیت‌های دامنه‌ی رسیدگی، نظری در مورد صورت‌های مالی بیان نکرده باشد.

لغو پذیرش‌شده: شرکت‌هایی که این عبارت در کنار نمادشان درج شده است، پیش‌تر در بازار اصلی یا فرابورس پذیرش شده و زمانی در این بازارها حضور داشته‌اند. اما نظر به عدم رعایت استانداردها و ضوابط موجود، به بازار پایه منتقل شده‌اند.

اظهار نظر مردود: اگر حسابرس در صورت‌های مالی یک شرکت، نواقص مهمی مشاهده کند و تمام صورت‌ها را مردود اعلام کند، این عبارت در کنار نام نماد درج می‌شود.

قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور: بر اساس ماده‌ ۳۶ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور مصوب ۱۶/۱/۹۶ ، ناشرین موظف به انتشار اطلاعات و اسناد مالی موثر برخی از شرکت‌ها هستند. شرکت‌هایی که با این عنوان مشخص شده‌اند، باید مطابق این قانون عمل کنند.

بازار سوم:

در این بازار شرکت‌های سهامی به صورت یک‌جا سهام خود را عرضه می‌کنند. پذیره نویسی و دیگر ابزارهای مالی نیز از جمله فعالیت‌هایی هستند که در این بازار انجام می‌شود.

بازار مشتقه:

اوراق اختیار خرید و فروش در بستر این بازار معامله می‌شوند.

پذیرش در فرابورس چه فوایدی دارد؟

پذیرش شرکت‌ها در فرابورس کار ساده‌ای نیست. شرکت‌ها برای آن که واجد شرایط حضور در این بازار شوند، باید اقدامات زیادی را انجام دهند. اما دلیل دلیل تلاش آن‌ها برای پیوستن به فرابورس ایران چیست؟ طبیعتا اگر این اقدامات دشوار، مزایایی را در پی نداشته باشد، شرکت‌ها به آن تن نمی‌دهند. از جمله مزایای پیوستن به فرابورس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

معافیت مالیاتی: پس از پذیرش شرکت‌ها در این بازار، برخورداری از معافیت مالیاتی تا میزان ۱۰ درصد از درآمد امکان‌پذیر است. البته شرکت‌های پذیرش شده در بازار پایه شامل این معافیت نمی‌شوند.

معرفی شرکت به بازار: با شروع فرایند پذیرش، اخبار مرتبط با شرکت‌ها در سایت رسمی فرابورس، رسانه‌ها و سایر شبکه‌های اطلاع‌رسانی منتشر می‌شود. همین امر به معرفی شرکت به مردم و سرمایه‌گذاران منتهی می‌شود.

شفافیت اطلاعاتی: اطلاعات مالی شرکت‌های پذیرفته شده، به صورت رسمی در سایت سازمان منتشر می‌شوند. از آن‌جایی که عموم مردم به این اطلاعات دسترسی دارند و بر صحت اطلاعات منتشره از جانب سایت رسمی بورس و‌ فرابورس واقف هستند، افراد بیشتری به سمت این شرکت‌ها جذب می‌شوند و اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند.

تامین مالی: شرکت‌هایی که در بازار بورس پذیرش می‌شوند، از طریق فروش سهام خود، به تامین مالی دست تفاوت بورس کالا با فرابورس می‌یابند. افزون بر این اگر نیاز به منابع جدید نیز حس شود، با ارائه سهام جدید و واگذاری آن، می‌توانند این نیاز را مرتفع کنند. اگر منابع مالی، از طریق افزایش سرمایه‌ تامین شوند، ریسک کمتری متوجه شرکت‌ها خواهد بود.

بیشتر بخوانید

کشف قیمت عادلانه: با توجه به بررسی مبالغ ارائه شده در عرضه و تقاضای سهم از جانب سرمایه‌گذران و سهام‌داران، قیمت سهم به صورت رسمی شناسایی می‌شود و همین امر در تعیین ارزش شرکت دخیل خواهد بود.

توثیق سهم: سهم شرکت‌هایی که در بورس یا فرابورس ایران پذیرفته می‌شوند، از نظر شبکه بانکی به منزله دارایی قابل‌ قبول تلقی می‌شود و برای وثیقه‌گذاری و دریافت تسهیلات پذیرفته خواهند شد. به همین دلیل است که اخذ تسهیلات از این طریق، از جانب سهام‌داران صورت می‌گیرد.

بیشتر بخوانید:

جمع‌بندی

برای ورود شرکت‌ها به بازار بورس، شرایط سنگینی وجود دارد. بسیاری از شرکت‌ها متقاضی ورود به این بازار هستند اما واجد شرایط آن نیستند. بنابراین سازمان بورس با ایجاد بستری تحت نظارت خود و با محدودیت‌های کمتر، شرایط را برای پیوستن شرکت‌های بیشتری به بازار سهام فراهم کرد. تفاوت بازار بورس و فرابورس ایران نیز در واقع در همین محدودیت‌ها و نظارت‌هاست.

بازار فرابورس ایران خود به چند بازار تقسیم می‌شوند که عبارتند از بازار اول، بازار دوم، بازار شرکت‌های کوچک و متوسط، بازار ابزارهای نوین مالی، شرکت‌های بازار پایه، بازار سوم و بازار مشتقه. این شرکت‌ها بر مبنای فاکتورهایی از جمله میزان سود، سرمایه ثبت شده و زیان انباشته در این بازارها دسته‌بندی می‌شوند. پذیرش شرکت‌ها در بازار فرابورس همچنین مزایایی برای آن‌ها دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به معافیت مالیاتی، معرفی شرکت به بازار، تامین مالی و شفافیت اطلاعاتی اشاره کرد.

رشد بورس تا کجا ادامه دارد؟

در فرایند پیش‌گشایش بازار سهام روز شنبه ۱۳ اردیبهشت، صف‌‌های خرید سنگینی در نمادهای پرتقاضا و بزرگ بورسی شکل گرفته است که نشان از شروعی پرقدرت دیگر برای شاخص کل دارد.

به گزارش تیتربرتر؛ شاخص بورس در جریان معاملات امروز بازار سرمایه با ثبت رشد ۳۹هزار و ۳۰۴هزار واحدی، از ارتفاع ۹۱۷هزار واحد گذر کرد.

چندسالی می شود که برخی از افراد بنابر شرایط اقتصادی, برای حفظ ارزش سرمایه خود دست به فعالیت‌های اقتصادی و شبه اقتصادی می‌زنند که در این بین یکی از بهترین روش‌ها، ورود به بازار سرمایه است. بورس و فرابورس هر دو زیر مجموعه‌ای از بازار سرمایه هستند.

تفاوت بورس با فرابورس

بازار بورس چیست؟

بورس، بازاری است که قیمت‌گذاری و خرید و فروش کالا و اوراق بهادار در آن انجام می‌شود که در ایران به سه بخش اوراق بهادار، بورس کالا و بورس انرژی تقسیم می شوند.

به بورسی که در آن دارایی ‌های مالی یا به عبارتی دارایی‌های کاغذی معامله می‌شود، بورس اوراق بهادار و به بورسی که در آن ثروت‌های واقعی یا محصولات فیزیکی خرید و فروش می‌شود، بورس کالا گفته می شود. بورس انرژی هم به عنوان یک بورس کالایی است که امکان انجام معاملات حامل‏‌های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای مذکور در آن وجود دارد.

البته مدل دیگری از بورس به اسم بورس ارز رایج است که هنوز در ایران این بورس راه نیافتاده است.

بازار فرابورس چیست؟

فرابورس مثل بورس بازاری است که در آن سهام شرکت‌ها خرید و فروش شده و براساس عرضه و تقاضا قیمت گذاری می‌شود. بازا فرابورس فرآیند پذیرش و خرید و فروش در آن راحت تر است و شرکت‌‌های کوچک هم می‌توانند سهام خود را در بازار سرمایه عرضه کنند.

مهم ترین وظیفه فرابورس ایران، ساماندهی و هدایت بنگاه های اقتصادی جهت تامین مالی از طریق بازار سرمایه است؛ از این رو شرکت ها با احراز حداقل شرایط و در سریع ترین زمان ممکن، امکان ورود به بازار را دارند و می توانند از تمامی مزایای شرکت های پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار استفاده کنند.

فرابورس موجب یکپارچه شدن و هدایت قسمتی از بازار سرمایه که زمینه ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند یا می‌خواهند سریع‌تر به بازار ورود پیدا کنند، شده است. راحت‌تر بودن شرایط پذیرش در این بازار سبب شده دوره زمانی پذیرش شرکت‌ها کاهش یابد.

همچنین سازمان بورس اوراق بهادار به عنوان نهاد ناظر بر فعالیت‌های مالی و عملیاتی شرکت‌های بورس، فرابورس و بورس کالا نظارت کامل دارد.

فرابورس برای عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار، هفت بازار با نام‌های بازار یک، بازار دو، بازار سه (عرضه)، بازار ابزار نوین مالی، بازار پایه و بازار شرکت‌های کوچک و متوسط دارد که در ایران بازار یک، دو و پایه رایج هستند.

آیا خرید سهام در بازار بورس و فرابورس تفاوتی دارد؟

خرید و فروش در بورس توسط کارگزاران به عنوان متولی اصلی انجام خرید و فروش, انجام می شود. در فرابورس کارگزاران مسئولیت انجام خرید و فروش‌ها را بر عهده دارند. در این بازار کارگزاران حکم واسطه بین خریدار و فروشنده داشته و کلیه معاملات سهام و اوراق بهادار در فرابورس از طرف آن‌ها انجام می شود.

معاملات سهام در بازار فرابورس هم از شنبه تا چهارشنبه، ساعت ۹ صبح تا ۱۲.۳۰ انجام می‌شود. البته از ساعت ۸.۳۰ تا ۹ صبح، زمان پیش‌گشایش بازار است و امکان سفارش‌گذاری وجود دارد.

تفاوت بازار بورس و بازار فرابورس در چیست؟

تفاوت اصلی بین بورس و فرابورس شرایط پذیرش شرکت‌ها در این دو بازار است. که در بورس شرایط سخت‌ گیرانه‌تر از فرابورس است.

تقسیم بندی‌ بازارها در بورس و فرابورس متفاوت است. فرابورس دارای هفت بازار: اول، دوم، سوم (عرضه)، ابزارهای نوین مالی، پایه، شرکت‌های کوچک و متوسط و ابزار مشتقه است، اما بورس فقط دارای دو بازار اول و دوم است.

کارمزد خرید و فروش در فرابورس کمی کمتر از بازار بورس است.

جزئیات نحوه پذیره‌نویسی اردیبهشت 99

فراخوان واگذاری (شماره یک) پذیره ‌نویسی واحدهای سرمایه ‌گذاری صندوق سرمایه‌ گذاری قابل معامله (ETF) " واسطه‌گری مالی یکم " چندی پیش منتشر شد که بر اساس آن شروع پذیره نویسی فروش واحدهای این صندوق از فردا آغاز می‌شود. بر این اساس قرار است سهام دولت در سه بانک و دو بیمه عرضه شود.

رییس‌جمهور در نخستین جلسه هیات دولت در سال جدید، بر اینکه دستگاه‌های دولتی باید سهام خود را در بورس عرضه کنند تاکید کرد و گفت که پارسال شرایط بسیار خوبی در بورس داشتیم و ان‌شاءالله امسال هم شرایط خوبی در بورس خواهیم داشت؛ رونق بورس به این است که همه دستگاه‌های دولتی سهام و اموال خود را در بورس عرضه کنند؛ لذا امسال برای حرکت در تولید نیازمندیم که این سهام را به بازار بورس یا فرابورس عرضه کنیم و بتوانیم تحول بزرگ را شاهد باشیم.

همچنین استفاده از فرصت بازار سرمایه، در واگذاری شرکت‌ها و دارایی‌های دولت و همچنین فروش اموال مازاد بانک‌ها، با توجه به استقبال مردم از این بازار یکی از نکاتی بود که از سوی رئیس‌جمهور در تماس تلفنی که با وزیر امور اقتصادی و دارایی داشت، مورد تاکید قرار گرفت.

در این راستا، شورای عالی بورس بر اساس قانون بودجه سال ۹۹ و همچنین به استناد اصل ۴۴، در جلسه یازدهم فروردین ماه، ساز و کار اجرایی واگذاری باقی مانده سهام دولتی شرکت‌های حاضر در بازار سرمایه را تصویب کرد و این مصوبه شانزدهم فروردین ماه ۹۹ توسط وزیر امور اقتصادی و دارایی تقدیم معاون اول رییس‌جمهور شد.

کدام سهم‌های دولت واگذار می‌شوند؟

در این راستا وزارت امور اقتصادی و دارایی هفته گذشته طی اطلاعیه‌ای فراخوان واگذاری (شماره ۱) پذیره ‌نویسی واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق سرمایه‌ گذاری قابل معامله (ETF) "واسطه‌گری مالی یکم" را منتشر کرد. در این اطلاعیه آمده بود که وزارت امور اقتصادی و دارایی از طریق این واگذاری، به نمایندگی از دولت جمهوری اسلامی ایران، باقیمانده سهام خود در بانک های ملت، تجارت و صادرات ایران و بیمه ‌های البرز و اتکایی امین را واگذار خواهد کرد.

به طور کلی قرار است ۱۶ هزار ۵۰۰ میلیارد تومان باقیمانده سهام دولت در سه بانک و دو شرکت بیمه ای مذکور در قالب یک صندوق سرمایه گذاری قابل معامله در بورس (ETF) با عنوان«واسطه گری مالی یکم» عرضه شود.

برای پذیره‌نویسی چه باید کرد؟

همچنین در اطلاعیه شماره دو این وزارت‌خانه آمده است بانک های ملی، سپه، مسکن، کشاورزی، رفاه کارگران، ملت، تجارت، صادرات و قرض الحسنه مهر ایران به عنوان بانک های منتخب از تاریخ ۱۴ لغایت ۳۱ اردیبهشت ماه، آماده پذیره نویسی متقاضیان خریداری واحدهای سرمایه گذاری صندوق سرمایه گذاری قابل معامله (ETF) هستند. درواقع متقاضیان می‌توانند به صورت غیر حضوری و با مراجعه به درگاه‌ بانک‌های مذکور نسبت به پذیره‌نویسی اقدام کنند.

همه از تخفیف برخوردارند؟

ویژگی بارز این واگذاری، بهره ‌مندی کلیه ایرانیان، از تخفیف ۲۰ درصدی است. سقف سرمایه گذاری هر شخص حقیقی (هر کد ملی)، 20 میلیون ریال (دو میلیون تومان) تعیین شده است. پذیره‌ نویسی برای هر فرد دارای کد ملی امکان‌پذیر است و محدودیت سنی برای متقاضیان وجود ندارد.

پذیره ‌نویسی واحدهای این صندوق برای اشخاص دارای کد معاملاتی (کد بورسی) از طریق کارگزاری‌های بورس و سامانه‌های آنلاین معاملاتی و درگاه ‌های غیرحضوری و حضوری بانک‌ های منتخب و برای اشخاص فاقد کد بورسی، از طریق درگاه ‌های غیرحضوری و حضوری بانک ‌های منتخب صورت می‌ پذیرد. شروع پذیره‌ نویسی از ۱۴ اردیبهشت و پایان پذیره ‌نویسی ۳۱ اردیبهشت خواهد بود.

متقاضیان باید توجه داشته باشند که داشتن کد بورسی برای پذیره ‌نویسی الزامی نیست. متقاضیان برای انجام معامله این واحدها که از ۲ ماه به بعد از تخصیص امکان‌ پذیر است، می‌ توانند به تدریج طی ماه های آینده و در فرصت مناسب نسبت به ثبت نام در سامانه سجام و دریافت کد بورسی مطابق رویه ‌های شرکت سپرده ‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه اقدام کنند.

قیمت سهام تشکیل دهنده واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق در روز آغاز پذیره‌نویسی، متوسط قیمت سهام در 30 روز گذشته (منتهی به انتشار این آگهی) با احتساب ۲۰ درصد تخفیف (که ۵ واحد درصد از آن به ‏عنوان دارایی سرمایه‏‌گذاران و به منظور انجام عملیات بازارگردانی نزد صندوق نگهداری خواهد شد) است.

نظر کارشناسان درباره پذیره نویسی

در این راستا کارشناسان بر این باورند که اکنون که وضعیت درآمدی دولت مناسب نیست و با کاهش درآمد مواجه شده، باید برای کسب درآمد اقدام کند که عرضه سهام شرکت‌های دولتی می‌تواند یکی از اقدامات موثر در این زمینه تفاوت بورس کالا با فرابورس باشد. همچنین آن ها می گویند اگر شرکت‌های دولتی خصوصی شوند، از سودآوری و کارآمدی بیشتری برخوردار خواهند شد و این اقدام هم برای بازار سرمایه و هم اقتصاد کشور مزیت‌هایی دارد که یکی از این مزیت‌ها تشویق مردم به سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه است.

کارشناسان همچنین پیشنهاد می کنند که اکنون که شاخص بورس در وضعیت مناسبی قرار دارد و سهام این شرکت‌های دولتی به طور قابل ملاحظه‌ای بالا رفته است، زمان مناسبی برای عرضه سهام شرکت‌های دولتی است. دولت نباید بنگاه‌داری کند و دخالت دولت در امور بنگاها به ضرر آن‌ها تمام می‌شود. همچنین باید نهادهای کنترلی که بر بنگاه‌ها و بازارها نظارت می‌کنند، وجود داشته باشند. اگر با این واگذاری‌ها تصدی‌گری دولتی کاهش پیدا کند، امر درستی است؛ اما باید زیرساخت‌های لازم برای کنترل و نظارت بر بازارها وجود داشته باشد.

آخرین وضعیت بورس/ صعود شاخص به ارتفاع ۹۱۷ هزار واحد

در جریان دادوستدهای امروز بازار سرمایه بیش از 4میلیارد و 703میلیون سهم و حق‌تقدم به‌ارزشی بالغ بر 7هزار و 134میلیارد تومان در بیش از 672هزار نوبت مورد دادوستد قرار گرفت و شاخص بورس با رشد 39هزار و 304واحدی در ارتفاع 917هزار و 405واحد قرار گرفت.

بیشترین اثر مثبت بر دماسنج بازار سهام در روز جاری به نام نمادهای معاملاتی شرکت‌های صنایع پتروشیمی خلیج فارس، فولاد مبارکه اصفهان و ملی صنایع مس ایران شد.

شاخص‌های اصلی بازار سرمایه هم روز مثبتی را پشت‌سر گذاشتند؛ به‌طوری که شاخص قیمت (وزنی ــ ارزشی) 10456واحد، کل (هموزن) 12291واحد، قیمت (هموزن) 8162واحد، آزاد شناور 51862واحد و شاخص‌های بازار اول و دوم نیز به‌ترتیب 26838و 87419واحد رشد کردند.

بر اساس این گزارش، در بازارهای فرابورس ایران هم با معامله یک میلیارد و 589میلیون ورقه به‌ارزش 3900میلیارد تومان در 426هزار نوبت، شاخص فرابورس(آیفکس) 416واحد رشد کرد و در ارتفاع 10 هزار و 702واحد قرار گرفت.

در این بازار هم امروز بیشترین اثر مثبت بر شاخص فرابورس به نام نمادهای معاملاتی شرکت‌های هلدینگ صنایع معدنی خاورمیانه، سرمایه‌گذاری صبا تامین و پتروشیمی تندگویان شد.

این گزارش می‌افزاید: رکورد رشد روزانه شاخص بورس و شاخص فرابورس در تاریخ بازار سرمایه در حالی امروز شکسته شد و این شاخص‌ها به بالاترین سطح تاریخی خود نیز دست یافتند که در حجریان معاملات امروز بازار سهام هیچ سهمی منفی نبود و همه سهامداران سود کردند.

تفاوت بازار بورس و فرابورس

بورس و فرابورس زیرمجموعه هایی از بازار سرمایه می باشند اما شرایط ورود شرکت ها به بازار بورس مشکل تر از فرابورس است. به عبارت دیگر، سهام قابل معامله در بازار بورس شفافیت عملکرد بیش تری نسبت به سهام عرضه شده در بازار فرابورس دارند و از درجه اطمینان بالاتری برخوردار می باشند.

همانطور که تحلیل اخبار مسکن در پایگاه خبری ملک هفت نشان می دهد حمایت های دولت از بورس همچنان ادامه دارد به طوری که احراز هویت در سامانه سجام به صورت غیر حضوری انجام می شود، بخشی از سهام عدالت آزاد سازی شده و قابل معامله می باشد.

همچنین سهام شرکت های دولتی نیز در بورس ارائه شده اند. اخیراً نیز طرح بورس املاک و عرضه مسکن متری در دست اجرا می باشد.

با توجه به برجسته شدن اخبار مربوط به بورس در ماه های اخیر و تمایل افراد به معامله ی سهام عدالت خود، به نظر می رسد که داشتن اطلاعاتی در خصوص بورس، فرابورس و ویژگی های آن ها ضرورت داشته باشد؛ بنابراین در ادامه به توضیح این موارد پرداخته می شود.

تعریف بازار بورس

بازار بورس بازاری است که در آن دارایی های مختلف خرید و فروش می گردد. در صورتی که دارایی های مالی یا دارایی های کاغذی مانند سهام و اوراق مشارکت مورد معامله قرار گیرد، به آن بازار بورس اوراق بهادار گفته می شود.

اگر مورد معامله، دارایی های واقعی یا کالاهای فیزیکی باشد به آن بورس کالا گفته می شود. ضمناً بورسی که در آن، ارزهای مختلف دنیا مورد معامله قرار می گیرد بورس ارز یا فارکس نامیده می شود.

در ایران بازار بورس به سه بخش اوراق بهادار، کالا و انرژی تقسیم بندی می شود و بورس ارز هنوز در ایران راه اندازی نشده است. همچنین سازمان بورس اوراق بهادار بر فعالیت های شرکت های بورس کالا و بورس اوراق بهادار نظارت کامل دارد.

تعریف بازار فرابورس

فرابورس نیز بازاری مشابه بازار بورس می باشد که قیمت گذاری در آن بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می شود. شرایط پذیرش شرکت ها و انجام معامله در این بازار ساده تر از بازار بورس می باشد که منجر شده این بازار عاملی کمک کننده و مؤثر جهت تأمین مالی اقتصاد کشور باشد. به عبارت دیگر شرکت های کوچک تر نیز که مجوز ورود به بازار بورس را ندارند می توانند سهام خود را در بازار فرابورس عرضه نمایند.

مهم ترین نقش فرابورس، سازماندهی بنگاه های اقتصادی برای تأمین مالی به وسیله ی بازار سرمایه می باشد.

شایان ذکر است که فعالیت های شرکت های فرابورس نیز کاملا تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار می باشد.

مقایسه بازار بورس و فرابورس

یکی از تفاوت های بازار بورس و فرابورس به نوع دسته بندی بازارها ارتباط دارد. به طوری که، بازار بورس به دو بازار اول و دوم دسته بندی می شود و بازار اول شرایط پذیرش مشکل تری دارد. در صورتی که شرکتی در بازار اول باشد اما وضعیت قابل قبولی نداشته باشد به بازار دوم منتقل می شود. از سوی دیگر شرکتی که در بازار دوم بوده اما عملکرد مناسبی داشته باشد به بازار اول انتقال می یابد. این در حالی است که اگر شرکتی در بازار دوم عملکرد مناسبی نداشته باشد از بازار اخراج می گردد.

بازار فرابورس اما شامل 5 بازار اول، دوم، سوم، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار پایه می باشد؛ البته در ایران بازار فرابورس تنها شامل بازارهای اول، دوم و پایه است.

در بازار اول، شرکت های سهامی عام که شرایط ورود به این بازار را دارند سهام خود را عرضه می کنند. در بازار دوم نیز سهام شرکت های سهامی عام مبادله می شود اما شرایط ورود به آن ساده تر می باشد.

شرکت هایی که شرایط ورود به بازارهای اول و دوم فرابورس را دارند به این بازارها راه می یابند و شرکت هایی که شرایط مورد نیاز را نداشته باشند وارد بازار پایه می شوند.

شرایط پذیرش شرکت ها در بازار بورس و فرابورس

تفاوت دیگر بورس و فرابورس مربوط به شرایط پذیرش شرکت ها در این دو بازار می باشد. معیارهای مورد بررسی برای پذیرش شرکت ها در بورس و فرابورس شامل حداقل سرمایه ثبت شده شرکت، حداقل سهام شناور، حداقل تعداد سهام داران، حداقل سابقه فعالیت شرکت، زیان انباشته، نسبت حقوق سهامداران به کل دارایی ها و سودآوری می باشد.

حداقل سرمایه ثبت شده بازار اول بورس بین 50 تا 100 میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. بازار دوم بورس نیز نیاز به سرمایه ثبت شده 20 میلیارد تومانی دارد. در حالیکه سرمایه ثبت شده بازار اول و دوم فرابورس به ترتیب 1 میلیارد و 100 میلیون تومان می باشد.

حداقل سهام شناور بازار اول بورس 15 تا 20 درصد در نظر گرفته شده است. این رقم برای بازار دوم بورس 10 درصد می باشد. در حالیکه حداقل سهام شناور بازار فرابورس اول و دوم به ترتیب 10 و 5 درصد می باشد.

حداقل تعداد سهامداران برای بازار اول بورس بین 750 تا 1000 نفر و برای بازار دوم بورس 250 نفر در نظر گرفته شده است. در صورتی که حداقل تعداد سهامداران برای بازار اول فرابورس 200 نفر می باشد.

حداقل سابقه فعالیت شرکت برای ورود به بازار اول بورس 3 سال و برای ورود به بازار دوم بورس 2 سال می باشد. برای ورود به بازار اول و دوم فرابورس به ترتیب 2 و 1 سال سابقه فعالیت مورد نیاز است.

برای ورود به بازارهای اول و دوم بورس و نیز بازار اول فرابورس، شرکت نباید زیان انباشته داشته باشد. اما برای ورود به بازار دوم فرابورس چنین شرطی وجود ندارد اما لازم است که شرکت مورد نظر برنامه مناسبی برای خروج از زیان داشته باشد.

نسبت حقوق سهامداران به کل دارایی ها برای ورود به بازار اول بورس بین 20 تا 30 و برای ورود به بازار دوم بورس 15 می باشد. همچنین این نسبت برای ورود به بازار اول فرابورس باید 15 باشد.

برای ورود به بازار اول بورس باید 2 تا 3 دوره منتهی به پذیرش، سودآور باشد، برای ورود به بازار دوم بورس و بازار اول فرابورس لازم است که 1 دوره منتهی به پذیرش، سودآور باشد.

رونق بازار بورس

نگاهی به تحلیل اخبار مسکن در پایگاه خبری ملک هفت نشان می دهد که برای رونق یافتن بازار بورس لازم است که از معامله ی سهام ریسکی در بازار سرمایه جلوگیری شود، سهام به قیمت حقیقی خود عرضه شوند، قیمت ها در جهت توسعه ی شرکت مورد نظر پیش برود و دولت سهام شرکت های معتبر و سودآور را در بازار سرمایه عرضه نماید.